Vermoeden van racisme voedt Belgisch protest tegen lage straffen na dood van Sanda Dia

In België is grote woede ontstaan nadat achttien leden van de voormalige Leuvense studentenvereniging Reuzegom vorige week tot werkstraffen en bescheiden geldboetes werden veroordeeld vanwege hun betrokkenheid bij de dood van een medelid. Sanda Dia stierf viereneenhalf jaar geleden tijdens een ontgroening op 20-jarige leeftijd aan de gevolgen van een zoutvergiftiging. Veel Belgen vinden de straffen die het Antwerps Hof van Beroep oplegde te laag. Sommigen nemen het heft in eigen hand.

Het begon met vreedzame protesten op de centrale pleinen van Leuven, Antwerpen en Brussel, waarbij honderden mensen borden en spandoeken omhoog hielden met leuzen als ‘Justice for Sanda’ en ‘klassenjustitie’. De protesten kregen de afgelopen week een grimmiger karakter, nadat de Belgische YouTube-ster Acid alle namen van de achttien veroordeelde Reuzegommers in een filmpje openbaar had gemaakt, naar eigen zeggen omdat andere nieuwsmedia dat niet zouden durven. Het filmpje werd al snel verwijderd en het account van Acid tijdelijk opgeschort, maar dat weerhield mensen in verschillende Belgische steden er niet van om de Reuzegommers publiekelijk aan de schandpaal te nagelen.

Op de houten gevel van de bekende stadshal in Gent werden de namen van de achttien veroordeelde Reuzegommers gespoten, met daarachter ‘moordenaars’. In Leuven kalkten onbekenden ‘Fok Reuzengom’ op een dak. En een Antwerps toprestaurant, eigendom van de ouders van een oud-Reuzegommer die niet betrokken was bij de fatale ontgroening, kreeg opeens slechte recensies. Voor aanstaande zondag is in Brussel opnieuw een betoging gepland tegen de uitspraak van het Antwerpse Hof.

Goudvissen

De protesten leggen een gevoel van onrechtvaardigheid bloot dat in België sluimert sinds de dood van Sanda Dia in december 2018, en dat voor velen aansluit op het heftige Black Lives Matter-debat na de gewelddadige dood van George Floyd twee jaar later. Dia, zoon van een Senegalese vader en een Belgische moeder, probeerde het als gekleurde jongen in Leuven te maken door zich aan te sluiten bij een studentenvereniging die vooral bestond uit witte leden van de Antwerpse elite.

Onder de ouders van Reuzegommers zijn bekende artsen en juristen en Dia hoopte dat het netwerk waar hij via de club deel van zou gaan uitmaken, hem in zijn carrière kon helpen. Maar de club werd hem fataal. Bij Reuzegom werd hij meermaals met racisme geconfronteerd en hoewel de veroordeelde leden daar, vanwege een gebrek aan bewijs, niet voor zijn gestraft, voedt het vermoeden van racisme de protesten wel.

Lees ook: Hoe zijn ontgroening student Sanda Dia fataal werd

Om lid te worden van Reuzegom moesten alle nieuwelingen, in België ‘schachten’ genoemd, een ontgroening ondergaan waarbij onder meer goudvissen moesten worden ingeslikt en weer uitgebraakt met behulp van grote hoeveelheden visolie. De rituelen, al jaren op dezelfde manier uitgevoerd, vonden plaats op een afgelegen kampeerterrein in Vorselaar, niet ver van Antwerpen, zodat ze niet hoefden te voldoen aan de in Leuven geldende ontgroeningsprotocollen. Volgens de Reuzegommers waren ze bedoeld om de onderlinge band tussen de leden te versterken.

Nooit eerder zou er iemand tijdens de ‘doop’ in levensgevaar zijn gekomen. Dia, al verzwakt aan de ontgroening begonnen na een avond gedwongen alcoholmisbruik in Leuven, raakte aanvankelijk onderkoeld toen hij bij winterse temperaturen samen met twee andere schachten een kuil moest graven en daarin met ijskoud water werd overgoten. Toen enkele leden van Reuzegom merkten dat Dia niet meer reageerde, brachten ze hem naar het ziekenhuis in Antwerpen. Maar het was al te laat. Twee dagen later stierf Dia aan een zoutvergiftiging, veroorzaakt door de inname van grote hoeveelheden visolie.

Niet op het etiket

De strafzaak tegen de Reuzegommers veroorzaakte vanaf het begin een hevige mediastorm in België. Zo’n beetje alle bekende strafpleiters stonden een lid van de gewraakte en inmiddels opgeheven studentenvereniging bij. Het proces begon vorig jaar maart in Hasselt, maar werd om procedurele redenen uiteindelijk afgehandeld door het Antwerps Hof van Beroep.

De rechters legden de achttien betrokken Reuzegommers uiteindelijk allemaal werkstraffen op, tussen de 225 en 300 uur, vanwege ‘onopzettelijke doding’ en ‘mensonterende behandeling’. Ze krijgen ook een boete van 400 euro en moeten de proceskosten vergoeden. De Reuzegommers krijgen geen celstraf omdat ze werden vrijgesproken van ‘het toedienen van schadelijke stoffen met de dood tot gevolg’. De rechters oordeelden dat ze niet de kennis hadden, noch die hoefden te hebben, om te kunnen weten dat visolie tot de dood kan leiden. Dat stond niet op het etiket. En het ritueel was nooit eerder fout gegaan. Voor ‘schuldig verzuim’ werden de Reuzegommers evenmin gestraft. Zij brachten Dia uiteindelijk naar het ziekenhuis, omdat ze dachten dat hij onderkoeld was, en boden hem dus wel hulp – al kwam die te laat.

De Reuzegommers krijgen wel een strafblad, maar de veroordeling komt niet op een uittreksel dat werkgevers kunnen opvragen. Daar had de verdediging van de familie van Dia om gevraagd. Zij zeggen zich neer te leggen bij de uitspraak. Of de rest van België dat kan, is nog zeer de vraag.