„Wij hebben ’s avonds drie keer geteld en bij ons klopte alles”, zegt Myriam van Loon. „Daarna zijn de stembiljetten naar de centrale locatie gegaan en nog eens geteld. Ik weet echt niet waar de fout zit.”
Met een aantal mede-Tilburgers bemenste Van Loon (74) tijdens de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november tot middernacht stembureau 21, in Parochiezaal De Goede Herder in Tilburg-West. Misschien „al wel voor de tiende keer”, zegt ze, en dat is „altijd prettig omdat je zoveel mensen uit de wijk tegenkomt voor een praatje”.
Maar juist rond de uitslag van dit ene stembureau is sindsdien zoveel twijfel gerezen dat een hertelling noodzakelijk werd geacht. Want bij De Goede Herder werden die woensdag 1.137 kiespassen ingeleverd, maar in de kliko-stembus van het stembureau zaten maar 1.113 biljetten. Waar zijn die andere 24 gebleven – als ze inderdaad kwijt zijn?
Die 24 stemmen zijn meer dan de officiële marge van maximaal vijftien stemmen, en precies gelijk aan een nieuw-ingevoerde foutmarge van 2,1 procent van het totaal aantal stemmen. Drie andere stembureaus in Tilburg gaven bovendien aan eveneens „onverklaarbare”, zij het kleinere verschillen te zien.
Zaterdagochtend bekrachtigde de Tweede Kamer tijdens een ingelaste plenaire vergadering het advies van een Kamercommissie die toeziet op het naleven van de juiste stem- en tellingsprocedures, en gaf groen licht voor hertelling.
Rond 13.00 uur werden de zwarte en blauwe kliko’s naar binnen gerold in de kantine van de lokale milieudienst, het Brabants Afval Team (BAT) in Tilburg-Oost, en langs de pingpongtafel naar het hoofd van vier lange tafels gereden, één per te controleren stembureau. Daar werden ze geopend en kwamen de dikke pakken stembiljetten tevoorschijn, onder flitslicht en tv-lampen van pers, alsof het om de vondst van Dode Zeerollen ging. Waarna het uitrollen, het sorteren, het hertellen en het turven van de stemmen per kandidaat begon.
Wit hesje
Met zo’n 6.000 biljetten in totaal te gaan, verwachtte de organisatie aan het eind van de zaterdagmiddag gereed te zijn en de uitslag bekend te maken.
Rob en Renate van Malsen, allebei in een wit hesje, zitten aan tafel 3 en helpen bij het hertellen van stemmen van De Goede Herder. Renate is gemeenteambtenaar en kreeg vrijdag om elf uur ‘s avonds de vraag of ze beschikbaar was. Haar man Rob ging ook mee. Van de meer dan dertig vrijwilligers in witte, groene en gele hesjes werkt het merendeel bij de gemeente Tilburg. Een deel van hen werkt bij de logistieke dienst die ook het vervoer van de stembussen deed, maar was niet eerder bij het tellen betrokken. Er is koffie, er verschijnen broodjes. „Je hoort wel mopperen op ambtenaren”, zegt een van hen, „maar we staan hier toch maar, op onze vrije dag.”
Gemeentes hebben „een gevoel van trots rond het stemproces”, zegt Harmen Krul, Kamerlid (CDA) en lid van de Kamercommissie die een hertelling aanbeval. Met drie andere leden is Krul na de stemming in de Kamer naar Tilburg gereisd om toezicht te houden op het proces, zoals in de wet is voorgeschreven. „Juist daarom is het zo zuur voor Tilburg dat die gemeente er nu uitgepikt wordt”, zegt hij.
Maar het was volgens hem noodzakelijk, want „vier van de 78 stembureaus met een onverklaarbare afwijking is relatief veel. En 24 tekort bij één kantoor is zelfs opvallend veel.”
Lees ook
Bij GroenLinks-PvdA manifesteren de bloedgroepen zich nog in het stemhokje
Daarnaast waren er nog vijf stembureaus in Nederland met een afwijking, maar die lagen verspreid, en één afwijkende (kleine) uitslag op één van de vierhonderd stembureaus in Rotterdam was geen reden daar te gaan hertellen.
Beperkte hertellingen zijn bij lokale en landelijke verkiezingen in Nederland niets nieuws. Maar sinds de Amerikaanse oud-president Donald Trump de stem- en tellingsprocedures in de VS in diskrediet probeerde te brengen nadat hij in 2020 de verkiezingen verloor, ligt twijfel aan uitslagen gevoelig.
Kamerlid Krul: „Daar is hier geen enkele reden voor, het is juist zo mooi om te zien hoe transparant Nederland dit proces heeft geregeld.”
Hertellen openbaar
Hertellen is volgens de Nederlandse wet – net als in de VS – openbaar. Maar tot 16.00 uur ‘s middags liet zich bij de teltafels in Tilburg geen bezorgde of zelfs maar belangstellende burger zien.
De uitslag van de hertelling wordt naar verwachting zaterdagavond bekend gemaakt, waarna de Kiesraad, in jargon, „proces-verbaal opstelt” en maandag de Kamer daarover zal inlichten. Overigens wordt de kans groot geacht dat de hertelling opnieuw een kleine afwijking te zien zal geven ten opzichte van de twee eerdere tellingen (die van de stembureaus en de centrale telling). Als die niet buiten de marges valt, is dat geen probleem.
