Niemand wil het,toch lijkt het te gebeuren: de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden – traditioneel één van de meest internationaal georiënteerde universiteiten van Nederland – is van plan in eigen vlees te snijden. De faculteit wil onder meer de bachelorstudies Frans, Duits en Italiaans fuseren en alle specialisaties van Midden-Oostenstudies schrappen: Perzisch, Turks, Hebreeuws, Islamstudies, Arabisch en Moderne Midden-Oostenstudies. Van de bachelors Latin American Studies en African Studies blijven alleen nog een paar vakken over binnen de bachelor International Studies. De lijst is lang, maar de crux is helder: minder specialisatie en minder studies met weinig studenten.
Dat blijkt uit plannen van het faculteitsbestuur in handen van universiteitsblad Mare. Die moeten nog worden voorgelegd aan de faculteitsraad en het college van bestuur. Het bestuur had een taskforce opdracht gegeven om verschillende scenario’s uit te werken om de faculteit toekomstbestendig te maken. Dat is nodig omdat Geesteswetenschappen kampt met flinke financiële tekorten: 5,7 miljoen per jaar in 2025. Studenten halen minder studiepunten, het aantal promovendi neemt af en de loonkosten stijgen, aldus Mare. Bovendien hangen de onderwijsbezuinigingen van ongeveer één miljard euro van minister van Onderwijs Eppo Bruins (NSC) boven de hoofden van alle Nederlandse universiteiten.
Epische kortzichtigheid
Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker vindt de voorgestelde bezuinigingen „getuigen van een kortzichtigheid van epische aard”. Zijn vakgebied wordt met de studies Chinees, Japans en Zuid- en Zuidoost-Aziëstudies samengevoegd in één bachelor, volgens de plannen. „Ik kan concreet nog niet overzien wat dat betekent”, zegt Breuker. Hij denkt dat de plannen van de faculteit slechts de eerste klap zullen zijn, de geplande bezuinigingen vanuit het kabinet vreest hij nog meer.
„We moeten ons afvragen wat dit betekent voor onze internationale competitiviteit”, vindt Breuker, óók als studies maar een handjevol studenten hebben. „Wil je per jaar vijf experts op het gebied van Afrika of Latijns-Amerika hebben die voor ministeries of bedrijven werken, of wil je dat niet? Als je deze studies wil inperken moet je je niet afvragen wat de individuele student oplevert, maar wat het zou kosten als we deze expertise niet meer in Nederland hebben.”
Volgens Breuker is er „in de langetermijnplanning van de universiteit iets verkeerd gegaan”. De hoogleraar vindt bijvoorbeeld dat „te veel geld in vastgoed is gestoken, dat moet je niet weghalen bij het onderwijs”. In 2023 spendeerde de Universiteit Leiden 87,2 miljoen euro aan onderhoud en bouw van vastgoed.
De taskforce heeft het advies „met veel tegenzin” uitgebracht, „maar wel vanuit het besef dat onze faculteit nu nog in de positie is om de toekomst van de faculteit zelf vorm te geven”. De taskforce meent, net als Breuker, dat de „maatregelen ten koste kunnen gaan van de rijkdom, breedte, diepte en samenhang van de expertise en opleidingsprogramma’s”.
Neergang onderwijs
Zoals ook in het samenvoegen van de studies Frans, Duits en Italiaans. Daarover schrijft de taskforce: „De oprichting van een bachelor Europese talen en culturen kan een volgende stap zijn in de neergang van het onderwijs in de talen en is mogelijk niet voldoende om ze in de toekomst overeind te houden.” In brede zin kan het adviesorgaan weinig zeggen over hoeveel welke maatregel zal opleveren in fte’s of geld.
De taskforce kan dan ook nog geen duidelijkheid bieden aan het personeel, maar sorteert alvast voor op een ontslagronde. De plannen kunnen „ingrijpende gevolgen hebben voor individuele medewerkers”, zoals het „verlies van banen”, schrijft de taskforce. „Straks zit ik hier in een prachtig gebouw maar is de helft van mijn collega’s weg”, zegt Breuker. „Als de plannen doorgaan, gaan we proberen zoveel mogelijk vakken van Koreastudies te behouden. Maar dat kan niet zonder docenten.”
