Contante betalingen van meer dan 3.000 euro worden in Nederland in de loop van 2025 verboden. De Tweede Kamer stemde hier dinsdag met een kleine meerderheid voor, en tegelijk tegen een verhoging van die limiet naar 10.000 euro. Drie van de vier coalitiepartijen wilden dat wel. Voor die partijen staat contant geld symbool voor vrijheid.
Een verbod op grote contante betalingen zit er al langer aan te komen. In een Europese richtlijn staat dat landen dit moeten invoeren om belastingontduiking, fraude en witwassen tegen te gaan. Volgens die richtlijn zijn cashbetalingen van 10.000 euro het maximum, maar mogen landen daaronder gaan zitten.
De keuzes lopen uiteen. Duitsland houdt 10.000 euro aan, Frankrijk 1.000 en België 3.000 euro. Het Nederlandse kabinet stelde dit bedrag in 2022 ook al voor.
Die grens werd de afgelopen twee jaar via de gebruikelijke routes afgekaart. Er was een kabinetsvoorstel van de minister van Financiën. Er waren rapporten in opdracht van branche- en belangenorganisaties, zoals werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB-Nederland. En Financiën hield intensief ruggespraak met Justitie en Veiligheid, want opsporingsdiensten vinden het handig als overboekingen digitaal zijn en ongebruikelijke transacties worden gemeld.
Onderstromen
Tegelijkertijd groeide de maatschappelijke weerstand tegen transactiemonitoring, digitaal geld, evenals het wantrouwen tegen de overheid. Dat zijn onderstromen waar de jonge partijen BBB, PVV en NSC gevoelig voor zijn, bleek herhaaldelijk tijdens debatten over het onderwerp.
Niettemin kwam het als een verrassing voor organisaties die de afgelopen jaren over de kwestie hadden meegepraat dat PVV, NSC en BBB op 6 september gezamenlijk een amendement indienden voor het verhogen van de limiet naar 10.000 euro.
Aan beide kanten leidde dat tot ongemak en stevige uitspraken. BOVAG-directeur Peter Niesink voerde het woord namens de autobranche, VNO-NWC en het MKB. Volgens hem spelen de politieke partijen „criminelen in de kaart” als ze voor de grens van 10.000 euro kiezen. Hij vroeg zich hardop af door wie ze zich laten influisteren.
De autobranche voelde zich aangesproken omdat tijdens een Tweede Kameroverleg was gezegd dat het voor autohandelaren prettig zou zijn als grotere contante betalingen mogelijk blijven. Dat geldt volgens de BOVAG hooguit voor een marginale enkeling. Niet voor het gros van hun leden. „Zwart geld stroomt naar waar de limieten het hoogst zijn”, licht een woordvoerder toe. „Je biedt criminelen mogelijkheden. En ondernemers kunnen daar onbewust bij betrokken raken.”
Mensen willen vrijheid. Dat is de basis
Een verbod op grote cashtransacties is volgens de BOVAG-woordvoerder prettig voor ondernemers, omdat het helderheid schept. Momenteel is er een meldplicht voor grote en verdachte transacties. Dat maakt dat ondernemers zelf moeten inschatten of ze iets over hun klanten melden, wat tot ingewikkelde telefoontjes met de bank kan leiden. Bovendien bestaat dan de kans dat klanten naar de concurrent lopen die minder moeilijk doet.
Emoties
De felheid van de reacties verraste PVV-Kamerlid Henk de Vree, vertelt hij telefonisch. Het onderwerp ‘geld’ roept emoties op, heeft hij gemerkt. Dat geldt zeker ook voor zijn achterban. „Mensen willen vrijheid. Dat is de basis.” En die is met contant groter dan met digitaal verkeer. „Ze willen niet door de bank gebeld worden als ze een paar honderd euro overmaken. Banken hoeven niet alles te weten.” Bovendien: „Het is een wettig betaalmiddel, waarom zou je je daarvoor moeten verdedigen?”
Hij wijst erop dat in het hoofdlijnenakkoord van de coalitiepartijen is afgesproken dat Nederland zich aan EU-regels houdt, maar er geen extra strenge draai aan geeft. Die uitleg van het akkoord gaat voor het cashverbod niet op. Coalitiepartner VVD wilde de grens op 3.000 euro leggen. Uiteindelijk stemden 74 Kamerleden voor het amendement om dat naar 10.000 euro te verhogen. Net geen meerderheid.
Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) is blij dat de wet door de Tweede Kamer is. „We hebben in Nederland echt een probleem met crimineel geld dat witgewassen wordt”, reageert hij via een woordvoerder. „Witwassen vindt vaak met cash plaats. Deze wet is een belangrijke stap om dat tegen te gaan.” Wanneer het verbod ingaat, hangt af van de behandeling in de Eerste Kamer. De partijen die in de Tweede Kamer probeerden de limiet te verhogen hebben daar geen meerderheid.
