Jan was zenuwachtig, dat wilde hij best toegeven. „Het is ook niet niks”, zei Raven van Dorst. „Wat jij nu wil gaan doen.” De presentator was naast Jan op de hooibaal komen staan die dienstdeed als bescheiden podium. Om hen heen wachtte het publiek af wat er nu zou gebeuren. Ze hadden al geluisterd naar een thrashmetalband die bestond uit drie tieners uit Nieuwleusen, gekeken naar de schilderijen van een afgekickte Grindr-verslaafde – de tweede aflevering van Parels voor de zwijnen (BNNVARA) bleef zondag minstens zo onvoorspelbaar als de eerste was geweest.
„Je hebt vastgezeten, hoorde ik”, zei Van Dorst tegen Jan. Hij knikte: „Coronaperiode. Verkeerde dingen gezegd op de socials.” Door die verkeerde dingen draaide Jan twee jaar de bak in en moest er bovendien een gezin worden beveiligd. Jan liet een korte stilte vallen voor hij vertelde om wiens gezin het ging: dat van Hugo de Jonge. „Wat heb je tegen ‘m gezegd?”, vroeg Van Dorst. „Ik had een Facebookbericht geplaatst, van: kogel door je kop, bom op de Tweede Kamer.” „Dat is wel heftig, Jan”, zei Van Dorst. Jan knikte opnieuw.
Daar op die hooibaal veranderde Jan van een anoniem Facebookstemmetje in een mens dat gewoon iets heel erg stoms had gedaan, en nu ook dondersgoed inzag hoe stom dat was geweest. Zo stom dat hij zelf een extra boetedoening wilde toevoegen aan de straf die hij al had uitgezeten. Jan wilde nu, op tv, sorry zeggen. Tegen Hugo de Jonge.
Misschien is dit een goed moment om te zeggen dat Parels voor de zwijnen na aflevering één werd afgekraakt door kijkcijferwatchers, die deze getallen lezen als theeblaadjes en er dan de toekomst van een programma mee voorspellen. Trek je te weinig kijkers, dan ben je ten dode opgeschreven en is dat vaak nog je eigen schuld ook: had je maar betere tv moeten maken. En goede tv wordt weer gekenmerkt door hoge kijkcijfers, en zo draait de cirkelredenering een keurig rondje.
In de jacht op De Kijker kiezen zenders geregeld voor variaties op bewezen succesformules. In de praktijk kan dat resulteren in één groot, naar zichzelf verwijzend netwerk van soortgelijke programma’s waarin soortgelijke onderwerpen op soortgelijke wijze worden besproken met soortgelijke mensen. Dat viel dit weekend bijvoorbeeld te merken in Café Kockelmann, waar zondag vanwege de Amerikaanse aanval op Iran een extra uitzending van te zien was (de zendtijd van WNL neemt nu zorgelijke proporties aan). Aan tafel zat Ruben Brekelmans, die die ochtend hetzelfde gesprek al had gevoerd met Rick Nieman in WNL op zondag – misschien dat de demissionair-minister van Defensie het record ‘praten met mannen met ‘man’ in hun achternaam’ probeert te verbreken.
Eén grote monstertalkshow
Geheel in thema zaten er enkel (witte) mannen aan Kockelmanns tafel om hun visie op Iran te delen. Bij Renze op zondag (RTL) was het beeld hetzelfde, al werd Renze Klamer bijgestaan door Nieuws van de dag (SBS6)-presentatrice Malou Petter. Samen met de andere gasten bekeken ze een stukje uit de uitzending van Buitenhof (NOS/NTR) van die ochtend, over Iran. Waarom je dan nog de moeite doen om verschillende talkshows te maken in plaats van ze samen te voegen tot één grote monstertalkshow, ontgaat me volledig. Je hoort nu toch al voortdurend dezelfde mensen en meningen.
Bij Parels voor de zwijnen doen ze niet aan bekende gezichten en gebaande paden. Daar krijgen ‘gewone’ mensen een podium om te delen wat ze bezighoudt. Voor Jan was dat dus een excuusbrief aan Hugo de Jonge. Hij voegde daar ook nog wijze raad aan toe voor mensen die op hetzelfde hellende vlak staan waar hij op stond, toen hij zich liet meeslepen op sociale media: „Blijf bij je eigen waarheid, je eigen gevoelens, en toets die aan de realiteit – niet aan het lawaai van anderen.”
Er is een kans dat Hugo de Jonge niet zat te kijken. Misschien keek er überhaupt amper iemand. Maar die kijkcijfers heb je echt niet nodig om te zeggen: dít is nou waardevolle tv.
