Vervang erfbelasting door inkomstenbelasting

Belastingen De erfbelasting moet op de schop om tot meer solidariteit en gelijke behandeling te komen, vindt .

„Als de erfenis niet uit geld bestaat, maar een schilderij, huis of bedrijf, zijn natuurlijk weinigen in staat om uit eigen vermogen daarover ineens inkomstenbelasting te betalen.”
„Als de erfenis niet uit geld bestaat, maar een schilderij, huis of bedrijf, zijn natuurlijk weinigen in staat om uit eigen vermogen daarover ineens inkomstenbelasting te betalen.”

Foto Getty

De inkomsten uit erfbelasting zijn sinds 2009 afgenomen hoewel meer vermogen wordt nagelaten, schreef economenblad ESB (20/4). Belangrijke oorzaken zijn lagere tarieven, verhoogde vrijstellingen en verruiming van de bedrijfsopvolgingsregeling. Vorig jaar werd van 14 miljard aan erfenissen slechts 1,5 miljard aan erfbelasting afgedragen en van vermogensoverdracht via de bedrijfsopvolgingsregeling zelfs nog een kleinere fractie. Sommigen zullen deze erosie van de erfbelasting toejuichen of zelfs voor volledige afschaffing pleiten. Solidariteit en gelijke behandeling vragen echter juist fors hogere belastingen op erfenissen.

Erfenissen worden vaak gezien als iets waarmee de samenleving niets te maken heeft. Ten onrechte, omdat de tijd gelukkig achter ons ligt dat families morele eenheden vormden. Dat betekende immers eveneens dat kinderen verantwoordelijkheid droegen voor schulden van hun ouders of zelfs hun misdaden. De prijs voor onze individualiteit is dat ook erfenissen gewone overdrachten zijn waarover de samenleving belasting mag heffen. Het argument dat erfbelasting dubbelop zou zijn omdat de overledene al bij leven belasting heeft betaald is even onterecht. Belasting wordt bij elke nieuwe overdracht geheven: een loodgieter betaalt inkomstenbelasting, hoewel ook de klanten al belasting hebben betaald over het inkomen van waaruit zij de loodgieter betalen.

Genetische tombola

Anderen pleiten ervoor om erfenissen volledig weg te belasten; onze welvaart zou enkel van eigen inspanningen en keuzes moeten afhangen en niet van toevallige omstandigheden waaraan wij zelf niets kunnen doen, zoals onze aangeboren talenten of beperkingen. Ieder mens heeft recht op gelijke kansen om invulling aan het eigen leven te geven. Daarom vindt men het rechtvaardig als mensen met meer geluk in de genetische tombola via belastingen mensen helpen met minder geluk, zoals mensen met beperkingen. Ook vinden we het rechtvaardig als iedereen gelijke toegang heeft tot goed onderwijs. Vanuit dezelfde morele opvatting verdienen erfgenamen de erfenis niet meer dan een willekeurig ander persoon. Erfenissen komen immers op geen enkele wijze voort uit eigen inspanningen of keuzes, maar maken privileges juist overerfbaar.


Lees ook dit interview met Thomas Piketty: ‘Verwaarloos de armen niet, zij winnen het uiteindelijk altijd’

Als we echter vinden dat erfgenamen vanwege verwantschap hun erfenis toch enigszins verdienen, is er een middenweg: tussen afschaffing van de erfbelasting en het volledig wegbelasten van de erfenis. Die middenweg is het vervangen van erfbelasting door inkomstenbelasting. Want waarom zou iemand met inkomsten waarvoor geen tegenprestatie is geleverd juist minder belasting hoeven betalen dan iemand die voor hetzelfde bedrag hard heeft gewerkt? In onze maatschappij vinden we het rechtvaardig als iedereen naar draagkracht aan de collectieve lasten bijdraagt. Vandaar dat iedereen met inkomen daarover belasting betaalt en het tarief toeneemt naarmate men meer verdient. Vanuit het oogpunt van solidariteit en gelijke behandeling is het daarom onterecht dat de fiscus erfenissen momenteel niet als inkomen beschouwt.

Levensloopplanning

Als de erfenis niet uit geld bestaat, maar een schilderij, huis of bedrijf, zijn natuurlijk weinigen in staat om uit eigen vermogen daarover ineens inkomstenbelasting te betalen. Maar hoewel problematisch, speelt dat probleem momenteel evenzeer als er meerdere erfgenamen zijn. Ook dan zal één erfgenaam de anderen moeten uitkopen of zullen zaken moeten worden verkocht. Ook kan de angst bestaan dat hogere belastingen de motivatie van ouders om te sparen en investeren beïnvloeden. Die motivatie wordt echter voornamelijk bepaald door de eigen levensloopplanning. Anders zouden ouders immers al veel meer bij leven aan kinderen schenken. Daarbij heeft elke belasting enige nadelige bijeffecten.

Solidariteit en gelijke behandeling geven goede redenen om over het nalaten van vermogen inkomstenbelasting te heffen in plaats van erfbelasting. De in ESB gesignaleerde afnemende inkomsten uit erfbelasting geven daartoe alleen maar meer reden. Inkomstenbelasting over erfenissen zal de onverdiende voordelen niet volledig wegnemen, maar familiekapitaal en bijbehorende privileges worden wel minder overerfbaar.