Precies op de wereldwijde dag ter preventie van verdrinking verschenen donderdag nieuwe cijfers over verdrinkingen in Nederland. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) had ze speciaal voor deze dag bewaard. „Dat hebben we zo afgesproken”, zegt Ernst Brokmeier, woordvoerder van de Reddingsbrigade. „Omdat het momentum schept”.
De Reddingsbrigade gebruikt de gelegenheid om bij een plas in Voorthuizen een campagnedag te organiseren, bedoeld om mensen bewust te maken van gevaren op en van het water. Volgens Brokmeier bewijzen de laatste cijfers van het CBS dat dat hard nodig is: vorig jaar verdronken in Nederland bijna honderd mensen. Dat zijn er 25 meer dan in het jaar ervoor.
Een zorgelijke toename, zegt Arjan de Vries, directeur van de Nationale Raad Zwemveiligheid, de organisatie die zwemdiploma’s uitgeeft en zwembaden controleert op veiligheid. „De cijfers gaan omhoog. En op het moment dat deze cijfers omhooggaan, moet je dat niet goed vinden.”
Geen zwemdiploma
Om de ontwikkeling te keren, moet er volgens De Vries meer gedaan worden aan zwemvoorlichting, specifiek onder kinderen die geboren zijn buiten Europa. Zij hebben negen keer zoveel kans om door verdrinking om het leven te komen dan een kind van Nederlandse afkomst. „Nederlanders beseffen al generaties lang dat water gevaarlijk kan zijn”, zegt De Vries. „Dat zit bij ons in de genen. Bij kinderen met een andere achtergrond is dat niet het geval, die gaan niet automatisch op zwemles. Een kwart van die kinderen heeft geen zwemdiploma.”
Maar is er wel sprake van een structurele toename? Hoewel in 2023 meer mensen verdronken dan in het jaar ervoor, waren het er minder dan in 2020 en 2018. Het gaat om te kleine verschillen om conclusies aan te verbinden, zegt CBS-onderzoeker Tanja Traag. „Het ene jaar zijn het er wat meer en het andere jaar wat minder. Wij zien daar geen toenemende trend in. Eerder een stabiele trend.”
De Reddingsbrigade had vorig jaar juist minder werk. Reddingswerkers hielpen 7.000 mensen uit het water, dat waren er het jaar daarvoor nog 8.400.
Lees ook
Mensen verdrinken vooral in open water. ‘Tegen de mui in zwemmen gaat niet, de stroming is te snel’
Lange stukken zwemmen
Europees gezien hoort Nederland bij de landen met het minste risico op verdrinking. In Nederland ligt het aantal verdrinkingsdoden al jaren rond de 0,5 per 100.000 inwoners. De meeste buurlanden zitten rond dat gemiddelde, of erboven. Zo ligt dit cijfer in Frankrijk op 0,9 en in Spanje op 0,7 verdrinkingslachtoffers per 100.000 inwoners.
Onder de drenkelingen vormen zestigplussers de grootste groep. Ouderen worden steeds vitaler en gaan dus ook vaker lange stukken zwemmen, zegt Brokmeier van de Reddingsbrigade. „Dan loop je het risico op onwel worden in het water”. Anderzijds gaat het om niet-mobiele ouderen, „zoals iemand die met zijn scootmobiel in de gracht valt.”
Sowieso komen veel verdrinkingen voort uit onverwachtse situaties, zegt onderzoeker Traag. „Veel overledenen hadden niet de intentie een stukje te gaan zwemmen. Ze sprongen bijvoorbeeld in het water omdat ze hun telefoon terug wilden. Of stonden een plasje te doen in de gracht en werden onwel.” Ze verwacht daarom niet dat meer aandacht voor zwemvaardigheid de cijfers drastisch naar beneden zal brengen.
Wat dan wel? Voor een deel zijn verdrinkingen niet te voorkomen, zegt Traag. „Zoals dat geldt voor álle ongelukken. Ongelukken gebeuren – dat zit in het woord ingebakken.”
Lees ook
Niemand zag of hoorde ‘m verdrinken
