Ze waren eruit. Heel veel meer dan die drie woorden was er dinsdagmiddag vroeg nog niet te melden over het nieuwe kabinet. Ook praatgrage journalisten vallen dan noodgedwongen terug op de kern van de zaak. In dit geval: het bordes. De „jacht” op namen en rugnummers was met de drie woorden subiet geopend.
Het was een verrassing. „Er is nieuws uit Den Haag”, opende Mark Visser het NOS Journaal van 13.00 uur, een luttele dertien minuten nadat Geert Wilders op zijn favoriete platform X had laten weten dat ze, nou ja, eruit waren. De PVV-leider: „We zijn eruit! Akkoord over alles! Een nieuw kabinet.” Met als bonus zowaar een onkarakteristieke smiley.
Kort daarvoor was hij met Caroline in zijn kielzog het „goede nieuws” al kort aan de pers komen brengen. Heet nieuws is in goede handen bij NOS-verslaggever Albert Bos, de man die vorig jaar live in de uitzending een gesprek met de studio afkapte om koelbloedig te melden dat het kabinet Rutte-IV zojuist volgens bronnen in zijn oortje was gevallen.
Dit keer hoopte Bos (nu zonder oortje, want ook verrast) dat er beelden waren. Die waren er: een zuinig lachende Wilders en een gul lachende Van der Plas, beiden „heel erg blij”. Toch nog een Haags happy couple.
Bos gaf meteen een mini-duiding, met iets van verbazing en wie weet spijt in zijn stem: de vier partijen hadden zich twee weken lang opvallend goed aan de afgesproken radio-stilte gehouden. Er was niets uitgelekt, en zo kwam dit nieuws toch nog onverwachts (naar buiten, zoals je er tegenwoordig bij moet zeggen, dus niet naar binnen).
Veel meer viel er toen nog niet te zeggen, maar al snel volgden nadere berichten over de verdeling van posten in het kabinet-Schoof: vijf voor de PVV, voor VVD en NSC elk vier, en voor de BBB twee. Formateur Richard van Zwol kwam ook even langs, maar bevestigde alleen maar dat ze er, zoals gezegd, uit waren. Nadere mededelingen zouden die dag niet meer komen. Gelukkig is er dan Mona Keijzer, die liet weten dat zij als BBB-kandidaat inderdaad een plek in het kabinet zou krijgen, al kon ze nog niet zeggen welke.
Inmiddels was „het namencircus” (Eelco Bosch van Rosenthal later in Nieuwsuur) in volle gang. Twee uur na de blijde boodschap van Wilders viel in het NOS Journaal al een reeks namen van hen die werden genoemd: onder meer Eddy van Hijum (NSC), Sophie Hermans en Eelco Heinen (VVD) en – klassiek uyliaans op de rug gefilmd terwijl hij ontwijkend wegbeende – Gidi Markuszower. Migratie zou gaan naar de ongezouten PVV’er die in 2021 sprak van „tribunalen” en het beleid voor immigratie uit „zandbak-landen” een „misdaad tegen het Nederlandse volk” noemde. Oh ja, en Mona Keijzer, die het gerucht bevestigde voor het kon opsteken.
Lijstje op zak
Nieuws dampend opdienen zonder je vingers eraan te branden of van pure opwinding te gaan gillen is een kunst die tv-journaals doorgaans goed verstaan (zolang het niet gaat om sommige sportevenementen of de jongste terugkeer van de Rolling Stones). Maar welke ingrediënten zaten er nog meer in de maaltijd?
Eind van de middag was het zowel bij NOS als RTL al aardig druk op het bordes. De NOS had dankzij „bronnen” een lijstje op zak. Agema (PVV) naar Volksgezondheid, Markuszower mogelijk vicepremier, Hermans (VVD) vicepremier en naar Klimaat, Heinen Financiën, Veldkamp (NSC) naar BuZa, Van Hijum Sociale Zaken en vicepremier. Bij RTL trad, daar met dank aan „ingewijden”, een vergelijkbare line -up aan. Oh ja, en Mona Keijzer Volkshuisvesting en vicepremier.
Betrokkenen bewaarden voor de camera intussen een discreet maar apetrots glimmend stilzwijgen. De verslaggeving had in een paar uur haar werk gedaan. Nu was het tijd voor de talkshows en de grote duiding – daar zijn we nog niet uit.
