De internationale gemeenschap heeft de druk op Israël en Hamas deze week aanzienlijk verhoogd om spoedig tot een staakt-het-vuren te komen. Met name de Verenigde Staten, Israëls belangrijkste bondgenoot, hebben een nieuw diplomatiek offensief ingezet om overeenstemming te bereiken over een bestand.
Een eerste succesje boekten de Amerikanen maandagavond, toen de Veiligheidsraad van de VN een resolutie aannam waarin steun werd uitgesproken voor het recente vredesplan van president Biden. Dit behelst niet alleen een staakt-het-vuren voor een periode van zes weken, maar ook de vrijlating van de laatste gijzelaars in de Gazastrook in ruil voor de vrijlating van Palestijnse gevangenen en een forse toename van de humanitaire hulp voor de zwaar beproefde Gazaanse burgerbevolking. Veertien leden van de Veiligheidsraad stemden voor, alleen Rusland onthield zich van stemming. De resolutie is overigens niet bindend.
Blinken in Midden-Oosten
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, reist intussen – voor de achtste keer sinds het uitbreken van de vijandelijkheden op 7 oktober – door het Midden-Oosten om de strijdende partijen zover te krijgen dat ook zij instemmen met het plan. Een hoge functionaris van Hamas, Sami Abu Zuhri, liet dinsdag weten dat Hamas ruwweg kon leven met Bidens plan, maar er zou nog wel over details moeten worden onderhandeld. Blinken sprak daarop van „een hoopvol teken”. Een volmondig ‘ja’ van Hamas bleef echter nog uit.
Ook blijft onzeker of Israël ermee akkoord gaat. Volgens Blinken wel, maar premier Netanyahu heeft dit tot dusverre niet in het openbaar bevestigd. Het grote probleem voor hem is dat zijn extreem-rechtse coalitiepartners, Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich, hebben gedreigd de regering te laten vallen als Netanyahu een staakt-het-vuren zou accepteren. Zij betogen, zoals ook Netanyahu zelf dat tot nu toe heeft gedaan, dat een bestand Hamas de gelegenheid biedt om zich te hergroeperen en te herbewapenen. Eerst moet Hamas wat hun betreft volledig worden verslagen.
Hamas heeft steeds verklaard dat het alleen akkoord kan gaan met een permanent staakt-het-vuren. De groepering zal er alles aan doen om dat tijdens aanvullende onderhandelingen gedaan te krijgen. Zo’n permanent bestand zou – althans voorlopig – ook neerkomen op het voortbestaan van Hamas en dat zou door de beweging kunnen worden uitgelegd als een overwinning. Voor Netanyahu en zijn partners daarentegen zou dat juist voelen als een nederlaag.
Blinken sprak dinsdag ook met de zondag uit het oorlogskabinet van Netanyahu gestapte Benny Gantz. Net als Biden beschuldigt Gantz Netanyahu ervan vooral aan zijn eigen politieke belangen te denken. Zij verdenken de premier ervan de oorlog zo lang mogelijk te willen rekken om zijn immuniteit voor rechtsvervolging te behouden. Voor zijn hernieuwde aantreden als premier eind 2022 was Netanyahu verwikkeld in drie rechtszaken op verdenking van corruptie.
Nog 120 gijzelaars
Netanyahu staat daarnaast in eigen land weer onder toenemende druk van familieleden en nabestaanden van de resterende 120 gijzelaars die nog in handen van Hamas verkeren. Enige tientallen gijzelaars zijn naar wordt aangenomen inmiddels dood en sommige familieleden stellen Netanyahu verantwoordelijk voor hun lange gevangenschap wegens diens onwil om een deal te sluiten.
Afgelopen zaterdag bevrijdden Israëlische elitetroepen vier gijzelaars die door Hamas in Nuseirat in het midden van de Gazastrook werden vastgehouden, volgens Palestijnse bronnen ten koste van een bloedbad dat aan meer dan 270 mensen het leven kostte. Ook een Israëlische politiefunctionaris kwam bij de actie om het leven. Hoewel de bevrijding in Israël met gejuich werd begroet, daagde het al snel bij velen dat een deal met Hamas tot een veelvoud aan vrijgelaten gijzelaars zou kunnen leiden zonder dat er zulke bloedbaden als in Nuseirat aan te pas hoefden te komen. Ook de Israëlische legerwoordvoeder Daniel Hagari bevestigde dit: „Wat de meeste gijzelaars levend zal laten thuiskomen is een deal”, zei hij.
Het geduld van Netanyahu’s talrijke critici in binnen- en buitenland begint intussen op te raken. „Is er ook maar iemand die probeert om Israël te redden van Netanyahu, eindeloze oorlog en een isolement?”, vroeg de bekende politiek analist Dahlia Scheindlin zich af in de krant Haaretz. Noch in de regering, noch bij de oppositie ontwaarde ze ook maar iemand die ze in staat achtte een serieuze poging te wagen tot Israëlisch-Palestijnse verzoening.
Lees ook
Blijdschap in Israël na bevrijding gijzelaars, maar woede elders over hoge tol aan Palestijnse slachtoffers