‘Dat is subjectief, maar het is wel zo”. Het was een fraaie gedachtenkronkel die donderdagmiddag te horen was in de uitzending van Ongehoord Nieuws (ON) op NPO 2. In de studio reageerden gasten op de veroordeling tot 80 uur taakstraf voor ON-presentator Raisa Blommestijn wegens groepsbelediging en smaad. Het nieuws kwam vers van de pers en buiten de rechtszaal stond Blommestijn al klaar om haar reactie te geven aan de ‘verslaggever’ van ON. Als een soort Uil van Minerva vertelde ze minutenlang ongestoord hoe niet alleen zij door de rechterlijke macht was „neergesabeld”, maar eigenlijk iedereen die het met haar eens was. „Het was een zwarte dag voor de democratie, een zwarte dag voor de vrijheid van meningsuiting” en een zwarte dag voor nog een heleboel andere dingen. In de ON-studio waren de reacties instemmend.
Het zag eruit als een praatprogramma maar hier waren geen gasten die verschillend tegen de zaak aankeken – Ongehoord Nieuws had drie mensen en een presentator bij elkaar gezet die het volledig met elkaar eens waren. Wat gebeurt er wanneer de gasten het allemaal met elkaar eens zijn: een wedstrijd ver pissen in het duiden van dit doemscenario. Dat scenario? De taakstraf voor Blommestijn zou de aanleiding kunnen vormen tot een volksopstand tegen de linkse institutionele machthebbers, die elk tegengeluid smoorden, en dat zou zo blijven als er niet ingegrepen werd.
Kon het nog grootser op deze dolle donderdag ? Ja, dat kon. Blommestijn zelf had al aangegeven dat ze, omdat ze een proefschrift had geschreven over de Weimarrepubliek, heel goed wist hoe een totalitaire staat ontstaat: wanneer mensen als zij veroordeeld worden tot een taakstraf, dan kom je al heel dichtbij. Financieel expert Ab Flipse had onderzoek gedaan naar de bezetting van de Russen in Oost-Europa en concludeerde: „De tendens [in Nederland] tot een totalitaire samenleving is echt zorgelijk.” Anderen zouden misschien bang worden om nog wat te zeggen, maar hij niet, integendeel: hij ging zich nóg meer uitspreken. Dat hij dit, op zijn leeftijd, allemaal nog moest meemaken vond hij echt „bizar”.
Op deze zwarte donderdag kwam Sinterklaas ook nog voorbij. Hij kwam met zwarte pieten langs tijdens de uitzending – „geheel onverwacht!” joelde de presentator, waarna hij zei dat er al wel een stoel voor de Sint „klaarstond”. Heel Nederland verlangde naar zwarte pieten, jubelden de pieten. Ondanks het Sint-vertier was de rest zo boos dat niemand op het idee kwam dat het wel eens een complot zou kunnen zijn dat uitgerekend vlak voor pakjesavond de zwartepietenknuffelaar Blommestijn tot een taakstraf werd veroordeeld.
Nadenken
Met het naoorlogs verzet was het ondertussen nog niet gedaan. Rob Roos, voormalig lid van het Europees Parlement, maakte zich zorgen over de vrijheid van meningsuiting en de zelfcensuur die het gevolg zou zijn van deze uitspraak. „We leven nu niet echt meer in een democratie”, somberde hij. „Sinds wanneer gaat een rechter over wat wenselijk is?” vroeg de zich als neutraal opstellende presentator zich briesend af. Even dacht je met een strikvraag van doen te hebben, maar dat was niet zo. Jurist en opiniemaker Sietske Bergsma legde serieus uit dat rechters zich konden uitspreken over discriminatie en racismebestrijding, en daarbij hadden ze het gewoon voorzien op rechtse politici en opiniemakers. Het „doorgeslagen subjectivisme van de rechters”, dat was „schandelijk”.
Gelukkig kwam de advocaat van Blommestijn ook nog aan het woord. Hij had ook een opvallende redenatie. Met dit proces zouden mensen nu misschien wel „twee keer of drie keer gaan nadenken of wat ze echt denken wel kunnen zeggen”. Helaas durfde niemand voorzichtig te vragen of „nadenken over wat je gaat zeggen wellicht een vorm van beschaving is?”
vervangt vandaag
