Van der Plas vindt stap terug VVD ‘bizar’, Timmermans doet ‘geen poging het te begrijpen’

Van der Plas vindt stap terug VVD ‘bizar’, Timmermans doet ‘geen poging het te begrijpen’

BBB-leider Caroline van der Plas vindt het „heel bizar” dat de VVD niet in een volgend kabinet wil, zegt ze vrijdag tegen verzamelde pers in de Tweede Kamer. „We hebben rekening te houden met de mensen in Nederland, en we gaan hier weer lopen dimdammen over van alles en nog wat.”

Van der Plas wil meeregeren en zegt ook open te staan voor een minderheidskabinet. „Als het moet, moet het. Het is voor mij een nachtmerrie als je straks weer meer dan een jaar gaat formeren. Daar is Nederland niet bij gebaat.”

„Ik snap al heel lang niks van wat mevrouw Yesilgöz doet, dus ik doe ook geen poging om het deze keer te begrijpen”, zei Frans Timmermans volgens persbureau ANP. Hij wil geen oordeel vellen over de zet van de VVD, die niet wil meeregeren maar wel openstaat voor een gedoogconstructie. „Dat moet ze zelf weten. Zij gaat over haar fractie, ik ga over mijn fractie.”

PVV-senator aangewezen als verkenner
Vrijdag droeg de PVV een eigen senator, Gom van Strien, voor als verkenner. In een overleg met lijsttrekkers stemden alle verkozen partijen behalve Denk daarmee in.

Zowel Lilian Marijnissen (SP) als Rob Jetten (D66) hadden liever iemand met meer afstand tot de politiek gehad, zeiden ze. Marijnissen: „Tegelijkertijd is het ook zo dat de grootse partij daar het voortouw in neemt, en dat is nu [de PVV van] Wilders.”

„Het initiatief ligt nu bij de PVV”, zei Jetten. „Zij moeten kijken of ze een coalitie kunnen vormen of niet, maar ik denk dat voor iedereen heel duidelijk is dat dat niet een coalitie met D66 is. Ik zal het voor de verkenner volgende week dus een stuk makkelijker maken.”

Religieuze organisaties willen met Wilders in gesprek: ‘Miljoenen Nederlanders maken zich grote zorgen’

Religieuze organisaties, waaronder de Raad van Kerken in Nederland en het Contactorgaan Moslims en Overheid, willen met PVV-leider Geert Wilders in gesprek na zijn ruime verkiezingswinst in de Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen woensdag. Dat schrijven de organisaties in een brief aan Wilders.

De ondertekenaars bieden hun „oprechte felicitaties” aan Wilders aan, maar schrijven ook dat „miljoenen Nederlanders zorgen hebben over grote uitdagingen in onze samenleving, […] omdat een geloofsgroep zich jarenlang tot tweederangsburgers voelt gemaakt. Omdat alles waar zij in geloven, hoop uit halen, liefde uit putten en een leidraad uit halen, verboden zou moeten worden”.

Volgens de ondertekenaars is er veel gebeurd in de bijna twee decennia dat Wilders namens de PVV actief is, een periode waarin hij zich profileerde met provocerende uitspraken over moslims, de islam en Nederlanders met een migratieachtergrond. „Mensen en groepen in onze samenleving hebben dat verschillend ervaren, van gesteund en gezien tot gekrenkt, niet gezien, niet gehoord, geïsoleerd en soms als vernederd”, zo staat in de brief. Het is volgens de ondertekenaars „van groot maatschappelijk belang” dat de angsten van Nederlanders „worden weggenomen”.

‘Premier van alle Nederlanders’
De ondertekenaars zijn blij dat Wilders een ‘premier voor alle Nederlanders’ wil zijn, zoals hij verkondigde in zijn overwinningstoespraak. Ze willen met Wilders spreken om „invulling en gestalte te geven aan uw belofte om er te zijn voor elke Nederlander, ongeacht geloof, sekse of kleur”.

Andere ondertekenaars zijn de oprichter van Respect Foundation rabbijn Awraham Soetendorp, jongerenimam Shamier Madhar, pastoor Ad van der Helm van de Stichting Prinsjesdagviering en Bikram Lalbahadoersing, voorzitter van het religieuze samenwerkingsverbond In Vrijheid Verbonden.

Omtzigt vindt uitspraken Yesilgöz ‘bijzondere move’

„Een heel bijzondere move”, noemt NSC-leider Pieter Omtzigt de zet van de VVD om niet aan een regering mee te doen. „Vooral omdat ze het kabinet hebben laten vallen op migratie. Nu krijgen ze met Wilders de kans om erover te praten, en dan zeggen ze eigenlijk al ‘dat gaan we niet doen’.”

Omtzigt is „verrast” dat partijleider Dilan Yesilgöz die keuze aankondigde vlak voor het overleg waarbij lijsttrekkers de verkenner kozen. „Het lijkt me logisch dat je dat soort dingen aan de verkenner meedeelt.”

Op herhaaldelijke vragen van de verzamelde pers over de opstelling van zijn eigen partij in de formatieperiode wilde Omtzigt niet ingaan. „Ik ga rustig bij de verkenner langs.” De PVV heeft PVV-senator Gom van Strien voorgedragen als verkenner, en de meeste lijsttrekkers hebben daarmee ingestemd.

Met medewerking van Lamyae Aharouay.

Wilders teleurgesteld dat VVD geen deel wil nemen aan volgend kabinet

PVV-leider Geert Wilders vindt het „erg teleurstellend” dat de VVD niet in een nieuw kabinet wil stappen. „Volgens mij is dat niet wat de kiezer wil”, zei hij in de Tweede Kamer. Volgens de PVV-leider wil die kiezer een centrumrechts kabinet.

Lijsttrekker Dilan Yesilgöz zei eerder op de ochtend dat de VVD alleen eventueel een kabinet wil gedogen. Wilders zei in reactie daarop dat hij benieuwd is welke mogelijkheden er dan over blijven. „Dat zullen we zien, daarvoor moeten we de verkenner afwachten.” De PVV’er vindt het met name teleurstellend dat Yesilgöz al voor de verkenningen aangeeft dat ze niet mee wil doen. „Het is haar keuze, maar het is niet wat Nederland wil.”

PVV draagt senator Gom van Strien voor als verkenner

De PVV heeft PVV-senator Gom van Strien aangewezen als verkenner. Dat heeft Kamervoorzittter Vera Bergkamp zojuist gezegd. Alle lijsttrekkers hebben met de voordracht ingestemd, behalve Stephan van Baarle van Denk.

„Ik ben blij dat we een verkenner hebben waar zeer groot draagvlak voor is”, zei Bergkamp. Ze zegt dat Van Strien ook bereid is om verkenner te worden, en dat ze later op vrijdag een overeenkomst met hem sluit over zijn taak.

Van Strien gaat de komende dagen met verkozen partijen in gesprek, onder meer om te vragen hoe ze de verkiezingsuitslag interpreteren, of ze willen meeregeren en met wie ze willen samenwerken. Naar verwachting biedt Van Strien op 5 december zijn verslag aan.

Lees ook De formatie wordt een complexe puzzel met veel vragen

„Het moge duidelijk zijn dat we hebben geleerd van de vorige verkenningsfase”, zei Bergkamp. Twee jaar geleden ontspoorde het proces toen verkenner Kajsa Ollongren op het Binnenhof werd gefotografeerd met papieren waarop de tekst ‘Positie Omtzigt, functie elders’ te lezen was. Bergkamp: „Het is niet de bedoeling het te hebben over posities van bepaalde personen en ook niet om te gaan onderhandelen over een mogelijk regeerakkoord.”

Afstand tot de politiek
Een commissie van academici adviseerde dit voorjaar om een verkenner aan te stellen „met afstand van de ‘politieke actualiteit’”, en vorige maand drong een meerderheid van de Tweede Kamer erop aan om dat advies op te volgen. Kamervoorzitter Bergkamp vindt dat Van Strien als Eerste Kamerlid genoeg afstand heeft, schrijft het AD.

Yesilgöz: VVD stapt niet in volgend kabinet, gedogen kan wel

De VVD stapt niet in een volgend kabinet. Dat heeft VVD-leider Dilan Yesilgöz zojuist gezegd tegen verzamelde pers in de Tweede Kamer. De VVD staat er wel voor open om een „kabinet van winnaars” te gedogen.

Yesilgöz: „De grote winnaars van de verkiezingen zijn PVV en NSC, daar ligt nu ook het initiatief. Voor de VVD, als je kijkt naar de afgelopen dertien jaar en naar deze uitslag, betekent het dat wij een andere rol gaan pakken.”

„De kiezer heeft ons anderhalf miljoen stemmen gegund, waarvoor dank, maar ook tien zetels minder”, aldus Yesilgöz. „Dat zijn feiten waarmee ik moet leven.”

Volgens Yesilgöz moet het „geen automatisme” zijn om aan een kabinet deel te nemen. „Ik hoef niet koste wat het kost in een stoel te belanden.”

Met tien zetels verlies heeft de kiezer de VVD een duidelijk signaal gegeven. Meebesturen ligt daarmee niet voor de hand. Wij lopen echter niet weg voor onze verantwoordelijkheid. Wij zullen dan ook een centrumrechts kabinet met goede maatregelen mogelijk maken en constructief…

— Dilan Yesilgöz – Zegerius (@DilanYesilgoz) November 24, 2023

Yesilgöz deed haar uitspraken vrijdag voor een bijeenkomst in de Tweede Kamer, waarbij lijsttrekkers overleggen over een verkenner voor de kabinetsformatie. Kort voor de verkiezingen zei de VVD-leider nog dat ze niet wil „dienen” onder „premier Wilders”, maar de campagneleider van de partij leek daar donderdag weer op terug te komen.

Meer dan twintig jaar geleden zei de toenmalige VVD-leider Gerrit Zalm ook dat hij vanwege het verlies van zijn partij niet wilde regeren met CDA en Lijst Pim Fortuyn (LPF), maar liet hij de mogelijkheid van gedogen wel open. Uiteindelijk ging de VVD alsnog met CDA en LPF in een kabinet.

JOVD wil niet dat VVD deelneemt aan kabinet-Wilders

De VVD moet niet deelnemen aan een kabinet met Wilders als premier, vindt de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD. Geert Wilders zei eerder dat hij „premier voor alle Nederlanders” wil zijn, maar JOVD-voorzitter Mauk Bresser ziet dat niet voor zich. „Hij heeft twintig jaar lang mensen weggezet, twintig jaar lang mensen bang gemaakt, twintig jaar lang gepraat over korans verbieden en moskeeën sluiten. Daarmee kan je geen premier voor alle Nederlanders zijn.”

De JOVD sluit zich daarmee aan bij eerdere uitspraken van VVD-leider Dilan Yesilgöz, die een dag voor de verkiezingen om soortgelijke redenen kabinetsdeelname onder een eventuele premier Wilders uitsloot: „Ik vind dat dit land een leider verdient die er voor iedereen is.” Donderdag zwakte de campagneleider van de VVD die uitspraak weer af.

Breekpunten
Voor een regering met de PVV maar zonder Wilders in het Torentje staat JOVD-voorzitter Bresser wel open. „Je kunt het niet naar de kiezer verantwoorden als je geen gesprek aangaat met de PVV.” Maar dan moet de VVD volgens Bresser wel vasthouden aan een reeks breekpunten. „Geen Nexit, geen vermindering van steun aan Oekraïne, geen vermindering van klimaatplannen.”

„Zoals Wilders zich heeft opgesteld, zou een premierschap funest zijn voor de diplomatieke banden van Nederland”, verwacht Bresser. Wilders als minister van Buitenlandse Zaken zou dus ook „een probleem zijn”, zegt hij. „Maar by far minder erg dan minister-president.”

Lees ook De VVD zit ermee: wel of niet onderhandelen met de PVV?

Dit staat vandaag op het programma: verkenner aanwijzen en nieuwe actie op de Dam

Op de tweede dag na de Tweede Kamerverkiezingen, waarbij de PVV van Geert Wilders met 37 zetels met afstand de grootste werd, worden de eerste stappen gezet in de richting van een nieuw kabinet. Om 10.30 uur ontvangt Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66) de fractievoorzitters van alle politieke partijen die in het parlement vertegenwoordigd zijn. Die zullen een verkenner aanwijzen, die vermoedelijk wordt aangedragen door Wilders.

Deze verkenner gaat onderzoeken welke coalities er mogelijk zijn op basis van de verkiezingsuitslag. Na de verkenning begint de informatiefase, waarin het echte onderhandelen tussen partijen begint. Als dat tot een mogelijke coalitie leidt, kan het formeren van start gaan.

Op basis van de uitslag ligt een coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB het meest voor de hand. Het is echter de vraag of alle drie die partijen bereid zijn met de PVV in zee te gaan. Als de gesprekken vrijdag goed verlopen, wordt diezelfde dag nog de naam van de verkenner bekend. Die persoon kan dan ook een toelichting geven bij de opdracht die hij of zij meekrijgt.

Op vrijdag vindt ook de ministerraad van het huidige, demissionaire kabinet plaats. Daarin zal ook worden nagepraat over de verkiezingsuitslag en wat dit betekent voor de taken die het demissionaire kabinet nog kan uitvoeren.

Actie op de Dam
Vrijdagmiddag staat een grote solidariteitsactie gepland op de Dam in Amsterdam, georganiseerd door onder meer Milieudefensie, PAX voor Vrede, Amnesty International, Greenpeace, Vluchtelingenwerk Nederland. Ook COC Nederland, Extinction Rebellion en Transgender Netwerk NL zijn vertegenwoordigd. ‘Samen voor Solidariteit’ zal in het teken staan van tolerantie, bescherming van de rechtsstaat en „een Nederland voor iedereen”. Amsterdamse fracties van PvdA, GroenLinks, Volt, SP, D66 en Partij voor de Dieren doen ook mee aan de actie. Donderdag waren er in Amsterdam, Utrecht en andere steden ook solidariteitsacties in reactie op de verkiezingswinst van de PVV.