Sommige nummers zijn zo opzwepend, zo energiek, zo licht ontvlambaar, dat ze als opening én als afsluiter van een concert werken. Zo’n aanmaakblokje is ‘Break Stuff’, dat zo goed fikt dat Limp Bizkit vorig jaar voor 100.000 mensen in Argentinië niet alleen begon met dat nummer, maar er ook mee eindigde. De snoeiharde breakdown – „Give me something to break/ how about your fucking face?” – zette al die aanwezigen in beweging. Twee keer.
Ze gingen vorig jaar viral met dat concert op een renbaan in Buenos Aires, waar de 100.000 bezoekers zich willoos overgaven aan de kraker. Opvallend voor een band die totaal werd afgeschreven na de piek van het nu-metal tijdperk, aangeschoten door controverses en creatief vleugellam. Maar voor de (vele) haters blijkt de band van Fred Durst een onkruid dat lastig uit te roeien is.
Bij de oprichting van de band in het noorden van Florida in 1994 moest de naam – een knipoog naar een goor masturbatiespel – argeloze luisteraars niet aantrekken, maar afschrikken: „A lot of people pick up the disc and go, ‘Limp Bizkit. Oh, they must suck’”, zei zanger Fred Durst later trots in de biografie van Colin Devenish. Maar met House of Pain-dj DJ Lethal („Jump around!”) en de excentrieke gitarist Wes Borland, die opviel met zijn pikzwarte lenzen en extravagante bodypaint, ontwikkelden ze een sound die het goed deed op de skateparken én bij de platenlabels: een aanstekelijke mix van vloeiende rap, keiharde metal, poep-en-plashumor en ongeleide woede.
De timing was goed. Jaren negentig-kids die grunge en metal te zwaarmoedig vonden, terwijl hiphop niet aansloot bij hun suburbia leefwereld, konden zich vinden in bands als Korn, Deftones, Slipknot en Coal Chamber, die dat allemaal combineerden in nu-metal. De groove was het belangrijkst, met baslijntjes uit funk, opzwepende vocalen zoals in hiphop en hardcore punk, en de power-akkoorden uit thrash metal, maar dan zonder onverwachte wendingen en al helemaal geen gitaarsolo’s. Onvoorspelbaarheid zat ’m in de uitbarstingen van energie, soms vol emotie. Boos, verdrietig, angstig. Puberaal, onbeholpen en ook wel een beetje geprivilegieerd, maar niet minder gemeend.
Limp Bizkit kon met Ross Robinson, die bijna alle belangrijke nu-metalplaten produceerde, in 1997 debuutplaat Three Dollar Bill Y’all opnemen. Het werd een van ambitie, zelfvertrouwen en zelfoverschatting pulserende testosteronbom met die kenmerkende, bassige springverensound waar je wel op móét springen in een zweterige moshpit. Ze speelden zich er een slag mee in de rondte, deden het goed op MTV, haakten aan bij de punkers van de Vans Warped Tour en rondreizend metalfestival Ozzfest. Een teken van hun brede inzetbaarheid, ook al werden ze bij Ozzfest na twee dagen al naar huis gestuurd omdat hun fans zich zo misdroegen.
Limp Bizkit sucks
Ze kregen er snel fans bij, maar mede dankzij dat soort incidenten werden ze ook vurig gehaat, vooral frontman Fred Durst. „Nogal een eikel”, zei Faith No More-toetsenist Roddy Bottum over hem na hun tour samen. Zanger Mike Patton zei dat Durst hooguit z’n kont mocht kussen. En Rage Against the Machine-bassist Tim Commerford bood zijn excuses aan voor het inspireren van ‘zulke shit’. Slayer-gitarist Kerry King zei dat hij had overwogen helemaal te stoppen met spelen vanwege het – „fuck this, I hate it!” – succes van Limp Bizkit. Volgens Marilyn Manson (zelf ook niet van onbesproken gedrag) waren zowel de band als hun fans „analfabete apen die je op school in elkaar sloegen omdat je een ‘nicht’ was, en nu doen alsof ze rebels zijn.” Rage Against the Machine’s Zack de La Rocha zei het bondiger: „Limp Bizkit sucks.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129728315-b624fa.jpg|https://images.nrc.nl/1t1nCMiQLoh0rSyVx9aMRRVC6qo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129728315-b624fa.jpg|https://images.nrc.nl/sO981G-y-n0ZMNCRxGw7V1lgu98=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129728315-b624fa.jpg)
Maar met de albums Significant Other (1999) en Chocolate Starfish and the Hot Dog Flavored Water (2000) kon je niet meer om ze heen, met daarop enorme hits als ‘Nookie’, ‘Rollin’, Take A Look Around’ en het illustere ‘Break Stuff’, een song met zo’n grote hypekracht dat het gevaarlijk werd gevonden. En misschien ook wel was. In de documentaire over festival Woodstock in 1999, Trainwreck: Woodstock ’99, staat het nummer symbool voor het toxische, ongefilterde machogedrag dat leidde tot geweld, waarbij vernielingen werden aangericht en verschillende vrouwen door bezoekers werden aangerand en verkracht. Er was ook in de organisatie van alles misgegaan, maar de ergste excessen werden door de band opgestookt, was de teneur. „When this song kicks in, I want you to fucking kick in!” Hadden ze ons maar niet moeten boeken, was het verweer van de band.
In 2001 ging het nog erger mis, toen een zestienjarige fan buiten bewustzijn raakte bij een Australische show van de band, waar mensen vooraan in de verdrukking kwamen. Ze overleed vijf dagen later. In een onderzoek werd het Durst kwalijk genomen dat hij niet adequaat ingreep, maar andermaal olie op het vuur gooide.
Het waren incidenten die de gevaarlijk broeiende machocultuur rond Limp Bizkit blootlegde. De lakse manier waarop Durst en co ermee omgingen maakte ze nog minder geliefd door de buitenwacht. Zich verschuilen achter het imago van rebelse, maar onschuldige antiheld ging niet langer.
Er volgden jaren van personele wisselingen en creatieve armoede. Na de release van het matte Results May Vary (2003) en hoe ze door boe-roepend publiek werden weggejaagd van een podium in Chicago dat jaar, werden ze door vriend en vijand afgeschreven.
En toch kwam er ineens, achttien jaar later, een omslag. Op festival Lollapalooza in Chicago in 2021, waar ze alleen een nostalgische boeking leken, werden ze verreweg de meest besproken band en was het toxische machismo van voorheen aardig vergeten. Ten eerste door Dursts opkomst met grijszilveren coup, roze zonnebril, druipsnor en bijpassende boomerkleding, waarmee hij niet zou opvallen tussen de pensionado’s in een willekeurig casino in Miami. Innemend was ook hoe liefdevol hij over de andere acts daar sprak en hoe hij het publiek prees voor de hoge coronavaccinatiegraad. Een ouwe gek, maar geen wappie.
Het album dat later dat jaar uitkwam, onderstreepte een nieuwe fase van ontwapenende zelfspot, Still Sucks. Na jaren van concerten in het Nederlandse clubcircuit, speelden ze in 2023 op Paaspop, vorig jaar weer eens op het grote podium van Pinkpop, en deze maand komen ze zelfs naar de grootste zaal van het land, de Ziggo Dome in Amsterdam. En de rechtszaak die Durst heeft aangespannen tegen label Universal, dat volgens hem 200 miljoen dollar aan royalties heeft achtergehouden, past wel bij deze schijnbaar eindelijk volwassen fase.
Gehaat en geliefd dus, maar vooral onbegrepen, denkt Fred Durst zelf. De basis van veel van zijn teksten is gebaseerd op zijn eigen pijn en lijden, verklaarde hij, maar dat gaat wel gelijk op met de clown uithangen en volop feesten. Uiteindelijk moet je de band volgens hem zien als pure satire. Maar dat hebben we misschien niet duidelijk genoeg gemaakt.”
26/3, Ziggo Dome, Amsterdam; 1/4 Sportpaleis, Antwerpen.
