China verlangt „wanhopig” naar een deal met de Verenigde Staten om de handelsoorlog te beëindigen die deze week volop losbarstte, schreef de Amerikaanse president Donald Trump dinsdag op zijn favoriete blogplatform Truth Social. „We wachten op hun telefoontje. Het zal gebeuren!”
Maar China lijkt voorlopig helemaal niet van plan om het Witte Huis te bellen. Vorige week beantwoordde het land de extra Amerikaanse invoerheffing van 34 procent op vrijwel alle Chinese producten door eenzelfde importheffing op te leggen voor Amerikaanse producten. En toen de VS die verhoging dinsdag bestraften door er nog eens 50 procent bovenop te doen, betaalde Beijing woensdag opnieuw direct met gelijke munt terug.
„Als de VS deze kwestie werkelijk door dialoog en onderhandeling willen oplossen, moeten ze laten zien dat ze anderen gelijkwaardig, met respect en oog voor gedeelde belangen kunnen behandelen”, zei een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken woensdag in Beijing. „Als het vastbesloten is een handelsoorlog uit te vechten, zal China tot het einde toe blijven reageren.”
Xi wil niet de indruk wekken dat hij door Trump met zich laat sollen
Zo kiezen de eerste en de tweede economie van de wereld voorlopig voor een keiharde confrontatie, waarin beide partijen niet als eerste met de ogen willen knipperen. China-kenner Ryan Hass, onder president Obama lid van de Nationale Veiligheidsraad, wees er in een post op X op dat voor China niet alleen economische overwegingen een rol spelen. „[De Chinese leider] Xi […] zal ver gaan om zijn imago als verdediger van de nationale eer en trots te beschermen. Hij wil in binnen- en buitenland niet de indruk wekken dat hij door Trump met zich laat sollen.”
Soja-export
Toch staat de deur altijd op een kiertje: voordat Beijing later op woensdag de nieuwe heffing van nog eens 50 procent aankondigde, publiceerde het ministerie van Handel een ‘white paper’ over de handel tussen beide landen. Daarin schrijft het dat het Chinese handelsoverschot niet het gevolg is van bewust beleid, maar „structurele problemen in de Amerikaanse economie”. „Unilaterale maatregelen” werken averechts, waarschuwt het ministerie, dat oproept tot „dialoog op basis van gelijkwaardigheid”.
Bij een langdurige heffingenstrijd is China immers wel degelijk in het nadeel. Aangezien het veel minder uit de VS importeert dan andersom, komen de Chinese heffingen in Amerika minder hard aan, al kunnen specifieke sectoren hard geraakt worden. China kocht in 2024 vooral electronica, fossiele brandstoffen en soja in de VS. Voor dat laatste product is China zelfs de belangrijkste markt voor Amerikaanse boeren, met vorig jaar een waarde van omgerekend bijna 12 miljard euro.
En hoewel China zijn afhankelijkheid van export naar de Verenigde Staten de laatste jaren heeft verkleind, is die nog altijd een belangrijke pijler van de Chinese economie. Een gehoopt herstel van de binnenlandse bestedingen is na de coronapandemie in China grotendeels uitgebleven. Een Chinese blogger riep de overheid dan ook op de koopkracht te verbeteren. „Als dit een oorlog is, geef het volk dan kogels.”
Lees ook
China wil zich beschermen tegen geopolitieke turbulentie en economische afhankelijkheid
Fentanyl
Maar China heeft behalve heffingen nog andere wapens in zijn arsenaal. Op Chinese blogs gaan verschillende lijstjes rond van represailles die het land nog meer zou kunnen treffen. Twee vooraanstaande Chinese influencers – redacteur Liu Hong van staatspersbureau Xinhua en ‘Voorzitter Konijn’, de bloggende kleinzoon van de invloedrijke Chinese politicus Ren Zhongyi – postten dinsdag dezelfde opsomming van mogelijke tegenmaatregelen. Daarop stonden, behalve heffingen en sancties, een verbod op Hollywoodfilms en een onderzoek naar oneerlijke voordelen die de VS zouden halen uit de bescherming van intellectuele eigendommen. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Beijing wilde dinsdag niet ingaan op de vraag of de twee bloggers misschien onderdeel waren van een door de overheid georkestreerde campagne, en of de genoemde maatregelen inderdaad worden overwogen.
Beproefde tegenmaatregelen zijn bijvoorbeeld uitvoerbeperkingen op cruciale grondstoffen naar de Verendigde Staten. Beijing heeft eerder al de export van wolfraam, antimoon, gallium en germanium aan banden gelegd. Die zijn van belang in onder meer de productie van halfgeleiders en in de lucht- en ruimtevaartindustrie. Het land beschikt over belangrijke voorraden van dergelijke grondstoffen.
Ook kan het Amerikaanse bedrijven dwarszitten met onderzoeken, beperkingen of plaatsing op sanctielijsten, zoals het ook deze woensdag deed. En China kan de samenwerking met Washington opschorten rond de bestrijding van fentanyl. Die zeer verslavende drug maakt in de VS veel slachtoffers door overdoses, en Trump verwijt China te weinig te doen om de handel in bestanddelen van de synthetische opioïde. Dat was begin dit jaar zelfs de Amerikaanse rechtvaardiging voor twee eerdere heffingen van elk 10 procent op Chinese import.
Lees ook
Aanpak van de dodelijke drug fentanyl is een symbool voor de relatie tussen China en de VS
‘De hemel valt niet naar beneden’
„De Chinese leiders begrijpen dat het economisch kostbaar is om voet bij stuk te houden. Ze bereiden het publiek voor om de pijn te verduren”, schreef China-kenner Hass op X. Dat blijkt wel uit het commentaar dat het Volksdagblad maandag op de voorpagina zette: „De Amerikaanse heffingen zullen een shock veroorzaken, maar de hemel zal niet naar beneden vallen.” Volgens de Chinese partijkrant zullen de maatregelen voor „neerwaartse druk op de economie” zorgen, maar „we beschikken over grote weerbaarheid”.
Ondanks alle strijdbare retoriek leven in China wel degelijk zorgen over de gevolgen voor Chinese burgers. „Sommige mensen hebben niets te vrezen, dus zij koesteren de heroïsche gedachte dat de hemel niet naar beneden valt. Zij die oorlogen beginnen, hoeven niet naar het slagveld, zij die niet om geld geven, controleren de drukpers”, schreef een blogger op WeChat.
Met medewerking van Tabitha Speelman
