Tv-recensie | Kun je een zeer diverse groep van één miljoen Nederlandse moslims wel in één documentaire vangen?

Sanne Wallis de Vries ziet er streng uit in de nieuwe quiz De Cirkel (NPO 1). Vierkante plusbril die ze steeds terugduwt op haar neus, ze lacht nauwelijks. Wie één vraag fout heeft, vliegt er meteen uit, zegt ze dreigend. Wordt de debuterende quizmaster een meedogenloze dominatrix als in De zwakste schakel? Nee, het valt tegen. Ze doet eigenlijk gewoon aardig tegen de kandidaten en de harde nulfoutregel bevat uitzonderingen, zodat iedereen gewoon kan blijven zitten.

Wat maakt deze quiz anders dan alle andere quizzen? Vooral nieuw is dat er vragen zijn waarbij de kandidaten samen moeten werken om bijvoorbeeld automerken bij logo’s te plaatsen. Verder valt op dat de quiz ingewikkelder klinkt dan hij is. Of beter gezegd: dat hij weliswaar ingewikkelde ingrediënten bevat – de vragen zijn aan elkaar gelinkt, de goede antwoorden krijgen lichtjes die een cirkel op tafel gaat vormen – maar dat die er niet toe doen.

Verder weet ik eerlijk gezegd nooit wat ik over quizzen moet schrijven. Ik kan genieten van de onwetendheid van de kandidaten en van mijn eigen algemene ontwikkeling – of andersom. Soms zijn de vragen makkelijk, soms moeilijk, en soms zit er in de hoek een onderuitgezakte, ongeschoren man te zwijgen. Maar verder zijn quizzen voor mij tamelijk inwisselbaar.

Precair onderwerp

Sahar Meradji wil in haar vierdelige documentaire Moslims inzicht geven in het leven van de islamitische geloofsgemeenschap. Precair onderwerp gezien de heersende moslimhaat – een van de redenen waarom ze überhaupt moeite had om moslims te vinden die wilden meewerken. Het programma is bovendien van PowNed, een omroep die anti-moslimfilmpjes verspreidt op YouTube. Verder is Meradji’s insteek wat vreemd. Ze meent dat andere tv-programma’s altijd de overeenkomsten tussen moslims en andere Nederlanders benadrukken (???). Met haar programma, zo zei ze in dagblad Trouw, wil ze discussie losmaken over de verhouding tussen islamitische waarden en ‘westerse’ waarden. Alsof we daar nog niet genoeg van hebben.

De documentaire richt zich in het eerste deel voornamelijk op het uitleggen van de leer. Daarnaast onderzoekt Meradji de man-vrouwverhouding volgens de islam. Het begint al niet heel lekker. Eerst krijgen we namelijk twee lange preken, van Abdelaziz, cursusleider van de Islamic Business Club, en van Abubakr Akkari, imam van de Rotterdamse moskee Centrum De Middenweg. De vrouwen zeggen niet veel, of ze komen met drogredenen waarom ondergeschiktheid aan de man ze juist vrijheid geeft. Eentje zegt dat kafirs (ongelovigen) zoals ik een leeg leven leiden.

Ik werd er niet vrolijk van. De beelden deden mij denken aan orthodox-christelijke of orthodox-joodse kringen: het ziet er grauw uit, strikt, weinig ruimte om vrij te ademen. Ik vermoed dat Meradji voor haar film in de conservatieve hoek terecht is gekomen. Denkelijk is het ook niet mogelijk is om de zeer diverse, omvangrijke groep van pakweg één miljoen Nederlandse moslims te vangen in één documentaire.

Als tegenkleur bevat de documentaire beelden uit de boksschool van de Haagse oud-marechaussee Sabra Rahiembaks. Je ziet haar in dynamische beelden tussen de druk boksende vrouwen. Waarom vind ik dat nu weer wel leuk om te zien? Omdat Rahiembaks de sterke vrouw is die zich staande houdt in een mannenberoep en daarmee ingaat tegen het stereotype beeld van de moslima? Zo zoek je altijd iets uit wat het beste bij je wereldbeeld past.