Veel Amerikaanse ouders denken dat openbare scholen te ‘woke’ zijn. ‘Een school kiezen is net zoiets als een wapen dragen: een recht’

Het huis op de heuvel in het bos dat de familie Stevenson zelf gebouwd heeft, lijkt een kruising tussen een Zwitsers chalet en een boomhut. Emily Stevenson (44) doet open met haar ene hand op de deur en de andere in haar onderrug. Ze is zeven maanden zwanger, van haar negende kind. Ze draagt haar lange zwarte haren in een staart en heeft een hanger van Maria aan een leren koord om haar hals hangen.

Toen zij hier opgroeide, in de buurt van Viroqua, op het zuidwestelijke platteland van Wisconsin, wist ze twee dingen zeker: ze wilde een groot gezin en ze wilde haar kinderen nooit dwingen om naar school te gaan. „Het is niet zo dat ik vroeger gepest werd op de openbare school, maar het sociale aspect, de worsteling om ergens bij te horen, vond ik vreselijk”, vertelt ze op de bank, terwijl Verbana (6) bij haar op schoot kruipt.

Daarom besloot ze al haar kinderen thuisonderwijs te geven. Totdat ze drie jaar geleden ontdekte dat zij gratis naar een antroposofische privéschool in het dorp konden gaan. Normaal gesproken kost die 10.000 dollar (ruim 9.100 euro) per leerling per jaar. „Voor ons een onvoorstelbaar bedrag”, zegt Stevenson. Het gezin, met nu zes thuiswonende kinderen, leeft van het salaris dat haar man verdient als ICT-consultant.

De school waar haar jongste vier sindsdien naartoe gaan heeft kleine klassen, in plaats van taal en rekenen staan natuur en creativiteit er centraal. „Als ik ze op een katholieke school had kunnen doen, had ik dat denk ik geprobeerd”, zegt Stevenson. Zolang het maar niet het standaard openbaar onderwijs is waar bij haar, en veel Amerikanen, onvrede over bestaat. Openbare scholen zouden ondermaats onderwijs geven, te grote klassen hebben en onveilig zijn. Volgens conservatieve ouders leren hun kinderen er ‘woke’ dingen over racisme, gender en seksualiteit. „Op deze school houden we schermen, media en de politiek zo ver mogelijk bij ze vandaan.”

Wat er op het spel staat

Het is niet dankzij de gulheid van de plaatselijke privéschool of een speciale studiebeurs, maar een regeling van de staat Wisconsin waardoor haar kinderen privé-onderwijs kunnen volgen. In 1990 bedachten Democraten in Milwaukee, de grootste stad van Wisconsin, schoolvouchers waarmee enkele honderden, arme, zwarte kinderen met belastinggeld aan gesegregeerde, slecht gefinancierde openbare scholen konden ontsnappen.

Sindsdien hebben Republikeinen onder het mom van school choice, schoolkeuze, in 29 staten programma’s opgetuigd die ouders in staat stellen hun kinderen van belastinggeld naar, vooral religieuze, privéscholen te sturen. Op campagne in Milwaukee noemde presidentskandidaat Donald Trump ‘schoolkeuze’ begin deze maand „de mensenrechtenkwestie van onze tijd”. Hij zegt ook het ministerie van Onderwijs op te willen doeken, zodat elke staat zelf kan uitmaken wat kinderen leren. De seculiere traditie van het openbaar onderwijs in de VS staat daarmee op het spel.

Democraten houden zich stil. Voor zover er betrouwbare peilingen zijn, laten die zien dat de voucherprogramma’s populair zijn. Keuze klinkt de meeste mensen goed in de oren.

Volgens de belangenorganisatie EdChoice gaan inmiddels een miljoen Amerikaanse scholieren via deze route naar particuliere scholen, ongeveer 2 procent van het landelijk totaal. Alleen al in het Florida van gouverneur Ron DeSantis gaat er drie miljard dollar aan belastinggeld in om en dreigen openbare scholen te sluiten. Arizona, waar het programma werd ingevoerd met de belofte dat het belastinggeld zou besparen, kampt door de populariteit ervan met een flink gat in de begroting. Er was onderschat hoeveel ouders die hun kinderen al op eigen kosten naar particuliere scholen stuurden dat nu doen op kosten van de staat. Op het platteland van Tennessee zijn lokale Republikeinen in opstand gekomen tegen hun eigen partij die het openbaar onderwijs uitkleedt.

In bakermat Wisconsin verdwijnen geleidelijk allerlei begrenzingen aan het voucherprogramma. Vanaf eind jaren negentig mogen de vouchers ook op religieuze scholen worden gebruikt – met dank aan het Hooggerechtshof. De inkomenslimiet voor ouders werd versoepeld (nu zo’n 73.000 dollar, wat ruim hoger is dan het gemiddelde inkomen in Viroqua). Vervolgens werd het vanuit Milwaukee over de hele staat uitgerold. Over twee jaar vervalt de regel dat maximaal 8 procent van de leerplichtigen, tussen de kleuterschool en het einde ven de middelbare school, in aanmerking komt voor een voucher. In heel Wisconsin gingen het afgelopen schooljaar 92.000 scholieren, op een totaal van bijna 800.000, van belastinggeld naar privéscholen. Daarvoor werd ruim 570.000 dollar aan het onderwijsbudget onttrokken. Dit jaar ligt dat bedrag zeker hoger.

Referendum

„Dat kan het einde betekenen van het openbaar onderwijs zoals we het kennen”, zegt Kristina Reser-Jaynes (56). „Scholen zijn het belangrijkste dat plattelandsgemeenschappen als deze bindt. Toegankelijk en gelijkwaardig onderwijs voor iedereen is de grootste verworvenheid van dit land.” Deze stay-at-home mom van drie dochters zit aan haar eettafel, een halfuur rijden bij de Stevensons vandaan, in het naburige schooldistrict Kickapoo. Ze is omringd door boeken, overheidsdocumenten, krantenartikelen en aantekeningen. Haar belangrijkste zorgen: dat het vouchersysteem kerken spekt die privéscholen runnen, dat het onderwijs door de vouchers te commercieel wordt, en dat openbare scholen op het platteland versneld zullen verdwijnen. „Dat kunnen we niet laten gebeuren.”

Waar anderen rode Trump-borden in hun tuin of koeienwei hebben staan, prijkt bij haar een bordje met ‘public schools unite us’ voor de deur. „Tot schaamte van mijn dochters” is Jaynes sinds een paar jaar de dorpsactivist die opkomt voor het openbaar onderwijs. „We hebben hier op het platteland al te maken met bevolkingskrimp en dalende geboortecijfers, daarmee loopt ook het aantal scholieren en de bekostiging van het onderwijs terug.”

Particuliere scholen ontvangen van de staat 9.000 tot 12.000 dollar per voucherleerling. Dat geld komt in Wisconsin rechtstreeks uit de begroting van de openbare scholen in het district waar de scholieren wonen. In het district Viroqua slaat ‘schoolkeuze’ een steeds groter gat in de gezamenlijke begroting van de vijf openbare scholen. Om dat tekort aan te vullen heeft het gekozen schoolbestuur een referendum moeten uitschrijven. Ze kan het budget alleen verhogen als de gemeenschap daar direct democratisch mee instemt. Tegelijkertijd met de presidentsverkiezingen op 5 november bepalen de 9.000 inwoners of ze jaarlijks 1,3 miljoen extra kunnen ophoesten voor hun openbare scholen.

De grote misvatting

In zijn kantoor in de middelbare school van Viroqua benadrukt schooldirecteur Tom Burkhalter (35), dat hij „absoluut niet tegen het bestaan van particulier onderwijs” is. Voordat hij de baas werd over de vijf scholen van Viroqua met in totaal 1.100 leerlingen, leidde hij zelf een particuliere katholieke school. „Ik ben tegen de publieke financiering ervan”, zegt hij. „Vergelijk het openbaar onderwijs met de politie. Als jij vindt dat de lokale politie je onvoldoende beschermt, kun je besluiten om camera’s rond je huis te hangen of een bodyguard in dienst te nemen. Maar je kunt niet verwachten dat de rest van de gemeenschap daaraan meebetaalt. Of dat je jouw belastinggeld ervoor terugkrijgt. De politie moet nog steeds bekostigd worden”, zegt hij.

Bovendien hoeven de voucherscholen niet aan dezelfde eisen te voldoen als zijn openbare school. Ze moeten zich wel aan meer regels houden dan particuliere scholen die zich aan het programma onttrekken en volledig hun eigen gang kunnen gaan. Hun leraren moeten gekwalificeerd zijn en hun financiën kunnen gecontroleerd worden, maar er zijn weinig inhoudelijke eisen aan hun onderwijs en zij mogen leerlingen weigeren die extra begeleiding nodig hebben. „Het is een grote misvatting dat privéscholen beter zijn dan openbare scholen. Voor zover leerlingen daar getest worden scoren ze lager dan bij ons. Ouders houden hun kinderen niet bij ons weg omdat het onderwijs slecht is, maar om ideologische redenen.”

Burkhalter, schoolbestuurders en leraren in dit hele witte deel van Wisconsin gniffelen wanneer ze gevraagd wordt naar de aanklacht dat juist openbare scholen te ideologisch links zijn geworden. „We bestrijden discriminatie, respecteren de vrijheid van meningsuiting en staan open voor iedereen, maar het is echt onzin dat wij onderdeel van één of andere ‘woke’ indoctrinatie zouden zijn.” Net als andere schoolbestuurders in de regio doet hij zijn best om het onderwijs en de discussie over vouchers praktisch en apolitiek te houden.

Burkhalter beschrijft hoe er op het platteland van Wisconsin armoede heerst. Veel van zijn leerlingen komen in aanmerking voor gratis lunch op school en hebben speciale begeleiding nodig. En als er uit elke klas één of twee leerlingen verdwijnen naar een privéschool, kan hij niet een leraar, een schoolbus of de verwarming van een klaslokaal wegbezuinigen – de kosten nemen niet af. Hij heeft al een paar personeelsleden die met pensioen gingen niet vervangen en het onderhoud aan de tribune van het sportveld is uitgesteld. Als het referendum faalt, zullen vooral kinderen die extra aandacht nodig hebben dat gaan merken, vreest hij.

Het goede nieuws van Jezus

Hoe religieus, particulier onderwijs profiteert van het vouchersysteem, blijkt op het schooltje van de Lutherse kerk St. Matthews in Stoppard. Dit dorpje aan de Mississippi ligt op een half uur rijden van Burkhalters middelbare school, in het schooldistrict De Soto. Predikant Silas Schmitzer (41) zwaait er de scepter over veertig leerlingen, tot en met 14 jaar. „Het goede nieuws van Jezus” staat hier centraal. „In de wetenschapsles leren we ze hoe prachtig God de wereld geschapen heeft. En dat seksualiteit, overspel en abortus zondig zijn.”

Voordat St. Matthews toetrad tot het voucherprogramma, rekende de school 1.500 dollar per leerling. „De rest financierden we uit donaties van onze gemeenschap.” Nu krijgt deze school, voor de drie op de vijf leerlingen die voor een voucher in aanmerking komen, bijna 10.000 dollar van de staat. Daarnaast verzorgt het schooldistrict het busvervoer en de lunch van alle leerlingen.

Schmitzer heeft een kleuterklas kunnen toevoegen, laptops voor alle leerlingen kunnen kopen en binnenkort worden de speeltoestellen buiten vervangen. Ook heeft hij zijn personeel op cursussen gestuurd en hun zorgverzekering verbeterd. Aan deze kant van het parallelle systeem gaat het gezegend.

Foto’s: Tim Gruber

Zelfs online privéscholen profiteren van het systeem. Anne Sawvell (57) zorgt voor vier pleeg- en adoptiezonen in Viroqua, die allemaal problemen hadden op de openbare school. Nu krijgen haar zonen les van een christelijke school in Milwaukee, aan de andere kant van de staat, waar ze nooit binnen zijn geweest, maar die wel hun vouchergeld opstrijkt. Deze Academy of Excellence is de grootste ontvanger van subsidie voor religieus privéonderwijs: afgelopen jaar ontving het bijna 28 miljoen dollar.

Sawvell is groot voorstander van ‘schoolkeuze’: „Net als het recht om een wapen te dragen moeten we ook het recht hebben onze eigen scholen te kiezen. Ik ben tegen abortus en dat wordt ook betaald met belastinggeld.”

Eigen belang

Emily Stevenson snapt de bezwaren tegen het vouchersysteem en de problemen die dat voor het openbaar onderwijs creëert. „Maar ons gezin heeft verschillende fases overleefd dankzij steun van de overheid. Er was een tijd dat dit huis half af was en we geen water en elektriciteit hadden.” Ook toen ontving ze belastinggeld dat dus niet voor iets anders gebruikt kon worden. Voor haar is het belangrijkste dat ze haar kinderen „kan beschermen in deze kwetsbare fase van hun leven”.

Haar man Raven valt haar bij. „Het gaat om mijn kínderen. Moet ik nadenken over het grote goed, of maak ik gebruik van een systeem dat mijn kinderen enorm profijt biedt? Het lijkt me totaal onverantwoord om niet voor ons eigen belang te kiezen”, zegt hij.

Als ‘schoolkeuze’ in Wisconsin niet zou bestaan, zouden hun jongste kinderen thuis in plaats van op de antroposofische school les krijgen. Emily Stevenson: „Het zou toch niet eerlijker of beter zijn als alleen rijke kinderen naar een privéschool kunnen?”

Delen





Mail de redactie