Uitslag kiescollege niet-ingezetenen bekend: GroenLinks de grootste bij Nederlanders in het buitenland

„De enige petitie die ik ooit ondertekende, was voor een kunstgrasveldje in de wijk. Dat is er gelukkig ook gekomen”, zegt een achttienjarige student ‘manager/ondernemer horeca’ die anoniem wil blijven. Ook de acht medestudenten met wie hij een luchtje schept voor de mbo Vakschool Wageningen, zien zichzelf niet snel met een protestbord staan. „Meer iets voor randstedelingen”, denkt medestudent Gijs Tapper (17).

Sowieso ziet Tapper het nut niet in van bijvoorbeeld een A12-bezetting door klimaatactivisten. „Dat roept alleen weerstand op.” Zelf zat hij één keer op een trekker tijdens een boerenprotest – „Dat reed tenminste nog” – om vrienden uit boerenfamilies te steunen. „Niet per se voor mezelf, al vond ik het leuk om te zien hoe dat ging”, aldus Tapper.

Tussen 2020 en 2023 deden jongvolwassenen (18-25) vaker mee aan „politieke acties” dan in de periode 2012 tot en met 2019. Het aantal jongeren dat meedeed aan ten minste één actie in de voorgaande vijf jaar steeg van 38 naar 44 procent. Vooral vrouwen in die leeftijdsgroep deden vaker mee aan protestmarsen en handtekeningenacties. Die cijfers maakte het CBS vrijdag bekend, na een enquêteonderzoek onder 7.500 respondenten.

Greta-effect

Een verklaring kan het ‘Greta-effect’ zijn, zegt Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar sociale verandering en conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Jongeren lieten zich inspireren door de protesten van de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg die in 2018 begonnen. „Als zij dat kan, kunnen wij het ook”, dachten „vooral meiden”, aldus Van Stekelenburg. Het hielp ook dat Greta de klimaatproblematiek als generatiekwestie bij medejongeren neerlegde onder het mom van ‘jullie toekomst’, stelt de hoogleraar.

Ook protesteerden jongeren mee omdat vrienden en klasgenoten meededen. „En als iemand protesteert is de kans op herhaling groter, ook voor andere kwesties. Sowieso wordt er tijdens klimaatmarsen bijvoorbeeld ook weleens steun betuigd aan Palestina.” Zo worden barrières om de eerste keer te protesteren (spanning, onervarenheid, publieke aandacht) makkelijker overwonnen.

Als veel vrienden, klasgenoten en medestudenten meedoen, zijn jongeren eerder geneigd om aan te sluiten

Er zijn tegenwoordig meer demonstraties, maar minder grote betogingen, stelt Van Stekelenburg vast. Protesten met 150.000 tot 200.000 activisten zijn er de afgelopen tien tot vijftien jaar amper, omdat demonstraties tegenwoordig ook gelijktijdig buiten Amsterdam en Den Haag worden georganiseerd. Denk aan de Occupy-beweging die te vinden was op tientallen veldjes door Nederland. Bovendien vergt groot protest veel voorbereiding vergt. Op de grootste klimaatdemo in 2023 kwamen 85.000 mensen af. Bij de Haagse antikernwapendemonstratie van 1983 zo’n 550.000.

Uit de CBS-cijfers blijkt verder dat 18-25-jarigen die hbo of wo volg(d)en vaker handtekeningen verzamelen en meelopen in protesten (52 procent) dan mensen die de basisschool, het voortgezet onderwijs of een mbo-opleiding (hebben) doorlopen (28 procent). Theoretisch opgeleiden zitten vaker in politiek geëngageerde bubbels en maken zich doorgaans drukker om populaire thema’s als mensenrechtenschendingen, aldus Van Stekelenburg. Ook de negen mbo-studenten uit het begin van dit artikel verwijzen naar de campus van de Wageningen University & Research, omdat ze vermoeden dat daar veel „linkse activistische” studenten rondlopen.

Caesarsalade

Op een brug van de Wageningse universiteitscampus staat sinds mei een pro-Palestijns kampement met twee tenten en drie houten hutten. Met rode verf is er op een badkuip stop the bloodbaths geschreven. ‘Caesarsalade’ roept een voorbijganger lachend als hij een spandoek met ceasefire now ziet.

„Het tentenkamp is de talk of the town , iedereen vindt het een beetje juicy” (smeuïg), zegt een 20-jarige studente Milieuwetenschappen op de brug. Ze hoort bij de actiegroep die de tenten heeft geplaatst, maar wil anoniem blijven. „We hoeven niet veel reclame te maken, gelijkgestemden weten ons wel te vinden.” Omdat „veel mensen” ook tegen de actie zijn, kiest ze zorgvuldig wie ze over haar activisme vertelt. Sommige vriendinnen durven of willen niet over Gaza praten, merkt ze, „terwijl het mijn leven beheerst”. „Gelukkig” steunt haar vader de Palestijnse zaak inmiddels wél, na „veel drama.”

„Explosieve importproducten” als Gaza en Black Lives Matter, conflicten van duizenden kilometers verderop, komen via sociale media sneller in Nederland terecht, zegt hoogleraar Van Stekelenburg. „Filmpjes raken sneller een emotionele snaar en worden omgezet in morele verontwaardiging en daarmee energie om te demonstreren.”

Maar „alleen ontevredenheid maakt niet opstandig”, nuanceert ze. Er is een bereidwillige groep nodig die een protest wil organiseren en mensen moeten de intentie hebben om in actie te komen. Overigens is er geen vakbond meer nodig om een protest aan te zwengelen, „iedereen kan een Facebook-groep starten”.

‘Brave burger’

Lot van Berkel (25), studente Milieuwetenschappen, heeft veel vrienden die naar snelwegblokkades gaan, maar vindt dat als „brave burger toch te eng”. Maar ze is „heel erg fan” van petities, omdat „je dan toch een beetje je plicht doet”. Het CBS stelde bij deze protestvorm een stijging van 26,9 naar 35,2 procent vast.

Theologiestudent Lennard van der Toorn (18) is minder te spreken over petities. „Dan ben je gewoon een van die duizenden mensen die online een krabbel zet”, zegt hij even verderop. De christen ziet meer heil in de Mars voor het leven, een stil protest tegen abortus op het Malieveld, waar hij elk jaar aan deelneemt. „Het is fysiek, je gaat ernaartoe. Ik krijg het gevoel dat ik een steentje bijdraag.”

Delen

Mail de redactie