Twee billen, één paal, zeven Oscars: Daniels en hun vrienden van ‘Riot CLub’

Posted on by admin
Daniel Kwan (links) en Daniel Scheinert na het winnen van de Oscar voor Beste Regie voor ‘Everything Everywhere All at Once’, tijdens de 95ste Academy Awards.

Daniel Kwan (links) en Daniel Scheinert na het winnen van de Oscar voor Beste Regie voor ‘Everything Everywhere All at Once’, tijdens de 95ste Academy Awards.

Foto EPA/Caroline Brehman

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Interview

Daniels Regisseursduo De Daniels (Scheinert en Kwan) hebben een missie: films maken die geld verdienen, die ze zelf leuk vinden én die de wereld verbeteren. Gesprek over meta-postmodernisme en een baanbrekende vriendenclub.

Twee billen, één paal, zeven Oscars. Daniel Scheinert – één helft van regieduo Daniels – hangt op het eindfeest van animatie- en visuelecultuurfestival Playgrounds in een string aan een stripperpaal. In de lichtweerkaatsing van zijn bleke achterste dansen Daniel Kwan – de andere helft – en de overige leden van Riot Club: hun vriendengroep en collectief van baanbrekende visuele kunstenaars. Dit jaar presenteerde de club op Playgrounds zich voor het eerst publiekelijk.

Die ochtend zijn ze niet zo joviaal. De Daniels – ‘Daniels’ zonder lidwoord is de officiële naam van het duo – werken de Nederlandse pers werktuiglijk af, in de backstage-ruimte van de Maassilo in Rotterdam, waar het festival plaatsvindt. Het duo is inmiddels bedreven in het ontwijken van vragen over hun film Everything Everywhere All at Once, die zeven Oscars won. Daarom beginnen ze na één vraag al over Wopke Hoekstra. „That new European climate guy”, zegt Kwan. „He used to be an oil executive, right?” Daarna beginnen ze over een ‘non-profit’ die ze willen opzetten. „De superrijken zijn allemaal depressief. Wij willen ze helpen door ze van hun geld te ontdoen.”

Lees ook de recensie van ‘Everything Everywhere All at Once’: Beeldenchaos vol grappen en zelfspot

Riot Club

Als je unieke, oprechte antwoorden wilt, moet je vragen naar de Riot Club. Dat verhaal begon in Londen, in 2011. De Daniels waren toen nog een onbekend regieduo dat in Engeland een reclame kwam opnemen voor Weetabix: de stoelgang verbeterende ontbijtgranen. Vrij glansloos werk. Via YouTube en Vimeo hadden ze contact met David Wilson, woonachtig in Londen, een jonge aspirant-muziekvideo-regisseur die fan was Daniels’ korte filmpjes op internet.

Wilson en de Daniels besloten een korte film te vertonen op een filmavond van een vriend in Oost-Londen: ‘Short and Sweet’. Ook animators en illustrators Julia Pott (Golden Globe-genomineerd), Mikey Please (Oscar-genomineerd) en Tom CJ Brown vertoonden daar werk.

En toen begonnen de rellen. Mark Duggan, een zwarte man, werd doodgeschoten door de politie, tienduizenden mensen gingen de straat op. Vijf dagen rellen; de politie riep iedereen op om thuis te blijven. De Daniels, Pott, Please, Brown en Wilson trokken zich er niks van aan. „Je bent jong, begin twintig”, zegt Kwan. „Dan vind je dat wel spannend.”

Ze waren van plan een kijkje te nemen bij de rellen, maar aan het eind van ‘Short and Sweet’ barstte Londen bijkans uit elkaar. Auto’s werden omgekieperd, gebouwen stonden in de fik. Het gevaar met een mes op je keel beroofd te worden was reëel, aldus het nieuws en berichtjes op sociale media. Ze konden niet naar huis, wel naar het huis van Tom CJ Brown.

De hele nacht dronken ze en keken ze relnieuws. Kwan en Scheinert – ex-zomerkampbegeleiders – verzonnen spelletjes. Aan het einde was de Riot Club een feit. Twee weken later, toen de Weetabix-reclame af was en de Daniels teruggingen naar Amerika, gaven ze een afscheidsfeest. Daar maakten ze hun eigen versie van Terminator 2: Judgment Day: het hele collectief kende de dialogen uit het hoofd. De op Playgrounds vertoonde beelden daarvan zijn knullig en onnavolgbaar: vooral grappig voor wie meededen. De vriendschap is zichtbaar.

Tijdens een van de avonden scrolde Julia Pott op haar Facebook, en zag dat Kirsten Lepore een foto van Kwan en Scheinert geliked had. Kwan was direct enthousiast: „‘Ken je Kirsten Lepore? Ik wil haar ontmoeten!’ Twaalf jaar later zijn we getrouwd en nu hebben we een kind samen. De Riot Club heeft mijn leven veranderd.”

Post-postmodernisme

De Daniels maakten films met als uitgangspunt dat onze wereld een tsunami aan informatie is: straatgevechten, beleggingsadvies, porno, onthoofding, culinaire trends en nieuwsberichten over een zonderlinge man in Zuid-Spanje die zijn moeder met een bijl vermoordde. In veel films zou dat de basis zijn van een post-moderne filosofie: objectieve waarheid en betekenis zijn onvindbaar in zo’n wereld.

In Everything Everywhere All at Once vertegenwoordigt het multiversum die existentiële brij: oneindige mogelijkheden en versies van jezelf en je wereld. Maar de film gaat één stap verder dan het postmodernisme. Hij erkent dat er geen objectieve betekenis is, maar put dáár juist betekenis uit: als alles willekeurig is, wat is er dan belangrijker dan liefde tussen moeder en dochter? Ziedaar het post-postmodernisme. Of zoals Kwan dat zegt: „Meta-postmodernisme.”

De Daniels zijn een regieduo met een missie: films maken die geld verdienen, die ze zelf leuk vinden én die de wereld verbeteren. Want volgens de Daniels heeft de wereld meta-postmodernisme nodig.

De oorsprong van die missie ligt bij de Riot Club, en vooral bij Mikey Please, volgens de Daniels. „Hij heeft een van de briljantste breinen die ik ken; de perfecte combinatie van wetenschap, filosofie en gekte”, zegt Kwan.

Scheinert: „Hij gaf ons de boeken die ons hebben gevormd.” Zo lijkt Everything best op Please’ korte film Alan, the Infinite, waarin een kantoormedewerker de oneindigheid wil beteugelen door een oneindigheidsdeeltje te plastificeren.

Ook Kirsten Lepore, animation-director van de stop-motionkomedie Marcel the Shell with Shoes On, is van enorme invloed op het werk van de Daniels. Een scène van Everything in een wereld van denkende stenen was volgens Scheinert „een duidelijke poging van ons om een Kirsten Lepore-scène te maken”.

Inspiratie en vriendschap

„We sturen elkaar wel ruwe versies van ons werk”, zegt Kwan. „Maar eigenlijk is de vriendschap belangrijker. Als iemand een prijs wint, is de reactie niet jaloezie, maar: ‘O, dan hoef ik ’m niet te winnen’. Al zijn we wel jaloers op goed werk. Maar dat is ook inspirerend.”

Tijdens de reünie op het podium bij Playgrounds waren ze het er allemaal over eens: ze maken hun werk voor elkaar. Kwan: „Ik kan me niet voorstellen dat we zo succesvol waren geworden zonder deze groep.”

Al hebben de Daniels ook nog andere inspiraties. Scheinert: „Wij zijn zeker niet de eersten die post-postmoderne film maken. Dat deden makers met wie ik opgroeide ook. Maar wij waren er wel vrij expliciet in.” Kwan vult aan: „Het was een manifest.”

„Een voorbeeld waarover wij het vaak hebben is Michel Gondry’s Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Die film gaat over ex-geliefden die de herinnering aan hun relatie uit hun brein laten verwijderen. De implicatie is dat ze daarna weer verliefd worden, en zo in een eindeloze cyclus belanden. Maar de film eindigt niet zo: aan het einde accepteren ze dat ze dit telkens zullen doen, dat ze uit elkaar gaan, elkaar vergeten, elkaar hervinden. De liefde is dat waard. Dat geeft betekenis aan het betekenisloze. Dat doen wij ook.”

Everything leek de vervolmaking van de stijl van de Daniels: een manische film die barst van de ideeën. Een vollere film is niet mogelijk, toch? „In onze nieuwe film willen we nog meer stoppen. Meer ideeën én meer gevoel. Het is een uitdaging.”

Scheinert wil zich nog wel even verontschuldigen. Voor de naam: Riot Club. „Wij zijn maar een groepje geprivilegieerde mensen die elkaar ontmoetten in een enge tijd … Ik steun politieke protesten en rellen. En ik had nooit verwacht dat deze naam openbaar zou worden.”

The Riot Club Wie horen er nog meer bij

David Wilson,videoclipregisseur

Als je, tien jaar geleden, een hippe videoclip nodig had, kwam je terecht bij drie regisseurs: Hiro Murai, Daniels of David Wilson. Murai maakte rapvideo’s, de Daniels maakten video’s die viral gingen, Wilson was er voor de indiemarkt: Arcade Fire, Arctic Monkeys, Metronomy. Zijn video’s waren ingewikkelde collages, mixjes van tekeningen en camerabeelden. Met creatieve edits: een vrouw in badkleding met gespreide benen wordt een ijsje – waar ze dan zelf aan likt.

Via YouTube en Vimeo viel Wilson op met zelfgemaakte video’s. Met dank aan nieuwe digitale hulpmiddelen. „Hier heb je een twintigjarige met Photoshop! Hij is een genie!”, grapt Wilson. Zijn lidmaatschap van de Riot Club hielp hem vooral toen hij naar LA verhuisde om voor grotere artiesten te werken. De Daniels hielpen hem zich te vestigen en een netwerk te bouwen.

Nu is hij terug in Engeland. Na zijn grote succes in de jaren tien raakte Wilson een beetje uit zicht. „In mijn tijd moesten muziekvideo’s een narratief hebben. Een hook om ze te verspreiden via blogs. Het waren korte films.

Nu gaat het meer om beelden die gedeeld kunnen worden. Dat is anders. Ik wil mijn eigen projecten blijven maken, dus betaal ik met reclamewerk korte films met dragqueens, cabaret, bondage.” Wilson verzorgt ook liveshows; bij Playgrounds waren er strippers (onder wie Daniel Schreinert) en sensuele drag: een mix van beelden, dj-muziek en performance art.

Aan de overstap naar films of series heeft hij vooralsnog geen zin. „Dit is een stressniveau dat beter bij mij past”, lacht hij.

Kirsten Lepore, animator

Kirsten Lepore was er bij toeval niet toen de Riot Club ontstond, tijdens de Londense rellen van 2011. Daar heeft ze nog altijd moeite mee: officieel was zij dus geen lid van de Riot Club. Tot de reünie op het Playgrounds-festival: op het podium kreeg zij eindelijk volwaardige Riot-status. „Ik ben getrouwd met Daniel [Kwan] omdat ik jaloers was op de Riot Club”, grapte ze.

Ze is een fascinerende toevoeging. Al jaren maakt Lepore unieke korte stop-motionfilms op YouTube. Van Hi, Stranger over een naakt, kaal mannetje met héél ronde billen die je vertelt hoe erg hij je gemist heeft.

Tot National History Museum, een video die een museum van de toekomst toont.

Filosofische, grappige, intelligente filmpjes, vaak met de focus op relaties. In 2022 werd Kirsten Lepore tegelijkertijd met haar man Daniel Kwan genomineerd voor een Golden Globe. Hij voor Everything Everywhere All at Once, zij voor Marcel the Shell with Shoes on, over een kleine, pratende schelp die zijn hele familie kwijt is, behalve zijn oma. De film ziet er subliem uit. „Dit had tien jaar geleden niet gemaakt kunnen worden”, zegt ze bij Playgrounds. Ze is de eerste uit de Riot Club die voor superheldenstudio Marvel aan de slag ging, met animatieserieI Am Groot.

Op het podium is duidelijk dat de Riot Club opkijkt naar Lepore. Julia Pott: „Ik ben diep, diep jaloers elke keer als Kirsten een film maakt.” Daniel Kwan: „Kirsten kookt uit het niks een fantastisch, elegant maal voor je, voedt je kind op en maakt je nieuwe favoriete film binnen één week. Terwijl ik met de handen in het haar zit: schrijven is zó moeilijk.”

Mikey Please, filmmaker/animator

„Ben je aan het opnemen? Laat ik beginnen met: fuck, shit, fuckity balls.” Mikey Please is het minst formele, meest aanspreekbare lid van de Riot Club. De rest is begrijpelijkerwijs op de hoede, Please begint bij het koffiezetapparaat over welke outfit hij aan zal trekken bij het eindfeest van Playgrounds.

omdat hij zijn dagen doorbrengt in stopmotionanimatiestudio’s, waar hij poppetjes millimeter voor millimeter verplaatst voor (veelal) korte films. „Je kan je geen ingewikkelder, langzamer en duurder proces voorstellen om bewegend beeld te maken”, lacht Please. „Maar waarom moeten dingen snel gaan? Ons wordt door kapitalisme verteld dat we constant sneller en meer moeten produceren. Voor wie? Het is niet alsof we het risico lopen dat de schermen leeg raken.”

Please wantrouwt de computer niet, verzekert hij. Hij houdt er echter van diep een ambacht „in te zinken”. Hij en zijn beste vriend Dan Ojari werken als regieduo Parabella bij Aardman Animations, bekend van films als Wallace & Gromit en Shaun the Sheep.

Zijn afstudeerproject draaide op honderd festivals en won een Bafta. Het is een geniaal, nihilistisch werk over een man die moet omgaan met een steeds snellere beleving van tijd. Please maakte het alleen, in zwart-wit, met schuim. De meeste van zijn modellen werden gesloopt toen de Riot Club hun versie van Terminator 2 maakte.

Please’ grootste succes was Robin, Robin: een kerstfilm over een roodborstje dat opgevoed werd door muizen. De film kreeg een Oscarnominatie, maar verloor in het jaar voor de Daniels zeven Oscars wonnen. Please: „Ik denk dat de kans klein is dat mensen decennia vanaf nu mijn werk nog kennen. Daar doe ik het niet voor. Ik geniet van het proces.” Volgend jaar brengt Please een kinderboek en een roman uit.

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 11 oktober 2023.

Related Posts

De verborgen geschiedenis van Johan Grimonprez

  • admin
  • November 12, 2024
  • 0

Het is een echte Grimonprez, Soundtrack to a Coup d’Etat. Een betoverende collage van quotes en archiefbeelden die de kernpunten van de Belgische filmmaker verdiept: Koude Oorlog, wapenindustrie, Westerse machinaties. En wat zich daartegen verzet.

Focus is de enerverende vijftiende algemene vergadering van de Verenigde Naties in New York in september 1960, waar Oost, West en gedekoloniseerde, ‘ongebonden’ landen botsten. Sovjetleider Chroesjtsjov zou er boos met zijn schoen op tafel hebben getimmerd. Tumultueuze ontwikkelingen in het net onafhankelijke Congo domineren het wereldnieuws.

Alles komt die september samen in Harlem, het zwarte stadsdeel van Manhattan, in New York. De kersverse revolutionair leider Fidel Castro van Cuba vermijdt Manhattans elitehotel en huurt tachtig kamers voor zijn delegatie in Hotel Theresa, ‘het Waldorf van Harlem’ met vooral zwarte gasten. Terwijl de regering Eisenhower de Sovjet-Unie in de VN uit de besluitvorming rond Congo weert, groeit het Theresa Hotel uit tot een magneet voor grootheden uit de ‘ongebonden’ beweging: Nehru van India, Nasser van Egypte, Nkrumah van Ghana. Alsmede voor betogers, zwarte radicalen – Malcom X – en beatniks als Allen Ginsberg. Zelfs Nikita Chroesjtsjov maakt zijn opwachting bij Castro, dan nog niet officieel communist. Hij verbaast zich over de studentikoze chaos en meurende lakens in diens suite.

Een complex verhaal: net iets voor Johan Grimonprez dus, die dit jaar eregast van IDFA is met zijn nieuwste film én de rest van zijn oeuvre. Historische, commentaarloze en suggestieve composities op basis van grondige research die zowel in een museale setting als de bioscoop passen. Montage vertelt het verhaal: Grimonprez lijkt daarin een erfgenaam van de activistische filmmontage uit de Sovjetschool. Al wijst Grimonprez zelf liever het kaleidoscopische perspectief van Chris Marker en de New Yorkse avantgarde van de jaren zestig aan als inspiratie voor zijn essayfilms.

Patrice Lumumba

In Soundtrack to a Coup d’Etat kijken we door talloze ogen. In 1960 worden zestien nieuwe Afrikaanse landen tot de VN toegelaten: ‘de derde wereld’ – nu ‘the global South’ – wordt een geducht machtsblok binnen de VN. En een strijdperk in de Koude Oorlog: Chroesjtsjov bespeelt handig het antikoloniale sentiment. Brandpunt in die schaduwstrijd is de republiek Congo. De charismatische jonge premier Patrice Lumumba veegt op 30 juni koning Boudewijn in Kinshasa de mantel uit over exploitatie en slavernij als hij de Belgische vlag komt strijken – niet het dankwoord voor hun nobele beschavingsmissie dat de Belgen verwachtten. Er volgden muiterij, rellen, etnisch geweld en – met Belgische hulp – afscheidingen van diamantstreek Kasaï en mijnprovincie Katanga. Een VN-strijdmacht weet de situatie niet te stabileren, Lumumba valt na een legercoup en wordt uit de weg geruimd.

Westerse belangen winnen de slag om Congo, als een soort ‘ground zero’ van het neokolonialisme. Grimonprez ontrafelt allerlei dubbelspel, met de VS die afstand nemen van het koloniale Europa maar achter de schermen in de VN aan de touwtjes trekken. Toch is Soundtrack to a Coup d’Etat opmerkelijk vrolijk, door de koddige tv-beelden van toen, maar vooral door de tweede, muzikale laag die Grimonprez door zijn grimmige verhaal weeft, een laag van Congolese bossanova en Amerikaanse jazz. Daar gaat het om de inzet van zwarte muzikanten als Duke Ellington, Dizzy Gillespie en Louis Armstrong als Amerikaanse ‘jazz-ambassadeurs’ in Afrika. Zij moeten de indruk wekken dat de nieuwe supermacht Amerika anders is dan Europese imperialisten, dat racisme en segregatie in VS slechts tijdelijke en lokale problemen zijn. Soms worden ze ook als ‘cover’ ingezet voor CIA-operaties; tijdens een tour van Louis Armstrong in Congo leggen spionnen in november 1960 contacten met het illegaal afgescheiden Katanga.

Soundtrack to a Coup d’Etat toont hoe de zwarte muzikanten worstelen met de rol van ambassadeur voor een natie waarin ze tweederangsburgers zijn, maar ook hoe de Afrikaanse dekolonisatie het zwarte zelfbewustzijn in de VS versterkt: de climax vormt een woedende protestactie van zestig zwarte activisten – onder wie de gewezen jazz-ambassadeurs Abbey Lincoln en Max Roach – tegen de moord op Lumumba, in de VN-Veiligheidsraad van januari 1961.

De schoen van Chroesjtsjov

Vertelt Grimonprez over het ontstaan van Soundrack to a Coup d’Etat dan klinkt dat een beetje als jazz: thema’s en associaties die zich met elkaar vervlechten. Het begon met Chroesjtsjov, de boerse, luidruchtige opvolger van Stalin, vertelt Grimonprez als ik hem in maart spreek in Den Haag. Meer specifiek: de hamerende schoen van Chroesjtsjov in de VN, als dat gebeurd is – wat niet iedereen gelooft. Dat rijmde met de schoen die de Egyptische journalist Muntazer al-Zaidi in 2008 naar president Bush jr. gooide, wat een rol speelde in zijn documentaire Shadow World (2017) over Amerikaans imperialisme en de wapenindustrie.

Grimonprez wilde sowieso iets doen met de schaduw van de Belgische kolonisatie, geïnspireerd door toneelstuk De Siel van die mier en de studie van David van Reybroucks boeken over Congo en de onafhankelijkheidstrijd van Indonesië, die uitmondde in de Bandung-conferentie van 1955 en de beweging van ongebonden landen.

Beeld uit ‘Soundtrack to a Coup d’Etat’.

Soundtrack to a Coup d’Etat kan zich meten met Dial H-I-S-T-O-R-Y uit 1997, waarin Grimonprez archiefbeelden van de epidemie van vliegtuigkapingen in de jaren zeventig verweeft tot een tragisch, soms zwartkomisch relaas.

Mijn persoonlijke favoriet blijft evenwel Double Take (2010) waarin Grimonprez uit Hitchcocks tv-optredens, speelfilm The Birds en ingehuurde lookalikes en stemartiesten een spookverhaal monteert waarin de ‘master of suspense’ zijn dubbelgangers ontmoet en beseft dat hij hen moet vermoorden. Die paranoïde mystificatie versnijdt Grimonprez met een collage over de ruimte- en kernwapenrace die de wereld in 1963 onder Chroesjtsjov en Kennedy op de drempel van een nucleaire Apocalyps brengt. Chroesjtsjov – kaal, gezet – oogt zelf weer als een dubbelganger van Hitchcock.

Wapenindustrie

Vergeleken met die meesterwerken helt Shadow World (2017), over Eisenhowers ‘militair-industrieel complex’ als beest dat zichzelf voedt met zelfgeschapen conflicten, iets teveel over naar pamflet. Grimonprez volgt hier de invloed van de wapenindustrie via Reagan en Bush jr. naar de ‘national security state’. De politieke intentie is helder, misschien te helder. Montage is uiteindelijk een Sovjet-uitvinding: beeld en geluid zo ordenen dat het slechts tot één conclusie kan leiden, een ‘waarheid’ die des te krachtiger binnenkomt omdat de kijker hem zelf denkt te hebben ontdekt.

Grimonprez is een politiek geëngageerd filmmaker; soms lijkt een ‘verborgen geschiedenis’ om te slaan in complottheorie. Zo wekt Double Take – uiteraard zonder het hardop te zeggen – de suggestie dat Kennedy na de Cubacrisis door hardliners uit de weg werd geruimd. Bij Grimonprez opereren relatief onbekende, sinistere topbestuurders achter de schermen, maar hoe ver hun invloed nu echt reikt wordt niet altijd duidelijk.

Als ik hem in maart spreek, eindigt ons gesprek in gebakkelei over Oekraïne. Grimonprez vermoedt Westers gestook achter de Maidan-revolutie van 2014; Lockheed zou Oekraïne als nieuw NAVO-lid zijn ‘totaal waardeloze’ F35’s in de maag willen splitsen, Poetin greep in vanwege „Oekraïense genocide” op Russen en geheime biowapen-labs aan zijn grens. We praten er anderhalf uur over; ik verwijt Grimonprez’ dat in zijn zee slechts één haai zwemt en dit de taal is van een Poetin-versteher. Afgelopen week steggelden we per email voort, waarbij Grimonprez Gore Vidal aanhaalt: het smeerwoord ‘complot’ wordt vaak aangewend als „afkorting voor de onuitspreekbare waarheid”. We zullen het hierover niet eens worden. Maar ik hoop dat hij er geen film over maakt.

https://www.youtube.com/watch?v=0sIklPJPSnw


Asif Kapadia roept met zijn shock-doc ‘2073’ op tot actie – maar is er nog hoop?

  • admin
  • November 12, 2024
  • 0

We liggen op schema als we Asif Kapadia moeten geloven. Trump herkozen. Over een jaar of zes dus een wereldwijde catastrofe. Kapadia (52) vreest dat de doomsday clock allang 12 uur heeft geslagen. „We waarschuwden vroeger voor gevaren in de nabije toekomst. Over twintig jaar verloedert de democratie, raakt het voedsel op, bereikt het klimaat een kantelpunt. Toen was het in tien jaar, nu is het: na deze presidentsverkiezing is de Amerikaanse democratie voorbij. Het is zover. We leven in de toekomst. We zijn kikkers in een pan, het water heeft het kookpunt al bereikt.”

Op het filmfestival van Venetië, waar het kwik in september zelden onder de 32 graden daalt, beleeft Asif Kapadia’s shock-doc 2073 zijn première; straks is hij te zien op IDFA. Een oproep tot actie. „Iedereen zegt dat dit de heetste editie van Venetië ooit is”, zegt hij in een hotelkamer waar de airco wonderen doet. „Een Duitser heeft het over overstromingen, een Fransman over bosbranden en een Italiaan over modderlawines. De klimaatapocalyps is begonnen, toch? Maar ik beweer niet dat er geen hoop is.”

De Indiase Brit Asif Kapadia is bekend van indringende biodocs over zangeres Amy Winehouse, autocoureur Ayrton Senna en voetballer Diego Maradona. 2073 mist zo’n tragische held(in) die de wereld verovert en een hoge prijs betaalt, maar Kapadia „had het gevoel het aan zijn kinderen verplicht te zijn de noodklok te luiden”. Zij zijn in 2073 zo oud als hij nu is, als ze dat halen. Welke wereld erven ze nu drie ruiters van de apocalyps elke oplossing in de weg staan: big tech, autocraten en populisten?

Want dat is de stelling van Kapadia. In zijn ogen begon de ellende pas echt in 2016, een jaar van persoonlijke triomf: Amy, zijn biografie van Amy Winehouse, won een Oscar. „Bij het Brexit-referendum dacht ik voor het eerst: is iedereen gek geworden? Waarom stemmen op iets dat ons armer maakt en beperkingen oplegt?”

Rond die tijd kwam het populisme overal op. Kapadia nam medio 2016 twee afleveringen op van David Finchers serie Mindhunter in swing state Pennsylvania. „Vrijwel iedereen was dol op Trump en haatte Hillary Clinton. Ik vertelde mijn Amerikaanse vrienden: Trump gaat winnen. Ze keken me aan of ik gek was.

„Ik filmde daarna in Brazilië toen Bolsonaro opkwam. De ouderen in de crew, die de militaire dictatuur hadden meegemaakt, waren zwaar anti, de jongemannen wilden een sterke man die de boeven liquideert. Het fascisme was indertijd ook een jeugdbeweging. Nu hoor je van je zoon over Andrew Tate die zulke toffe video’s over vrouwen maakt.”

Ook in India lijkt het vliegwiel van haat nauwelijks te stoppen, aldus Kapadia: „Hoe meer spanning, haat en geweld je opklopt tussen bevolkingsgroepen, hoe meer succes je hebt als politicus.” Sociale media – in India met name WhatsApp – spelen overal een sleutelrol. Ze isoleren mensen in echokamers waar men elkaar opjut, een horde wordt en zich organiseert. Die sociale media zijn overwegend in handen van ‘tech bro’s’ die libertair, ultralibertair of extreem-rechts zijn, zoals Peter Thiel of Elon Musk. Big Tech helpt zo populistisch rechts in het zadel en voorziet dictators van gizmo’s voor identificatie, surveillance, onderdrukking en gedragsmodificatie. Als de democratie valt, zal zij zich ditmaal niet oprichten, waarschuwt Kapadia. „Dat zijn de punten die ik in 2073 met elkaar wil verbinden.”

Schril en panikerend

Kapadia’s schrille, bijna panikerende montages van het heden vinden een deprimerend rustpunt in het jaar 2073, waar Samantha Morton ondergronds en off the grid leeft in een dystopisch ruïnelandschap en terugkijkt op waar het misliep. De VS zijn een gemilitariseerde dictatuur onder de erven Trump, de hoofdstad is San Francisco, superrijken wonen in omheinde eldorado’s. Daarin herinnert 2073 aan The Age of Stupid (2009), waarin Peter Postlethwaite als een toekomstige archivaris door beeldmateriaal grasduint om uit te zoeken waarom de mensheid de catastrofale klimaatcrisis niet aanpakte toen dat nog kon. 2073 is dan The Age of Stupid op amfetamine, want in zijn apocalyptische montages haalt Kapadia alles uit de kast: tornado’s, vulkanen, tsunami’s, Oekraïne.

Hij koos een hybride aanpak – deels documentaire, deels sciencefiction – omdat rustpunten nodig waren tussen die hectische montages. „Die segmenten voelen alsof je door TikTok scrollt. Maar dan moet je kijkers soms wel even op adem laten komen. Dit gaat over een toekomst waarin we nu al leven. Hebben jullie nog het gevoel enige controle te hebben over wat er gebeurt?”

Dat is wel het probleem van 2073: Kapadia’s oproep tot activisme en engagement klinken hol met al die tsunami’s die non-stop op ons afrazen. Waar is de hoop? Zonder dat is activisme hooguit razernij.

https://www.youtube.com/watch?v=hXqvXFR-pSI


Wie verdienen er allemaal aan moorden op vrouwen?

  • admin
  • November 12, 2024
  • 0

Amerikaanse media zijn dol op vermiste kinderen en vrouwen. Zeker als die laatste jong en aantrekkelijk zijn. Op politieke rellen, natuurrampen en celebrity-roddels na, krijgt weinig méér aandacht. Lezers kunnen er vaak geen genoeg van krijgen. Ook in het populaire true crime genre leveren dode of vermiste vrouwen geregeld clickbait op.

Toch kwam het voor Hollywoodster Anna Kendrick als een verrassing dat er zoveel geld werd verdiend aan haar op waar gebeurde feiten gebaseerde Netflix-film Woman Of The Hour, over slachtoffers van seriemoordenaar Rodney Alcala. Dat vertelde ze recentelijk in de populaire true crime-podcast Crime Junkie. Kendrick is producent, regisseur en hoofdrolspeelster van de film die al drie weken in de top-5 staat van de streamingdienst in Nederland. Netflix kocht de film na een biedingsstrijd op het filmfestival van Toronto; de streamer wist wél waar zijn abonnees naar snakken.

In true crime staan echt gebeurde misdaden centraal – vooral moorden, zoals in Woman of The Hour. Research wordt vermengd met intieme details en het geheel in een spannend narratief gegoten. Die combinatie is niet nieuw – denk aan Truman Capotes In Cold Blood (1966), of als je het genre breed interpreteert Shakspeare’s Richard III. Maar het genre kreeg een immense boost in 2014 door de misdaadpodcast Serial. Ook op streamingdiensten floreren true crime-films en -series.

Met de hausse zwol de kritiek aan. Zo blijkt uit onderzoek naar enkele populaire Amerikaanse crime-podcast dat deze net als reguliere media een markante voorliefde hebben voor misdaden met witte, vrouwelijke slachtoffers en zo het discriminerende idee bevestigen dat sommige slachtoffers meer medeleven en aandacht verdienen dan andere. True crime die focust op daders dreigt ze soms indirect te vergoelijken. Luisteraars worden soms aangemoedigd om zelf detective te spelen, waardoor mensen onterecht worden gelabeld als dader. En al vestigt sommige true crime aandacht op vastgelopen zaken of misstanden tijdens politie-onderzoeken, vaak wordt ook in overbekende moordzaken leed opgerakeld als entertainment. True crime draait vaak uit op trauma porn.

Kendrick is zich zoals veel andere recente true crime-makers duidelijk bewust van de kritiek op het genre en probeert op talloze manieren exploitatie te vermijden in Woman of the Hour. Zo voorziet ze alle slachtoffers van een achtergrond, maar presenteert de dader als een leeg blad; sympathie met de gladde psychopaat Rodney Alcala wordt zo onmogelijk. Ook brengt ze het seksuele, dodelijke geweld tegen slachtoffers nooit te expliciet in beeld. Kendrick wil iets groters aankaarten: de alomtegenwoordigheid van misogynie. Ieder mannelijk personage in Woman of the Hour is een engerd, vooringenomen of simpelweg een lul. Dat doet ze iets te expliciet, maar wat spannend is het wel: blijft Kendricks personage – een beginnende actrice die Alcala ontmoet tijdens een datingshow op tv – in leven?

Toch deed Kendrick óók iets wat mogelijk een grotere verandering in het genre teweegbrengt. Ze maakte bekend al haar winst aan instellingen te schenken die slachtoffers van (seksueel) geweld helpen. Omdat Kendrick een filmster is, genereerde dat veel aandacht. En zo zet ze mogelijk ook haar publiek aan het denken. Wie verdienen er eigenlijk allemaal geld aan lugubere reconstructies van moorden op vrouwen?