Van een familie van goudzoekers naar trotse beschermers van de biodiversiteit

Posted on October 30, 2024 by admin

Voorzichtig daalt Paula Alzate af langs een modderig pad tussen de bomen, in de richting van kletterend water. Een grote waterval komt in zicht en behoedzaam plaatst ze haar voeten over de glibberige keien. Bij het water aangekomen buigt ze voorover, wast haar gezicht en haalt diep adem. „Ik ben iedere dag blij dat ik in deze prachtige omgeving woon’’, zegt ze.

Los Farallones de Cali, een uitgestrekt natuurpark met hoge, donkergroene imposante heuveltoppen, tientallen rivieren en watervallen in de Colombiaanse deelstaat Valle de Cauca, is in omvang ongeveer zo groot als de provincie Limburg. Het natuurgebied heeft een hoge biodiversiteit, vier verschillende ecosystemen, bijzondere planten en diersoorten en is een zeer populaire plek voor vogelspotters.

Het ligt op nog geen uur van de miljoenenstad Cali, waar deze week op de VN-biodiversiteitstop COP16 wereldleiders afspraken maken over het redden van de zwaar bedreigde biodiversiteit op de planeet. Op de voorgaande top, in 2022 in Montreal, spraken tweehonderd landen al af dat in 2030 zeker 30 procent van de aarde beschermd moet zijn. De Colombiaanse president Gustavo Petro, gastheer van de COP16, wil dat afspraken nu concreet geïmplementeerd worden en dat het niet alleen bij woorden blijft. „We zijn bezig ons leven hier, en de planeet te vernietigen. Er staat heel veel op het spel”, aldus de bevlogen Colombiaanse president tijdens de top.

Colombia, een van de meest biodiverse landen ter wereld, hoopt zelf het goede voorbeeld te geven in Farallones. Dat natuurgebied heeft sinds de jaren zestig een beschermde status heeft en was jarenlang – vóór het vredesakkoord van 2016 – een gebied waar gewapende guerrillastrijders van de FARC zich ophielden. Maar het wordt ook al jaren geteisterd door illegale goudzoekers.

In diepe uitgegraven mijnen wordt naar goud gezocht, wat gepaard gaat met vernietiging en vervuiling van de natuur. „Het water in de rivieren, waar we ons drinkwater uit halen, is jarenlang verontreinigd met giftige, zware metalen zoals lood en kwik dat gebruikt wordt in de goudwinning’’, zegt Paula Alzate. Ze is geboren en getogen in het park en maakt, net als haar ouders en grootouders, deel uit van een gemeenschap van de 120 veelal boerenfamilies in dit gedeelte van Los Farallones.

Decennialang probeerde de overheid deze boerenfamilies, die hier vaak generatie op generatie woonden, weg te krijgen. Met een beroep op de beschermde status van het park werden boerderijen en gronden in beslag genomen.

Maar sinds een jaar of zes is het beleid omgeslagen. Nu wordt actief de medewerking gezocht van de bewoners in de strijd tegen de goudwinning en bescherming van het park.

„We hebben fouten gemaakt in het verleden door de bewoners als vijanden te zien, nu proberen we bondgenoten van ze te maken’’, zegt Hector Gomes, die een groep van dertien parkwachters aanstuurt en nauw samenwerkt met politie en leger in een deel van het park.

Anderhalf jaar geleden werd begonnen met een aantal grote ontruimingsoperaties om goudzoekers uit het park weg te halen en om twaalf grote goudmijnen te sluiten. Goudzoekers waren er tweehonderd jaar geleden al, maar toen werd goud nog gezocht op de traditionele manier, met een goudpan. Maar naarmate meer goud werd gevonden, ontstonden uitgegraven goudmijnen waar honderden mensen goudkampen bouwden.

Bij ontruimingen worden de mijnschachten geïmplodeerd met explosieven. Eerdere methodes, zoals het volstorten met beton van de ingang van de diepe mijnen, hielpen niet.

„De goudzoekers kwamen steeds terug. Als mensen weten dat er ergens goud is, dan blijven ze komen. Vooral tijdens de Covidpandemie kwamen veel mensen naar het gebied, gedreven door de crisis en de goudkoorts”, zegt Jaime Millan, een van de dertien permanente parkwachters in Farallones. De oude mijnen worden nu opnieuw beplant, een project van twintig tot dertig jaar, is de verwachting.

Zwaar beveiligd

Op een tocht steeds hoger het natuurgebied in, langs de oude goudroute, wordt het groepje journalisten dat meereist met de parkwachters, beveiligd door tientallen zwaar bewapende politieagenten en militairen in camouflagekleding. Het lijkt overdreven, maar dat is het niet, meent parkmanager Hector Gomes. „Het blijft Colombia en we hebben hier altijd te maken met de realiteit van gevaar.”

Gomes doelt op de recente gevaren in het land. Die komen niet meer van de FARC-strijders, die acht jaar geleden de wapens neerlegden. Nu komt de dreiging van andere gewapende groepen, waaronder de guerrillagroep EMC (Estado Mayor Central), een afsplitsing van de vroegere FARC. Deze FARC-dissidenten waren het niet eens met het vredesakkoord en vluchtten de jungle in met hun wapens. In aanloop naar de COP16 dreigden ze met aanslagen.

„We hebben jaren geleefd met de aanwezigheid van de FARC in dit gebied. Wij campesinos werden met rust gelaten, zolang we deden wat er werd verwacht, zoals bijvoorbeeld houtkap”, zegt Paula Alzate.

In het natuurgebied is de biodiversiteit nog groot. Colombia beschermt het gebied in de hoop die diversiteit in stand te houden. Foto Erlan Sleur.

Subsidie

Boer José Bolaños Quiñonez woont halverwege Los Farallones, pal onder de goudmijnen die vanaf zijn huis op nog zo’n vier uur lopen liggen. Op zijn terrein staan verschillende huizen, waaronder het honderd jaar oude houten familiehuis gebouwd door zijn grootvader, met verderop stallen met ezels. Op een heuvelachtig gebied grazen koeien.

José Bolaños was zelf naast boer ook jarenlang goudzoeker. En hij regelde met ezels transport naar de goudmijnen. Voedsel, maar ook benzine. Barre tochten langs steile smalle bergketens, urenlang, maar ze verdienden genoeg om hun gezinnen te onderhouden.

„Toen de overheid kwam, boden ze mijn vader geld aan om een stuk grond af te staan voor natuurbehoud. Ik heb de helft van mijn veestapel verkocht, en heb nog maar 29 koeien over, zodat er meer gebied beschermd blijft”, zegt hij, over de balustrade van de oude woning naar de bergen turend.

Er zijn waterbronnen aangelegd zodat hij geen water uit de rivieren hoeft te onttrekken. Hij krijgt bovendien compensatie. Een deel van de inkomsten uit ecotoerisme wordt gebruikt om te voorkomen dat hij om te overleven zijn boerderij verder moet uitbreiden. „Ik krijg ook hout als ik dat nodig heb om te renoveren, zodat ik geen bomen hoef te kappen”, zegt Bolaños.

Paula Alzate heeft zich omgeschoold tot ecogids. Foto Erlan Sleur.

Bewoonster Paula Alzate had tot een paar jaar geleden niet kunnen denken dat ze nu beschermer zou zijn van het park. „Ik was de vijand. Mijn man was goudzoeker en ik kom uit een familie van houthakkers”, vertelt ze. De controles vanuit de overheid op de houtkap en goudwinning werden intensiever en bewoners zoals Alzate kregen een kans om zich om te scholen tot ecogids.

„De eerste keer dat ik een groep toeristen rondleidde, dacht ik: komen ze echt helemaal uit China, Europa of de VS om mijn woongebied te bewonderen?” Vorige maand was ze erbij toen een van laatste goudmijnen werd ontruimd. „Ik stond erbij met tranen in me ogen, want ik voelde me schuldig dat ik zolang meegedaan heb aan de vernietiging. Nu voel ik me een trotse beschermer van Los Farallones.”

Column | Brrr. Nog meer oorlog

admin
November 6, 2024
0

Wie heeft gewonnen, Kamala Harris of Donald Trump, of wordt er nog een gerechtelijke of meer fysieke strijd over uitgevochten? Op het moment dat u deze column leest, is dat wel bekend, of in elk geval duidelijker dan toen ik hem dinsdag indiende. Tot 20 januari is Biden president, dus voorlopig maakt het niet zoveel uit en daarna misschien ook niet, althans wat het Midden-Oosten betreft. Israël blijft Amerika’s beste bondgenoot, of de president straks Harris heet of Trump. Beiden zullen Israëls beste wapenleverancier blijven, hoeveel oorlogsmisdrijven er ook mee worden gepleegd, en Harris is dan wel méér voorstander van een Palestijnse staat naast Israël dan Trump in zijn ‘Akkoord van de Eeuw’ (januari 2020). Maar de Israëlische regering, het Israëlische parlement en een meerderheid van de bevolking moeten niets hebben van een Palestijnse staat in wat sinds de Zesdaagse oorlog van 1967 bezet gebied is, dus dat verschil maakt ook niets uit.

Beiden kunnen zich prima vinden in het „nieuwe Midden-Oosten” dat premier Netanyahu voor zich ziet. Dat wil zeggen een Midden-Oosten waar de „kop van de octopus”, het Iraanse regime, een toontje lager zingt, of is afgehakt, en Israël met een groeiend aantal Arabische bondgenoten de toon zet. Trump heeft in 2020 als president voor Israël officiële relaties met de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein, Soedan en Marokko gekocht; Harris heeft als vicepresident meegewerkt aan Bidens vergeefse campagne om Saoedi-Arabië daartoe te verleiden. En wat betreft Iran, niemand is de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Teheran in 1979-1980 vergeten. Een soort Amerikaans 7 oktober.

Maar haalt het Iraanse regime de inauguratie van de nieuwe president? Ik ben daar niet 100 procent zeker van. Ondanks zijn grote mond is Iran lang niet de „existentiële bedreiging” voor (kernmacht) Israël die Netanyahu er sinds jaar en dag van maakt. Tel maar: zeer problematische economie door de opstapeling van internationale sancties, geen steun van het volk, geen luchtmacht, wel een ambitieus raket- en satellietprogramma maar (nog) geen atoomwapen. En Hamas en Hezbollah, de pijlers van Irans voorwaartse verdediging die de grote en kleine satans, Amerika en Israël, op afstand moet houden – de armen van de octopus – zijn de afgelopen maanden zwaar gewond.

In de laatste ronde van hun nieuwe directe oorlog heeft de Israëlische luchtmacht op 26 oktober bovendien niet per ongeluk vooral schade toegebracht aan de Iraanse luchtverdediging. Feitelijk heeft ze de weg vrij gemaakt voor vervolgaanvallen op energie-infrastructuur, op nucleaire installaties en op Iraanse kopstukken.

Misschien zou het daarom geen gek idee zijn om níét terug te slaan, in de wetenschap dat Netanyahu al jaren popelt om het Iraanse nucleaire programma onschadelijk te maken en liefst daarmee ook een nieuwe revolutie te ontketenen. Maar ja, een Iraanse ayatollah of revolutionaire gardist laat zich niet piepelen. Dus beloofde opperste leider Khamenei Irans vijanden zaterdag „een verpletterend antwoord op wat ze Iran, het Iraanse volk en het front van verzet [die voorwaartse verdediging] aandoen”.

In wat Netanyahu mogelijk als aanmoediging ziet, zou Washington Teheran hebben gewaarschuwd dat het bij een Iraanse aanval niet in staat zou zijn Israël opnieuw te overreden zich net zo in te houden als op 26 oktober. Om die waarschuwing kracht bij te zetten zijn zes Amerikaanse B-52 bommenwerpers, plus gevechts- en tankvliegtuigen in de regio gearriveerd.

Brrr. Nog meer oorlog. En zou het de situatie waar dan ook iets verbeteren? Nee, natuurlijk. Vergelding op vergelding op vergelding. Burgerdoden. Buurlanden onder vuur. Olieprijs door het dak. Vluchtelingenstromen.

Dat nieuwe Midden-Oosten.

Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert.

Tv-recensie | Is Johan Derksen het nu echt zat of zit hij vanavond toch weer gewoon aan tafel?

admin
November 5, 2024
0

Zucht. Johan Derksen is maandagavond weggelopen uit Vandaag Inside (SBS6). Het programma was nog niet koud begonnen of de commentator noemde presentator Wilfred Genee „een enorme flapdrol”. Hij stond op, sprak: „Laat hem de tering krijgen, ik ga naar huis”, en verliet het pand.

Waar andere talkshows er alles aan doen om ruzies achter de schermen te houden, is het bij Vandaag Inside traditie op alles voor de camera uit te vechten. Dat Derksen boos aankondigt ermee te stoppen, om vervolgens toch weer terug te keren, behoort tot de rituelen. Grote kans dat Derksen dinsdag gewoon weer aanschuift. Maar één keer moet toch de laatste keer zijn. Er is dus ook een kans dat dit het einde van Vandaag Inside is.

Derksen liep weg omdat Genee weer over diens lijstje begon. Derksen is al langer ontevreden over het luchtige amusementskarakter van het tv-programma waarin voetbal het belangrijkste onderwerp is. Hij wil dat Vandaag Inside meer gewicht krijgt. Daarom dient hij vooraf bij Genee een lijst in met kwesties die hij graag wil bespreken. Maandag waren dat bijvoorbeeld de voorgenomen bouw van nieuwe kerncentrales en de aanval op PVV-stemmers van commentator Sander Schimmelpenninck eerder die avond in talkshow Eva („De cultivering van de domheid”).

Genee en de andere commentator René van der Gijp vinden het programma goed zoals het is en ergeren zich aan Derksens ontevreden houding. Ook ergert Genee zich aan het directieve lijstje van Derksen dat hij daarom steeds treiterig benoemt. U denkt misschien: „Waar gáát dit over?” maar Vandaag Inside is met één miljoen kijkers de grootste Nederlandse talkshow die bovendien de gevoelens vertolkt van het PVV-stemmende volksdeel. Weerzin jegens queers, asielzoekers en moslims behoort tot het vaste repertoire van Derksen.

Wonderlijke beelden

Ouderwets scheldwoord, trouwens: „flapdrol”. Doet denken aan het archaïsche taalgebruik van Wilders. Cineast en columnist Theo van Gogh maakte het wel bonter. Voor moslims gebruikte hij vaak een scheldwoord betreffende bestialiteit met kleinvee. Het slot van de vierdelige documentaire Theo van Gogh: De Hunkering (NPO 2) begon met een uitputtende collage van Van Goghs tirades tegen moslims. „Joden liet hij verder liggen en de moslims werden zijn mikpunt”, merkte de Joodse activist Ronny Naftaniel droog op.

Met een razendsnelle compilatie van beelden van Van Gogh denderde de documentaire naar het onvermijdelijke einde toe. Wonderlijke beelden trouwens: je ziet Van Gogh verkleed als imam, in een kooi, als psychiatrisch patiënt die wordt opgehangen. De enorme berg archiefbeelden en interviews met vrienden en familie die David de Jongh heeft verzameld, monteerde de regisseur tot een bijzonder portret van Van Gogh. De vorm, de beeldenstroom en de elkaar doorlopen tegensprekende commentaren, zijn een goede afspiegeling van wie Theo van Gogh was.

In de tweede helft probeert De Jongh de psyche van Van Gogh te duiden. De man werkte als een bezetene, de vele provocaties, beledigende columns, series en tv-shows dienden om de leegte in hem te vullen. Alleen op de filmset was hij gelukkig, daar kon hij „zijn nachtmerries in banen leiden”. Theo van Gogh ervoer het leven als „een hel van motregen”. Waar de leegte en de woede vandaan kwamen, blijft onduidelijk. Zijn moeder dronk, had minnaars – is dat een reden? Van Gogh zei dat hij met zijn moeder naar bed was geweest, maar dat kon ook weer een van zijn leugens zijn.

Dat hij vermoord zou worden door een van de moslims die hij beledigde, zoals sommigen al vreesden, kon hij zich niet voorstellen: „Ik ben de dorpsgek, mij vermoorden ze niet.” Totdat iemand het wel deed.

Wat vindt NRC | Europa moet lot in eigen hand nemen, ongeacht president VS

admin
November 5, 2024
0

Toen Joe Biden in 2020 de presidentsverkiezingen won van Donald Trump was de opluchting in Brussel groot. Na vier moeizame jaren voor het Atlantisch verbond werd de kwelgeest van EU en NAVO afgelost door een man die trots was op zijn Europese roots én die het belang van Europese bondgenoten inzag.

Er was een kleine groep politici en analisten die de overwinning ook betreurde. Met Europa-vriend Biden verdampte op slag de gevoelde noodzaak voor Europa om economisch en op veiligheidsterrein snel zelfstandiger te worden. Trump had Europese ideeën over strategische autonomie en een sterke Europese defensie een fikse impuls gegeven. Met Biden ging meteen de druk van de ketel. Op de vraag of Europa Trump-proof is, is het antwoord dan ook ‘nee’.

De defensie-uitgaven zijn na de Russische inval in Oekraïne omhoog geschoten. Toch kan Europa zichzelf nog steeds niet verdedigen, mocht Trump de NAVO daadwerkelijk de rug toekeren. Rationeel is het overigens niet om een organisatie van 32 bondgenoten, waar jezelf de baas bent, te verlaten, maar in het geval van Trump kan men niets uitsluiten.

Als Trump Oekraïne in de steek mocht laten, zou het van Europa een enorme inspanning vergen om het gat in steunverlening te dichten. Europa staat dan bovendien alleen tegenover Vladimir Poetin en moet in die precaire situatie de onderlinge eenheid zien te bewaren. Europa heeft veel gedaan voor Oekraïne, maar het was Biden die de Oekraïne-coalitie bijeen hield.

De NAVO heeft geprobeerd zich in te dekken tegen Trump. De bondgenoten beloofden elkaar dat er jaarlijks voor 40 miljard euro wapens naar Oekraïne gaan. Daarnaast is het overleg dat die wapenleveringen organiseerde onder de NAVO gebracht. Voorheen was dat een Amerikaanse aangelegenheid.

Het bondgenootschap is daarmee verre van Trump-proof. En eigenlijk kan dat ook niet: de VS zijn de belangrijkste bondgenoot. Een NAVO zonder de VS is geen NAVO meer. Maar Europa zou sterker staan als het in de NAVO een grotere inbreng zou hebben.

Europa heeft een grote voorkeur voor Kamala Harris, bleek uit een internationale opiniepeiling, maar ook Harris zal de Europese NAVO-bondgenoten onder druk zetten om steeds meer defensie-taken zelf ter hand te nemen en de militaire uitgaven snel op te schroeven.

Op economisch vlak vreest Europa vooral Trumps tariefmuren. Hij heeft gedreigd met invoerheffingen van 10 tot 20 procent. In Brussel ligt het antwoord al klaar. De EU weet precies met welke tarieven men terug moet slaan. Denk aan tarieven die hard aankomen in de swing-states, met het oog op de tussentijdse verkiezingen in 2026. De handelsoorlog die zo ontstaat zou, waarschuwen economen, ten koste gaan van economische groei.

Ook op economisch terrein is een Democratische overwinning geen garantie voor harmonie. Zo raakte de EU in de clinch met Biden over zijn Inflation Reduction Act met enorme subsidies voor in de VS gevestigde bedrijven. En ook onder Biden bleef de druk op Europa groot om partij te kiezen in het economische gevecht tegen China, zoals ASML moest ervaren.

Het verschil tussen de kandidaten is immens -ook voor Europa. Maar wie de verkiezingen ook wint, de VS zullen steeds meer aandacht schenken aan de confrontatie met China en steeds minder over hebben voor een aarzelende bondgenoot. Europa moet haar toekomst hoe dan ook in eigen hand nemen.