Gaat Michel Vlap, de blonde Fries wiens voetbalcarrière nooit verder reikte dan Heerenveen, Bielefeld, Brussel en Enschede, naar Moskou? Deze week bleek dat de middenvelder van FC Twente in de belangstelling staat van het Russische Spartak Moskou – en dat Vlap ervoor open staat om die stap te maken. Volgens meerdere media zou Twente bijna vijf miljoen euro kunnen vangen voor Vlap, die zelf zo’n anderhalf miljoen euro salaris kan gaan verdienen in de Russische hoofdstad. Een transfer van de 28-jarige speler lijkt dan ook aanstaande – tot verbazing en verwondering van velen in de voetbalwereld.
„Moreel gezien is het een hartverscheurende en onbegrijpelijke beslissing”, twitterde bijvoorbeeld Evgeniy Levchenko, de Oekraïense oud-profvoetballer die nu voorman is van de Nederlandse spelersvakbond VVCS bijvoorbeeld. Maar, schreef hij ook: „Als een speler er nu voor kiest om naar Rusland te gaan om daar te voetballen, dan is dat officieel toegestaan.”
1
Waarom mag dat wel?
Russische voetbalclubs staan niet op de Europese sanctielijst. Het verhandelen van spelers met Russische clubs gebeurt dan ook, hoewel minder dan vóór de Russische inval in Oekraïne in februari 2022. Want eenvoudig zijn zulke transfers niet – zowel voor de verkopende club als voor de verhuizende speler. Allereerst omdat er sancties van kracht zijn tegen eigenaren van sommige voetbalclubs, waardoor het overmaken van transfersommen mogelijk de sancties overtreedt. Dat weerhoudt clubs er soms van deals te sluiten, hoewel bijvoorbeeld Olympique Lyon en Red Bull Salzburg de afgelopen jaren spelers kochten of verkochten aan Akhmat Grozny. Die club is eigendom van de Tsjetsjeense alleenheerser Ramzan Kadyrov, die op de sanctielijsten staat. Onderzoeksplatform Follow The Money traceerde eerder al zo’n 25 Europese transfers die op soortgelijke wijze mogelijk sancties overtraden.
Complicerend is daarnaast dat Rusland is uitgesloten van het internationale betalingsverkeer. Russische clubs werken daarom met rekeningen op onder meer Cyprus en in Dubai. Ook buitenlandse spelers stallen daar hun geld; roebels die in Rusland zijn verdiend, vaak de voornaamste reden om überhaupt de transfer te maken, zijn anders onbruikbaar.
2
Hoe komt Spartak Moskou bij Michel Vlap uit?
De spil in de aanstaande transfer van Vlap naar Moskou is diens zaakwaarnemer Nathan van Kooperen. Samen met zijn vader Fulco runt hij vanuit Amsterdam het zaakwaarnemersbureau Muy Manero. De 28-jarige Van Kooperen is vaak in Rusland, blijkt uit zijn Instagram-profiel; niet in de laatste plaats omdat zijn vriendin Russisch is. Anderhalf jaar geleden trad Van Kooperen namens Spartak Moskou al op bij de transfer van de Costa-Ricaanse spits Manfred Ugalde van FC Twente naar de Russische hoofdstad. Daar verdiende de club uit Enschede toen zo’n 13 miljoen euro aan. Volgens Van Kooperen moet je „sport en politiek niet mengen”, reageerde hij eerder op Levchenko.
3
Is er een link tussen Spartak Moskou en de oorlog in Oekraïne?
Het scheiden van sport en politiek is een vrij West-Europese opvatting, waar clubs en overheden inderdaad vaak los van elkaar staan. In Rusland ligt dat anders. Spartak Moskou heeft weliswaar geen directe link met de Russische staat, waar onder meer Lokomotiv Moskou (eigendom van het staatsspoorbedrijf) en Akhmat Grozny (Kadyrov) die wel hebben.
Maar een link met de oorlog in Oekraïne is er wel. Eigenaar van Spartak is het oliebedrijf Lukoil. Zeker is dat het bedrijf in het verleden Russische troepen op de illegaal bezette Krim bevoorraadde. Volgens Oekraïne doet het bedrijf dat ook aan het huidige front. Om die reden werd een Russische raffinaderij van Lukoil vorig jaar doelwit van twee Oekraïense drones. En hoewel Lukoil niet op Europese sanctielijsten staat, kreeg de ceo van het bedrijf in januari nog sancties opgelegd door de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Het geld dat FC Twente aan Michel Vlap verdient, is daarmee indirect verweven met de opbrengsten die Lukoil overhoudt aan zijn werk voor de Russische overheid.
Omgekeerd staat ook Feyenoord momenteel voor een keuze. De club wil Ugalde terughalen naar Nederland en zal daarvoor naar verluidt minstens 15 miljoen euro moeten overmaken aan Spartak. „Als je in deze tijd een speler uit de Russische competitie koopt, ben je schuldig aan de dood van burgers in Oekraïne”, reageerde Levchenko daarop verbolgen. „Met zo’n transfer sponsor je dus de Russische oorlog.”
4
Spelen er meer Nederlanders in Rusland?
Op dit moment niet, nadat afgelopen maand Glenn Bijl (KS Samara), Myenty Abena (Spartak Moskou) en Dylan Mertens (Fakel Voronezh) het land verlieten. Die laatste twee speelden slechts één seizoen in Rusland, maar Bijl was al actief in het land vóór de Russische invasie in Oekraïne. Hij bleef. Waarom? Daarover wilde hij niks zeggen toen het AD hem er recent naar vroeg. Maar een uitspraak rond zijn transfer naar Samara gaf wellicht inzicht: „Ik kies voor de competitie, het salaris, de stad en het avontuur. In die volgorde.”
Dat hoge salaris, vaak mogelijk gemaakt door de oliebedrijven en oligarchen die eigenaar zijn van Russische clubs, is voor voetballers al zo’n twintig jaar een reden om voor Rusland te kiezen. Maar sommige Nederlanders vertrokken daar na de Russische inval in februari 2022 wel. Guus Til, op dat moment door Spartak Moskou verhuurd aan Feyenoord, liet zich in de daaropvolgende zomer verkopen aan PSV. We weten, zei hij bij zijn vertrek, „allemaal dat er een conflict gaande is en dat was ook belangrijk voor mijn keuze”. Voor PSV had die transfer overigens wel een nasleep: de Rabobank weigerde aanvankelijk een deel van de transfersom over te maken naar Spartak, waarna PSV op de vingers werd getikt door voetbalbond FIFA.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134904795-e3f120.jpg|https://images.nrc.nl/EI7192mR2K5p2kO92SPYx5JyC8Y=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134904795-e3f120.jpg|https://images.nrc.nl/khS33S8GH7aqi36Cl5iSHFQ3Zcs=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134904795-e3f120.jpg)
