Vastgoedmagnaat Truong My Lan (67) is donderdag door de Vietnamese rechtbank ter dood veroordeeld vanwege haar hoofdrol in wat ook wel het grootste corruptieschandaal in de geschiedenis van Azië wordt genoemd. Lan, directeur van vastgoedontwikkelaar Van Thinh Phat Holdings Group, werd volgens berichten in de Vietnamese staatsmedia donderdag schuldig bevonden aan verduistering, omkoping en het overtreden van de bankenregels.
Lan werd ervan verdacht zo’n 12 miljard dollar te hebben verduisterd, 3 procent van de totale Vietnamese economie. Tussen 2012 en 2022 zou ze geld hebben geleend van haar eigen bank en dat via meer dan duizend binnen- en buitenlandse brievenbusfirma’s aan zichzelf hebben uitgekeerd om in haar vastgoedbedrijf te investeren. Voor de rechtszaak werden 2.400 getuigen opgeroepen. Naast Lan stonden nog 85 mensen terecht in de fraudezaak, onder wie haar nicht en man.
Nguyen Phu Trong (79), leider van de regerende Communistische partij in Vietnam, belooft al jaren fraude en corruptie harder te bestrijden. De rechtszaak tegen Lan is onderdeel van die campagne. Het land, geen democratie maar een eenpartijstaat, probeert stabiliteit uit te stralen om zo buitenlandse investeringen aan te trekken. Honderden hoge staatsfunctionarissen en vooraanstaande zakenlieden werden al vervolgd of gedwongen om af te treden. Over Lans voorgeleide zeiden de aanklagers dat door haar zaak „het vertrouwen in het volk is geschaad”. Daarom zou ze „uit de maatschappij moeten worden gehaald”, een uitspraak die al hintte op de doodstraf die ze donderdag opgelegd kreeg.
Dat Lan zo lang zulke gigantische bedragen heeft kunnen witwassen en wegsluizen, roept bij buitenlandse analisten vragen op over de transparantie van de Vietnamese financiële sector. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de Vietnamese overheid hier niet van wist. Lan zal tegen het vonnis in hoger beroep gaan, liet een familielid voorafgaand aan de uitspraak aan persbureau Reuters. De doodstraf wordt in Vietnam regelmatig uitgevoerd; volgens Amnesty International werden in 2022 meer dan honderd mensen geëxecuteerd.
Lees ook Grootste fraudeproces van Azië is begonnen: in tien jaar tijd verdween 12 miljard dollar
Aanstormend talent, vertrouwde Parade-gezichten en oude rotten in het vak proberen in het Haagse Westbroekpark bezoekers weg te lokken van de draaimolen en eettentjes, richting hun tent. Tijdens de 35ste editie van het rondreizende theaterfestival vormen zich voortdurend rijen voor de speeltenten. „Jullie weten wat uitverkocht betekent: indikken!” roept een ticketverkoper bij zaal 4, een van de kleinste podia op het terrein.
In zaal 4 ligt een nep-hert tussen hangplanten. De broeierige warmte en het plakkerige zweet geven de ruimte iets van een jungle. Toch speelt DuoPethotti zich af in de polder van Nederland.
Lara Peters en Femi van Elshuis, studenten aan de Amsterdamse Toneelschool en Kleinkunstacademie, blijven in de rollen als Yvonne en Roelien dicht bij hun eigen gen-Z-generatie. Ze ontmoeten elkaar tijdens de Women’s March in Amsterdam. Met een fles Aperol Spritz besluiten ze het land door te marcheren, buiten de Randstad, waar ze nog nooit zijn geweest.
De opgewekte, activistische energie maakt al snel plaats voor innerlijk conflict. In rap tempo trekken actuele dilemma’s en kopzorgen voorbij: woningnood, klimaatangst, eenzaamheid. Een moreel ongemak rond het gebruik van ChatGPT wordt een symbool van de dilemma’s. „Bij elk ingevoerd woord wordt er een boom gekapt”, zeggen ze, om vervolgens aan het AI-model te vragen: „Op welke vogel lijk ik?”
In dertig minuten ontvouwt zich een herkenbare zoektocht voor veel gen-Z’ers: hoe blijf je een ‘goed’ mens in een wereld vol tegenstrijdigheden? De boodschap is raak en actueel, al blijven de beginnende makers wat hangen in herhaling. Een duidelijke spanningsboog ontbreekt, waardoor het halve uur precies genoeg blijkt.
Campagnebeeld van Lara Peters en Femi van Elshuis voor hun voorstelling ‘DuoPethotti’. Foto Casper Koster
Jazz en poëzie
Ook Gershwin Bonevacia brengt een innerlijke reis naar het podium in Gershwin Unplugged. Samen met zijn jazzband presenteert hij zijn debuutalbum Omhoog, waarin persoonlijke groei en het najagen van dromen centraal staan.
Vanaf de eerste woorden weet Bonevacia te betoveren, ondersteund door de warme klanken van gitaar, piano, drums en zang. Maar bovenal met de kracht van zijn poëtische taal: „Omhoog gaan betekent soms omlaag of terug. De kracht zit niet in wie je bent, maar in het uitbreiden van wat dat betekent.” Je zou elk woord willen vangen en bewaren, om jezelf aan te herinneren als het tegenzit.
Het is weliswaar geen klassiek theater en hoewel Bonevacia zichzelf ziet als „schrijver en dichter die een poging doet muzikant te zijn”, blijken hij en zijn band helemaal thuis op de Parade.
Gershwin Bonevacia tijdens de voorstelling ‘Gershwin Unplugged’. Foto Erik van ‘t Hof
Traumatherapie met een knipoog
„Wij gaan in traumatherapie, traumatherapie, traumatherapie! Alle prikkels verdraag ik niet!”
Geheel in het thema van persoonlijke ontwikkeling en zelfreflectie begeleiden Monique Klemann en Lucretia van der Vloot zingend een traumatherapiesessie. Bekende nummers als ‘Voulez-Vous’ van ABBA en ‘Gypsy Woman’ van Crystal Waters krijgen een frisse twist met de muzikale begeleiding van pianist Jan Robijns.
Tussen de zelfspot, lichte teksten en vrolijke melodieën snijdt het zangduo zwaardere thema’s aan: ouder worden, liefdesverdriet, angsten en discriminatie. Dat doen ze vooral samen, maar ook met een eigen solo. Klemann zingt een melancholisch liefdeslied: „Ik sluit mijn ogen, tel tot vier, als ik ze open doe sta jij weer hier”, en Van der Vloot gebruikt lichte ironie om de onzekerheid over haar billen aan te kaarten: „Wij waren nooit vriendinnen, mijn achterkant en ik.”
In een gezamenlijk nummer over slavernij delen ze hun ervaringen met discriminatie. Het thema is beladen, maar de toon blijft licht, zonder tekort te komen aan overtuigingskracht.
De zuivere uithalen, sterke mimiek en een positieve energie maken de voorstelling een aanstekelijke therapiesessie die verrassend goed werkt.
Wie had gedacht dat traumatherapie, een wandeling door de polder en een poëtisch jazzoptreden zo opbeurend konden zijn? De Parade blijkt een gepaste plek om persoonlijke worstelingen te bevragen en er samen om te lachen.
Zangeres Monique Klemann en pianist Jan Robijns in de voorstelling ‘Traumatherapie’. Foto Erik van ‘t Hof
De Britse overheid heeft in 2023 zo’n 4.500 Afghanen in het geheim naar het Verenigd Koninkrijk gebracht. Het reddingsplan werd haastig opgesteld nadat een medewerker van de het Britse ministerie van Defensie in februari 2022 per ongeluk namen en contactgegevens van ruim 18.000 Afghanen, die in het verleden samenwerkten met de Britten, had gelekt. Uit vrees voor de Taliban, die in 2021 de macht herwon, wilden zij vertrekken naar het VK.
In 2023 ontdekte de overheid het lek omdat de persoonsgegevens van negen personen uit de dataset online verschenen. Ook verschillende journalisten waren op de hoogte. Maar de Britse regering, toen nog onder leiding van de conservatieve premier Rishi Sunak, diende een geheimhoudingsbevel in bij het Hooggerechtshof.
John Healey, de huidige Britse minister van Defensie, verklaarde dinsdag aan het parlement dat het gerechtelijke bevel wordt ingetrokken. „Het geheimhoudingsbevel is al bijna twee jaar van kracht. Gedurende die tijd hebben acht mediaorganisaties en hun journalisten een verbod gekregen om te berichten over de kwestie”, zei Healey. „Geen enkele regering wil op deze manier informatie achterhouden voor het Britse publiek, parlementariërs of de pers.” Healey bood tevens zijn excuses aan voor het lek.
De reddingsoperatie, die zeker 400 miljoen pond (zo’n 460 miljoen euro) kostte, wordt nu stilgelegd. Uit een onafhankelijk onderzoek blijkt dat de gelekte gegevens bijna vier jaar na het begin van het Talibanbewind „mogelijk niet zo wijdverspreid zijn als aanvankelijk werd gevreesd”. Ook is er „weinig bewijs van de intentie van de Taliban om een vergeldingscampagne te voeren”. Hiermee concludeerde de onderzoekers dat de operatie „mogelijk niet in verhouding staat tot de werkelijke impact van de gelekte data”. Volgens de Taliban geldt amnestie voor voormalige medewerkers van buitenlandse militairen, zolang ze zich vreedzaam gedragen. Of die amnestie ook in praktijk wordt uitgevoerd, is niet duidelijk.
Volgens minister Healey zijn er nog ongeveer zeshonderd mensen in Afghanistan die eerder al een bevestiging kregen dat ze naar het VK mogen komen. Die groep zal nog wel worden overgebracht.
Lees ook
Deze twee Afghanen werkten voor de Nederlandse krijgsmacht: nu leven ze ondergedoken
De magistraten dragen nog wel toga’s maar verder gaat alles anders in de buurtrechtbank van Amsterdam-Zuidoost. De betrokkenen staan niet tegenover elkaar, maar zitten met elkaar aan tafel in een soort buurthuis. Ook zijn er hulpverleners aanwezig zodat de rechter niet alleen straffen oplegt maar ook hulp aanbiedt. In de wachtruimte komen buurtkinderen op de koffieautomaat af om warme chocolademelk te maken.
De hoopvol stemmende documentaire De buurtrechter (NPO Doc, NPO2) gaat over het werk van Maria Leijten, een van de strafrechters die in de buurtrechtbank werkt. We zien haar rechtspreken en op bezoek gaan bij hulpverleners in de buurt. Heel ernstig zijn de behandelde strafzaken niet. Een verslaafde man heeft een pak biomelk, Robijn wasverzachter en twee pakken Ariel wasmiddel gestolen. Een moeder heeft haar woning onderverhuurd aan wietkwekers. Een jongen heeft in een dronken ochtendroes zijn hulpverleners bedreigd.
Net als in Vergeven of vergelden zoekt Van Heemstra naar meer menselijkheid in het recht. In die vorige documentaire was te zien hoe het niet moet: ze filmde een strafzaak waarin de rechter en de verdachte in totaal andere werelden verkeerden. Door een rechtbank in een buurt te vestigen, dichtbij de bewoners, hopen de betrokkenen bij te dragen aan „oplossingsgerichte rechtspraak”. Ze hopen ook de kloof tussen burger en overheid te verkleinen, en het vertrouwen in het recht te vergroten.
Opmerkelijk is hoe vriendelijk en op gelijke voet de rechter met de verdachten probeert te praten. De verdachte moet gehoord worden, dat is essentieel. Om dit te onderstrepen laat Van Heemstra de kinderen in de wachtkamer voorlezen uit de roman De vreemdeling van Camus. Hierin vertelt een moordenaar dat hij tijdens zijn proces zelf niets mag zeggen. Hij heeft het gevoel dat de rechtszaak niet om hem gaat.
Tijdens haar werkbezoek spreekt Maria Leijten ook met Gideon Everduim. De activist relativeert indirect de goede bedoelingen van de buurtrechter. Zuidoost is volgens hem een voortzetting van ‘de plantage’ met andere middelen. Nog steeds worden zwarte mensen onderdrukt in een wit systeem.
Met dat in het hoofd valt op dat de rechters, de advocaten en officieren van justitie allemaal wit zijn. De verdachten en buurtbewoners zijn allemaal van kleur. Die kloof kan ook de buurtrechter niet overbruggen. De enige keer dat we zwarte gezichten zien in de toga’s is als kinderen een rechtszaak naspelen. Ze veroordelen een klasgenoot tot het schoonmaken van de graffiti die hij op een schuur spoot.
Mechanische haaien
De haai uit de thriller Jaws (1977) werd zo beroemd omdat hij nauwelijks in beeld komt. Eigenlijk heet hij Bruce, vernoemd naar de advocaat van Steven Spielberg. De beginnende filmregisseur leek zich lelijk te vertillen aan de film. Hij kreeg een zenuwinzinking en had nog jaren nachtmerries over de opnames. De lekkere documentaire Jaws @ 50: The Definitive Inside Story (National Geographic) van Laurent Bouzereau lijkt op andere documentaires over rampzalig verlopen filmopnames, zoals Hearts of Darkness.
Spielberg wilde per se in de echte oceaan filmen wat grote logistiek problemen opleverde, en een miljoenen kostende vertraging. De drie mechanische haaien die hij liet bouwen waren 80 procent van de opnametijd in reparatie, mede doordat ze niet tegen zout water konden. Dus moest Spielberg de film goeddeels zonder haai schieten. Pas na anderhalf uur komt Bruce in beeld. Dat bleek – bewust of onbewust – een meesterzet: de haai als een onzichtbare dreiging bleek essentieel voor het enorme succes van de film.