Ze was altijd te vinden in haar kruidentuin, Den Paradera, 10 kilometer oostelijk van Willemstad. Uit de wijde omgeving kwamen mensen daar langs. Voor de honderden geneeskrachtige kruiden in de winkel, maar vooral voor een gesprek met de kruidendeskundige zelf.
„Dinah Veeris was een warme, bescheiden vrouw. Als ze een spijkerbroek droeg, was ze heel gewoon”, vertelt Judice Ledeboer, die met haar werkte. „Maar als ze haar traditionele jurk aantrok en de mensen naar haar toe kwamen voor advies, leek ze in een soort trance te komen. Ze voelde al aan de manier hoe mensen spraken wat er scheelde, zei ze.”
De kwalen van haar cliënten varieerden van moeizame spijsvertering tot problemen met vruchtbaarheid. „Er kwam eens een grote man langs. Ze nam hem even apart. Daarna vertrok hij met een kruid dat volgens Dinah hetzelfde effect had als viagra. ‘Dit is mijn bestverkochte plant’, zei ze dan glimlachend.”
Dr. Sebi
Dinah begon de kruidentuin in 1991, nadat ze van de overheid een stuk grond in bruikleen had gekregen. Ze had tientallen jaren gewerkt als onderwijzeres, maar kampte met medische klachten. Omdat die niet direct overgingen, ging ze de boeken lezen van Dr. Sebi, een kruidendokter uit Honduras. Deze man, die eigenlijk Alfredo Bowman heette, beweerde met kruiden alle kwalen te kunnen genezen. De wetenschap vond hem een kwakzalver, maar in de VS had hij beroemde klanten als Michael Jackson en John Travolta.
Dinah ging zich verdiepen in de traditionele geneeskunst van Curaçao, Bonaire en Aruba. „Via haar moeder wist ze wel iets over kruiden, maar nu ging er een wereld voor haar open”, vertelt Frank Veeris, haar jongere broer. „Ze ging vegetarisch eten, thee drinken – het werd een ommekeer in haar leven.”
Dinah kon met vervroegd pensioen en ging de kruidentuin ontwikkelen. Ze besprak de investeringen die ze ging doen met haar vader, maar die was kritisch, aldus Frank. „Hij zei: ‘je bent gek’. Hij vond de markt voor kruiden te klein op Curaçao. Maar Dinah zette door.”
Verhalen vertellen
Dat eigenzinnige karakter had Dinah als kind al. Ze werd in 1939 geboren als oudste dochter in een gezin van zes kinderen in Otrobanda, de arme buurt van Willemstad. „We hadden het niet breed. We woonden in een huis zonder badkamer en onze ouders moesten allebei werken. We werden opgevoed door onze oma en groottante, die streng waren.”
Dinah viel als kind op, vertelt Frank, omdat ze altijd vragen stelde. „En ze verslond boeken.” Op haar twaalfde won ze de Neerlandia-prijs, voor Antilliaanse kinderen die uitblonken in Nederlands. „Ze kon goed leren. En ze was handig. Ze verdiende bij door samenvattingen te verkopen aan andere leerlingen. En ze kon goed verhalen vertellen.”
Op haar zeventiende ging Dinah werken als onderwijzeres. Ze behaalde haar vervolgakte in Nederland en werkte ook op Sint Maarten. Ze nam haar twee zoons mee, haar huwelijk was toen al gestrand. „Mannen op Curaçao waren toen dominant”, vertelt Frank Veeris. „Die verwachtten onderdanigheid van hun echtgenote en hielden er buitenvrouwen op na: ‘ik ga vanavond even domino spelen.’ Dinah pikte dat niet. Ze was hoger opgeleid, liet zich niet de mond snoeren. Zij ging haar eigen weg.”
Interviews met ouderen
Begin jaren negentig, toen Dinah net haar kruidentuin was begonnen, leerde Judice Ledeboer haar kennen. „In het begin was het een worsteling. De tuin was droog. Ze kreeg een waterbassin van een bedrijf zodat ze makkelijker kon sproeien. Ze deelde alles systematisch in: planten voor verkoudheid, interne kwalen, urologie. Alles met bordjes erbij.”
Dinah volgde een opleiding bij de California School of Herbal Studies. En ze interviewde tientallen ouderen over traditionele medicinale kruiden. In 1987 verscheen haar eerste boek, Remedi i kustumber di nos bieunan (‘De traditionele geneeswijzen van onze ouderen’).
Met Judice Ledeboer bracht Dinah daarna meer boeken uit over de geneeskrachtige planten van de eilanden. Vertalingen in het Nederlands en Engels gaven haar meer bekendheid. „Ik vergezelde haar naar internationale congressen over traditionele genezing, waar ze presentaties gaf”, vertelt Ledeboer. „Ze werd op handen gedragen.”
Die reizen werden betaald door een donateur van St. Kitts, een van de Bovenwindse Eilanden, vertelt Judice. „Die man was zeer enthousiast over haar.” Hij was niet de enige. Ze kreeg hulp van haar zoon Shastri en andere familieleden, en mensen als Baba, een oudere man die haar inwijdde in de gebruiken omtrent planten. „Ook aan haar boeken werkten mensen belangeloos mee.”
Dinah Veeris in haar tuin (2021).
Foto’s: Sinaya Wolfert
Dinah werd een bekendheid op Curaçao. Het Kas di Kultura vroeg haar op oudjaar een ritueel vuur te ontsteken op het Brionplein in Willemstad, waar mensen over konden springen ter ‘inzegening’ van het nieuwe jaar. Ze wijdde met wierook gebouwen in, schreef over kruiden in De Telegraaf en nam deel aan het tv-programma De Stoel. Ieder jaar was ze bij Seú, het oogstfeest rond Pasen, om flesjes met kruidenbaden te verkopen. Ze kreeg diverse onderscheidingen, waaronder de Cola Debrotprijs, het Krus di Mérito, het kruis van verdienste van Curaçao, en ze werd geridderd.
Op de tuin ontwikkelde Dinah activiteiten voor toeristen, zoals rondleidingen, seminars en voorstellingen. Maar een financieel succes werd het niet. „Onze vader kreeg gelijk”, zegt Frank Veeris. „Toch ben ik trots op haar, want ze pakte door, bracht soms offers om haar personeel te kunnen betalen. ‘Dan maar geen vakantie’, zei ze dan. Ze maakte van de natuurgenezing haar levenstaak.”
De mensen hier geloofden in Dinah
Sommigen op Curaçao namen de methodiek-Dinah minder serieus, maar voor haar was het ernst, stelt Frank. „Je moet beseffen: de kruidenkennis stamt uit de slaventijd. Een slaaf kon niet ziek zijn. Net als een slavin die niet zwanger raakte. Ze moesten zichzelf helpen en zochten daarvoor planten en kruiden. Genezen is jezelf ervan overtuigen dat je beter wordt. En de mensen hier geloofden in Dinah.”
Dinah viel nooit de reguliere medische wetenschap af. „Ze zei tegen iedereen: ga eerst naar de dokter”, vertelt haar zoon Shastri Moester, die de kruidentuin nu leidt. Ze had ook goede relaties met artsen. Toen de coronapandemie uitbrak en veel Curaçaoënaars angstig waren voor het vaccin, was het Dinah die zich in 2021 als eerste symbolisch liet vaccineren, om anderen te overtuigen dit ook te doen.
Het laatste jaar kwam Dinah steeds minder op haar tuin. Na een ziekbed overleed ze 4 september, op een zelfgekozen moment. „Mijn dochter, die in Nederland woont, kwam speciaal over voor de uitvaart”, vertelt Shastri. „Ze noemde haar oma ‘mijn bestie’. Dinah was een inspiratie voor ons.”
Met medewerking van Linette van Vlodrop.