‘Laten we het hebben over de problemen in plaats van over Geert Wilders”, zei Caroline van der Plas. „Ja,” zei Sven Kockelmann, „maar goed – híj benoemt die problemen.” Aan de bruine tafel van Café Kockelmann (WNL) keek Van der Plas haar gastheer uitdrukkingloos aan terwijl hij een een scherm vol verse Wilders-tweets liet zien, ditmaal over de rellen die Amsterdam een paar dagen tot wereldnieuws maakten. Maar Van der Plas was de hele uitzending al bezig „de problemen” te benoemen, in bewoordingen die weinig aan die van Wilders onderdeden.
Ze had gezegd: „Dit zijn jongens geweest, veelal van Marokkaanse of Noord-Afrikaanse afkomst, die het gewoon leuk vinden Joden in elkaar te slaan; die daar gewoon heel veel plezier aan beleven.” „Die afkomst weten we niet zeker”, had Kockelmann gezegd. „Ja jongens, kom, hier ga ik niet aan meedoen”, had Van der Plas geantwoord. „We moeten benoemen dat er mensen zijn die het fantastisch vinden om Joodse mensen in elkaar te slaan.” Misschien was dat in de ogen van Kockelmann nog niet polariserend genoeg geweest. De Benoemer des Vaderlands, dat blijft toch echt Wilders.
Van meerdere mensen hoorde ik dit weekend dat ze het nieuws over Amsterdam niet meer volgden. Mensen die gebruikelijk graag op de hoogte blijven; die kranten lezen en Nieuwsuur kijken. Ze trokken het niet. Dat kwam vanzelfsprekend door de gebeurtenissen zelf, maar óók door de manier waarop met name op tv en sociale media erover werd bericht. Er gingen ongeverifieerde beelden rond, het perspectief schoof heen en weer – en in talkshows als Café Kockelmann werd het vuurtje verder opgestookt. En waar vuur is, is Wilders. Hij hoefde nergens langs te gaan om toch onderdeel te zijn van menig praatprogramma.
Waar de klappen vallen
Maar voor wie afgelopen weekend de tv heeft uitgezet, is het wel zo aangenaam te weten dat er temidden alle tumult nog altijd gasten aan talkshowtafels schuiven die proberen de temperatuur wat omlaag om te brengen. „Wilders heeft er alleen maar belang bij om olie op het vuur te gooien”, zei filosoof en theatermaker Jaïr Stranders in Buitenhof (AVROTROS/BNNVARA). „Dat is waar hij al jarenlang mee bezig is: alle groepen in de samenleving wegzetten en tegen elkaar uitspelen.” Hij zag dat „het heel veel moeite kost om elkaar op te zoeken in het midden en niet mee te gaan in de framing. De groepen die daar het meest onder lijden zijn Joden, maar ook moslims. Je hebt dus twee groepen in de samenleving die in de hoek zitten waar voor hun gevoel de klappen vallen, en die worden tegen elkaar uitgespeeld. Dat moeten we inzien.”
En er zíjn mensen die dat inzien. Keren Hirsch, bijvoorbeeld, de Joods-Israëlische fractievoorzitter van de PvdA in Amsterdam-Zuid. In Dit is Tijs (EO) legde Tijs van den Brink haar voor: „Iemand als Geert Wilders zegt: ‘Het is gewoon de islam. Die hebben jullie geïmporteerd en daar komt het vandaan’. Wat zeg jij dan?” „Dat is echt onzin.” „Nou ja, onzin… het zijn meestal wel islamistische jongetjes”, meende Van den Brink. „Maar dat wil niet zeggen dat het ‘de islam’ is”, zei Hirsch. „Vroeger werden alle Joden over één kam geschoren, en dat liep niet heel goed af. Als we dat nu met andere groepen gaan doen – dat kan natuurlijk absoluut niet. Haat bestrijd je niet met haat.”
Lichtpuntjes zat. Maar wie het even niet kon opbrengen om die zelf uit de talkshows te filteren, kon zaterdagavond ook gewoon kijken wat de mannen van Even tot hier (BNNVARA) van alle onrust vonden. In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen stonden ook zij stil bij de giftige tweets van Wilders, en bij hoe Dilan Yesilgöz dan weer tweette over de tweets van Wilders – enzovoorts. Lekker druk met elkaar. „Zó ontroerend”, vonden Niels van der Laan en Jeroen Woe. „Dat alle politici zó begaan waren met de slachtoffers.”
