Bij de verwoestende branden op het Amerikaanse Pacifische eiland Maui zijn zeker 55 mensen om het leven gekomen. Honderden worden nog vermist. Vooral het historische stadje Lahaina werd volledig in de as gelegd. Duizenden mensen moesten in allerijl vluchten, sommigen per auto, anderen door de naburige zee in te duiken. Een man vertelde dat hij zelfs op zijn Harley-Davidson het vuur maar net wist voor te blijven. Inmiddels hebben zo’n 15.000 toeristen het eiland, dat deel uitmaakt van de staat Hawaï, verlaten. Voor veel lokale bewoners was de tol veel hoger: hun hele hebben en houden is door het razendsnel om zich heen grijpende vuur volledig in de as gelegd. Volgens de gouverneur gaat het om de grootste natuurramp van Hawaï uit de geschiedenis. Een zeer sterke wind, veroorzaakt door een naburige orkaan, wakkerde het vuur in een ongekend hoog tempo aan.
Een van de totaal verwoeste straten in Lahaina. Foto Patrick T. Fallon/AFP
Vrijwilligers, verbonden aan de King’s Cathedral van Kahului, laden hulpgoederen uit voor slachtoffers van de branden. Foto Justin Sullivan/Getty Images/AFP
Toeristen die uit Lahaina zijn geëvacueerd op het vliegveld van Maui. Foto Etienne Laurent/EPA
Luchtfoto van een afgebrand gebouw in het historische centrum van Lahaina. Foto Patrick T. Fallon/AFP
Luchtopname van de verwoeste gebouwen in Lahaina. Foto Patrick T. Fallon/AFP
Myrna en Abraham Ah Hee praten met de media voor een evacuatiecentrum op Maui. Ze hoopten familieleden uit verbrande huizen te vinden. Foto RIck Bowmer/AP
Jose Victoria en zijn vrouw Jennifer Herrera zagen zich genoopt uit Lahaina te vluchten. Foto Patrick T. Fallon/AFP
Een uItgeput paar probeert wat bij te slapen op het vliegveld Kaluhui van Maui. Foto Patrick T. Fallon/AFP
Afgebrande auto’s in Lahaina. Foto Patrick T. Fallon/AFP
Mensen vluchtten per auto voor het snel naderende vuur uit Lahaina. Foto Marco Garcia/Reuters
Een man passeert een geblakerde auto, die ten prooi viel aan het vuur in Lahaina. Foto Patrick T. Fallon/AFP
Ook veel boten in de haven van Lahaina ontsnapten niet aan het vuur. Foto Marco Garcia/Reuters
Op 13 januari brak er een grote ijsschots (A84) af van de George VI ijsplaat, die aan de zijkant ligt van het schiereiland dat richting het noorden naar het puntje van Zuid-Amerika reikt. De onderzoekers van de Falkor, die toevallig in de buurt waren voor ander onderzoek, volgden hun nieuwsgierigheid. Op 25 januari bereikten ze de plek waar kort daarvoor nog een honderdvijftig meter dik pak ijs had gelegen.
Met een robotonderzeeër, de SuBastian, zochten ze acht dagen lang de ongerepte zeebodem af naar bijzonderheden.
Op jonge leeftijd verhuisde Xiaoxiao Xu (40) binnen China naar een andere stad met een nieuw dialect. Zeven jaar later reisde ze haar moeder achterna naar Nederland, waar ze weer een nieuwe taal moest leren. Xu worstelde er lange tijd mee hoe ze zichzelf moest uiten maar vond een manier in de fotografie. In 2009 studeerde ze af aan de Fotoacademie in Amsterdam, sindsdien werkt ze aan eigen projecten.
Door de verhuizing in China had Xu zich geïsoleerd gevoeld en een toevlucht gezocht in de wereld van Japanse manga. Toen ze in Nederland in 2022 voor de eerste keer een cosplay-conventie bezocht, zag ze, naast figuren uit bijvoorbeeld Star Wars en Breaking Bad, personages uit Japanse anime en manga. „Ik had gelijk een band met de bezoekers. Ik voelde me als een kind in een snoepwinkel”, vertelt ze. Voor haar nieuwe fotoboek This looks better irl: Exploring cosplay cons bezocht Xu in tweeënhalf jaar tijd meer dan dertig cosplay-bijeenkomsten in Nederland, België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Ze werd er betoverd, zoals ze het zelf formuleert, door het gemeenschapsgevoel en de creatieve aandacht voor kleding, make-up en accessoires waarmee personages uit films, strips en games tot in detail worden uitgebeeld.
Op sociale media delen cosplayers geregeld het maakproces van hun outfit, waar ze soms maandenlang aan werken. Xu besloot naast eigen foto’s ook hun Instagram-screenshots in haar boek op te nemen.
Online laten deze cosplayers niet alleen hun creaties zien, maar ook hun onzekerheden en kwetsbaarheden, zegt ze. In het voorwoord schrijft ze: „Een groot deel van de cosplaygemeenschap is neurodivergent. […] Op sociale media delen ze hun gevoelens.” Zo vertelt een cosplayer op Instagram dat de therapie voor een angststoornis haar zwaar valt. Een ander geeft aan liever niet spontaan aangesproken te willen worden op een conventie, omdat dat te veel onverwachte prikkels geeft.
Xu: „Ik denk dat veel mensen moeite hebben om hun gevoel te uiten in taal. Met mijn fotoserie wil ik de eigenheid van cosplayers laten zien. Vaak worden ze weggezet als kinderlijk. Ze omarmen juist de vrijheid om zichzelf te zijn.”
Niet voor iedereen is cosplay overigens een toevluchtsoord, zegt ze. „Een groot deel vindt het gewoon leuk om te knutselen en creatief bezig te zijn. Om iets moois aan te trekken en naar een conventie te gaan.”
Vroeger was Willy Kling (73) timmerman en trainde hij de plaatselijke voetbaljeugd. Nu is hij met pensioen en traint hij waterslagers. Dat is een kanarieras dat speciaal voor de zang wordt gefokt, waar dan weer wedstrijden voor worden georganiseerd. Vanzelf gaat dat zingen niet: alleen de mannetjes doen het, en ook die brengen hun krachtige, gevarieerde, als klokkend en borrelend water klinkende lied alleen na een zorgvuldig uitgedacht trainingsregime.
Er is een jaarlijkse cyclus, die rond deze tijd van het jaar begint. De zang van de waterslager is deels erfelijk bepaald, dus de in het Gelderse Wijchen wonende Willy Kling en zijn vrouw (die „voor 200 procent” achter zijn hobby staat) koppelen een melodieus mannetje aan een vrouwtje, een ‘pop’, en dan hopen ze „dat daar weer toppers uitkomen”. Als ze vijf dagen oud zijn krijgen de jonge vogeltjes een voetring met daarop het kweeknummer dat Kling van de bond toebedeeld kreeg en een uniek nummer per dier.
In november, als ze een klein half jaar oud zijn, begint de zangles. In de volière laten de mannetjes zich dan al horen, maar nu gaan Kling en zijn vrouw ze ‘opkooien’, zoals dat heet: vier boven elkaar, elk in een eigen kooitje. Waterslagers beginnen te zingen als het licht wordt, dus hij zet ze in een volledig verduisterde ruimte waar hij met een lamp meerdere keren per dag een zonsopkomst veinst. En dan luisteren. Twaalf verschillende geluiden (‘toeren’) onderscheiden de experts: de klokkende, bollende en rollende waterslag moeten ze in het repertoire hebben, net als bijvoorbeeld het knorren, woeten, bellen en tjokken. Belangrijk is dat de onderste van de vier een brutaal knaapje is, niet bang het voortouw te nemen: waterslagers beginnen doorgaans te zingen zodra ze onder hen een soortgenoot horen.
Kling zit erbij en noteert. „Het mooiste”, zegt hij, „is als ze alle vier hetzelfde lied inzetten, dat het een zuiver in het gehoor liggend geheel is. Als er een met de knor begint en een ander met de klok, dan klinkt het niet.”
Hoe krijg je dat voor elkaar? Lachend: „Ja, dat is het uitzoeken van de liefhebber.” Het samenstellen van goed op elkaar ingespeelde kanarieteams helpt natuurlijk. En voedsel is belangrijk. Kling experimenteert met soorten voer, weegt het op de gram nauwkeurig. Anijszaad, bijvoorbeeld, is wat nootachtig, dat is heel goed voor de keeltjes. „Maar welk voer precies, en in welke hoeveelheden: dat is geheim. Daar ben ik járen mee bezig geweest.” Wat ook helpt is een strak ritme: niet de ene dag voeren om vijf uur en de volgende pas om zes uur. „Een mens moet regelmaat hebben, maar een vogel ook.”
Zo werkt hij toe naar de wedstrijden. Het Nederlands kampioenschap was de afgelopen jaren in Urk. Kling neemt altijd een wedstrijdselectie van 24 waterslagers mee; zes teams van vier, in houten koffers. De bedoeling is dat je ze daar aflevert, je mag er niet bij zijn als de keurmeesters naar het gezang van de deelnemende vogels luisteren en scores toekennen. Wel geeft Kling zijn eigen voer mee, en zelfs zijn eigen water. „Dat is gewoon kraanwater, maar wel van hier. In Wijchen is het water anders dan in Katwijk of Urk. Elke plaats heeft z’n eigen hardheid.” De kleinste verandering van spijs, zo gelooft hij, zou de zang van z’n vogels kunnen aantasten. Zo werd hij al meerdere keren Nederlands kampioen – en zelfs een keer wereldkampioen.
Foto’s Eveline van Elk
Op het laatste NK, afgelopen januari, heeft hij „wel goed gedraaid, laat ik het zo zeggen”. Er zijn meerdere categorieën: een voor het kwartet vogels boven elkaar, een voor duo’s, een voor enkelingen. Hij kwam thuis met respectievelijk de tweede, derde en tweede plaats. Tevreden? „Jah, ik ben ergens wel blij, maar toch, toch.” Bij meerdere andere zangwedstrijden ging hij dit jaar naar huis met de prijs voor ‘meesterzanger’: die is voor de vogel die van alle 250 tot 300 die meededen het mooist zong. Van prijzengeld is overigens geen sprake; Kling en andere deelnemers doen het voor de eer.
Foto Eveline van Elk
De vogels gaan na de wedstrijd weer naar de volière; sowieso zitten ze nooit langer dan twee, drie dagen achtereen in het kleinere kooitje, zegt hij. Na zo’n cyclus gaan ze naar een opkoper, die ze naar onder meer het Midden-Oosten en Vietnam vervoert. „Schijnbaar willen die mensen daar ze in huis hebben.”
Er zijn steeds minder mensen die dit doen, zangkanaries kweken en leren zingen. Met duizenden waren ze in de jaren vijftig, nu is Willy Kling een van de weinigen die er nog elke dag mee bezig is.
Ja, elke dag, benadrukt hij, maar niet de héle dag. „Je kunt wel eindeloos bij die kooien gaan liggen hangen, maar dat vinden die vogels ook niet leuk.”
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii3.jpg%7C//images.nrc.nl/ipq0gAPYq_wWF4ufebBwUOlxkoA=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii3.jpg%7C//images.nrc.nl/ufuQaZ_iulL90xKaRxzW4RZe2Ps=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii3.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii11.jpg%7C//images.nrc.nl/6dpRWxH5BCWHZMSGXwOmZ-0ZwI0=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii11.jpg%7C//images.nrc.nl/nuMMA2p1kYpUPtAIF9F7850jpW0=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii11.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii9.jpg%7C//images.nrc.nl/xl-zcKyATX8ZJT01U8xsC3EYmgg=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii9.jpg%7C//images.nrc.nl/HyoLvgh1XkJYHEtgJwFiNQm19Ik=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii9.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii8.jpg%7C//images.nrc.nl/LtN2EllX1hH7OXrcsrQ4G12vB7k=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii8.jpg%7C//images.nrc.nl/9E9UgbXjvNPgNsWMu8_WRkqsQdY=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii8.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii.jpg%7C//images.nrc.nl/EMK8PfglZ-Ii88wBWJYqER79tWk=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii.jpg%7C//images.nrc.nl/pg4tGA8SlXtKOk55QlN9Ecx7Zc8=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii12.jpg%7C//images.nrc.nl/AkIAWU5kZPMC8ruS1fJjG2PbF6I=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii12.jpg%7C//images.nrc.nl/pqcChghnq8lRIECzKs-JeOqAQu8=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii12.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii14.jpg%7C//images.nrc.nl/EqM268DhjXE4J9i22BCLUU_2awc=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii14.jpg%7C//images.nrc.nl/JBF8FkUjHMwIj5oU7woahh9ucLo=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii14.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii15.jpg%7C//images.nrc.nl/Dbl10NOCPJXu55QIVrm4q32TAL8=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii15.jpg%7C//images.nrc.nl/X-tCV4kP1Cp8jGG_SC9hnRrV2L8=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/1208zathawaii15.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii2.jpg%7C//images.nrc.nl/-Fo4WoH97ntXQ4nexP-WVmgfOi0=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii2.jpg%7C//images.nrc.nl/5OuTCCgkP5meBLREnkJTOna7h0A=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii2.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii5.jpg%7C//images.nrc.nl/4J1hjbimlbmbolN6Mr4yVDtVFWQ=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii5.jpg%7C//images.nrc.nl/6n78pCww6-tk40qkdIx8XYj1czE=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii5.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii7.jpg%7C//images.nrc.nl/06nUnpY8e4lXAN746ldgGYiWjp8=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii7.jpg%7C//images.nrc.nl/Cb8PcrFivHcUabQkqsgk2JLR2Rg=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii7.jpg)
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii4.jpg%7C//images.nrc.nl/NRBhXNH2H9acURHv-u2rjV5s_jA=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii4.jpg%7C//images.nrc.nl/tMC76tCoYgjMJ6AV4Ctd5cGaiy4=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2023/08/web-1208zathawaii4.jpg)
