De straat in Borne waar Pieter Omtzigt opgroeide is rustig, heeft zes blokken van twee-onder-een-kapwoningen en loopt dood. Anke Oude Lansink (40) woont er sinds een paar jaar. Ze werkt voor de Nederlandse Spoorwegen en zit veel in de trein naar Den Haag. Onderweg komt ze Omtzigt regelmatig tegen, hij stapt in Enschede in, zijn huidige woonplaats, vijftien kilometer van Borne (25.000 inwoners). Ze vindt het „heel sterk” van hem, zijn besluit te vertrekken uit de politiek. „Het is een zware baan met een hoop verwachtingen, dus ik denk dat het heel fijn is dat hij dit lekker kan loslaten.”
„Echt herstel van mijn burn-out lukt gewoon niet, in de hectiek van de huidige Haagse politiek”, aldus Omtzigt vrijdagavond in een videoboodschap. „Daarom kies ik ervoor om voor het eerst mijn gezin voorop te zetten en voor mijn eigen gezondheid te kiezen.”
De oprichter van Nieuw Sociaal Contract (NSC) woonde vanaf zijn vijfde in Borne, ging er naar de bassischool, als middelbare scholier fietste hij naar het nabije Hengelo. Liefst één op de drie stemmers uit Borne koos voor Omtzigt en zijn splinternieuwe partij tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023. Wat zeggen zij over zijn vertrek?
‘Heel ongeorganiseerd’
NSC-stemmer Niels Abbink (39) is teleurgesteld. „Ik had meer van de partij verwacht.” De partij behaalde twintig zetels in de Kamer maar peilt inmiddels op een schamele twee zetels. Omtzigt heeft „veel schandalen naar boven gehaald”, maar NSC komt „heel ongeorganiseerd en niet daadkrachtig over.” Omtzigts vertrek verrast hem niet. „Het bleek al eerder dat hij niet in staat is om te gaan met de druk van de Haagse politiek. De druk van het leiderschap is hem tegenvallen. Ik denk ook niet echt dat hij een leider is. Meer een aanjager.”
Omtzigt als ‘aanjager’ is een eigenschap die meerdere inwoners van het Twentse dorp noemen als ze hem kenschetsen. „Hij is een prachtige vastbijter”, zegt de tachtigjarige Jaap Verhoog, secretaris van het Borns Kleinkoor. „Maar dat is zijn kracht én zijn zwakheid. Hij gaat ergens hard voor staan, maar partijleider zijn, is niet zijn primaire talent.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131077127-1ce0fe.jpg|https://images.nrc.nl/FzWVFtMi0rbPE7PPIwlE6BmlI2I=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131077127-1ce0fe.jpg|https://images.nrc.nl/rD59eEFz7qG38Rbo4jtLTAGcIKs=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131077127-1ce0fe.jpg)
Foto Eric Brinkhorst
Op de zaterdagmarkt van Borne, op het Rheineplein, staan de 65-jarige Maria en de 48-jarige Marloes naast hun fietsen in de zon – hun achternamen willen ze uit privacyoverwegingen liever niet in de krant. Ze zuchten diep als hun wordt gevraagd naar het einde van Omtzigts Haagse carrière. „Een pijnpuntje”, zegt Maria, „we kennen de familie.” Maar het is de juiste keuze, beamen de twee vrouwen, die vroeger collega’s van elkaar waren in het onderwijs. „Als het ten koste gaat van je gezondheid, moet je stoppen. Dat zeggen we in het onderwijs ook altijd.” Maar het is natuurlijk wel zíjn partij, zegt Maria, die op NSC heeft gestemd. Zou ze opnieuw op NSC stemmen, dit keer met een andere partijleider? „Dat hangt af van de partij. Ze gingen ook al met PVV samenwerken” – en ook dat is, zegt Maria, „een pijnpunt”.
‘Je moet langzaam groeien’
Volgens de 37-jarige Lucy leidde de onstuimige groei van NSC behalve tot succes ook tot de ondergang van Omtzigts partij. „Het ging héél snel. Plots moeten er allemaal nieuwe mensen komen. Stel dat we hier in Borne een nieuwe vereniging oprichten, en dan meteen dertig mensen erbij moeten betrekken. Dat lukt ook niet. Je moet langzaam groeien.” Maar als iedereen plots op je stemt, wil je natuurlijk ook wat bewerkstelligen, zegt Lucy. „Het is jammer dat hij nu weg is, want het is wel iemand met een geweten: er zitten ook heel veel mensen in de politiek die vooral veel schreeuwen en verder niets. Ik denk dat dat hem ook opbreekt.” Ze snapt zijn vertrek. „Ik zou het ook niet volhouden.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131077187-4a9b4f.jpg|https://images.nrc.nl/yT7192d8WIdhckUeooindyOsdx8=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131077187-4a9b4f.jpg|https://images.nrc.nl/_CLshwV0xggtX70bSBNWWHkjOss=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131077187-4a9b4f.jpg)
Anke Oude Lansink in Omtzigts oude straat zegt dat ze elkaar altijd groeten, als ze elkaar onderweg in de trein naar Den Haag tegenkomen. „Soms zaten we tegenover elkaar, in de eersteklascoupé. Maar verder is hij dan eigenlijk heel stil, hij kletst dan niet echt met mensen.” Maar ja, voegt ze toe: „In de trein naar Den Haag zal ik hem waarschijnlijk niet meer zo vaak tegenkomen.”
