Het affiche beloofde een lezing over ‘Criminalisering, diaspora en verhongering’. Aanstaande maandag om 12.15 uur op de campus van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Met ernaast de afbeelding van een watermeloen – symbool van het Palestijns verzet – en de naam van een spreker: Mohammed Khatib.
De spreker, een Palestijnse activist die in België woont, was uitgenodigd door een tiental docenten van de universiteit. Onder de naam ‘Situating Palestine’ organiseren zij sinds november vorig jaar lezingen over de situatie van de Palestijnen. En ditmaal was Khatib uitgenodigd, om te spreken over de manier waarop het Palestijnse verzet wordt ‘gecriminaliseerd’.
Alleen, hij mag niet komen, besliste het kabinet vrijdag. In een verklaring lieten ministers David van Weel (Justitie en Veiligheid, VVD) en Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) weten zijn komst „zeer onwenselijk” vinden. „Voor het zaaien van haat en verheerlijken van geweld is absoluut geen plek in Nederland.” Eerder deze week hadden ook 36 studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit het college van bestuur opgeroepen om zijn komst te voorkomen.
In Duitsland verboden
Khatib is coördinator van Samidoun (Arabisch voor ‘standvastig’), een internationale pro-Palestijnse beweging die naar eigen zeggen is opgericht in solidariteit met Palestijnse gevangenen in Israël. Maar volgens de ministers „legitimeert, vergoelijkt en verheerlijkt” de organisatie geweld tegen de staat Israël en spreekt Khatib „zijn steun uit voor terroristische organisaties”. De beweging is in Duitsland verboden maar staat niet op de Europese sanctielijst van terroristische organisaties. Onlangs heeft een meerderheid in de Tweede Kamer het kabinet opgeroepen de organisatie ook in Nederland te verbieden.
Met het besluit negeerde het kabinet volgens RTL Nieuws een advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en van immigratiedienst IND. Die zouden in een memo aan de minister hebben geschreven dat er „onvoldoende rechtsgrond” is voor het ongewenst verklaren van Khatib. Volgens de ambtenaren zou een inreisverbod bij de rechter vermoedelijk geen stand houden.
Samidoun zal het besluit daarom zeker aanvechten bij de rechter, zegt Thomas Hofland, de woordvoerder van Samidoun Nederland. Mogelijk nog dit weekend, in een kort geding. Ook Khatib zelf stapt naar de rechter.
Terreurlijst
Samidoun, zegt Hofland, organiseert louter publieke evenementen, deelt flyers uit en houdt briefschrijfacties voor Palestijnse gevangenen. „Daar mag je het niet mee eens zijn, maar dat is iets anders dan terrorisme.” De Nederlandse tak is opgericht in 2019 en bestaat uit enkele tientallen mensen. Khatib heeft namens de Belgische tak in interviews regelmatig steun betuigd aan Hamas en Het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP), die wel op de Europese terreurlijst staan. „Ik ontken niet dat we een band hebben met de PFLP”, zei Khatib onlangs. „Ik ben fier op dat verband.”
Maar dat verband houdt alleen „contact” in, geen steun, zegt Hofland. „We houden regelmatig webinars waarin we spreken met woordvoerders van Hamas, PFLP en de Palestijnse Islamitische Jihad. Daar is verder niks illegaals aan, die bijeenkomsten vind je gewoon online, op Odyssee.”
Ook Jon Schilder, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, is benieuwd op welke rechtsgrond het kabinet de komst van Khatib wil tegenhouden. In 2015 besloot de burgemeester van Eindhoven zeven ‘haatimams’ te weren die in de stad een lezing wilden houden. Zo’n verbod mag onder bepaalde omstandigheden, zoals gevaar voor de openbare orde of de veiligheid. Maar dat besluit werd toen door de rechter onwettig verklaard, wegens onterechte inbreuk op het recht om te vergaderen. „De overheid mag een lezing vooraf niet verbieden op basis van de inhoud”, zegt Schilder. „Dat is censuur en gaat in tegen recht op vrijheid van meningsuiting.”
Al bleek in 2022 ook dit grondrecht minder absoluut dan gedacht. Want toen werd Britse complotdenker David Icke door het toenmalige kabinet geweigerd – hij zou spreken op een demonstratie in Amsterdam. En dat besluit werd door de rechter bekrachtigd.
Videoverbinding
Khatib een terrorist? Zo heeft Ties van den Bogaard, van studentenvakbond AKKU, actief aan de Radboud Universiteit, hem niet leren kennen. In mei bracht Khatib een bezoek aan het tentenkamp dat studenten tijdens de pro-Palestijnse protesten hadden opgericht. „Hij heeft er zijn oplossing voor het conflict uiteengezet. Een vrij Palestina, waar iedereen ongeacht geloof en afkomst kan wonen, zonder de huidige apartheidsstructuren die er nu zijn in Israël.”
„We gaan kijken of we nog iets anders kunnen regelen voor maandag”, zegt Van den Bogaard, die niet in de organisatie van de lezingenreeks zit maar bij het overleg wel nauw betrokken is. „Op X deed iemand de suggestie om hem alsnog te laten spreken via een videoverbinding.”
