Martine van den Velde had een dodo aan haar halsketting hangen. In de Tweede Kamer pleitte de mediawoordvoerder van de PVV voor het opheffen van de publieke omroep: „Een nutteloos ding waar veel te veel geld tegenaan gesmeten wordt. Die kosten zijn het Wilde Westen.”
De VVD-woordvoerder noemde die mededeling „ontzettend eng”. En stilistisch valt er ook wel wat over te zeggen. Maar die dodo aan haar hals dus. Zou het een hondenfluitje zijn voor de radicaal-rechtse achterban? Een verwijzing voor de goede verstaander? Maar wat symboliseert de dodo dan voor de PVV? Staat hij voor de publieke omroep die ook ten dode is opgeschreven? Of wil Van den Velde met haar dodo zeggen dat de publieke omroep stompzinnig, archaïsch en star is?
Het debat over de publieke omroep werd druk besproken bij de publieke omroep. Wat zou er trouwens van zo’n tv-avond overblijven als het beoogde rechts-populistische kabinet aantreedt? BBB en PVV vinden het aanbod te links. Van de zestien programma’s woensdagavond waren er zeven links, althans in rechtse ogen. Die zouden dus weg moeten, waarmee je zo’n drie ton zou besparen. Daarbij moet wel aangetekend worden dat daarmee vrijwel alle nieuwsprogramma’s zouden sneuvelen omdat ze zaken aan de kaak stelden die als links gelden (duurzame vis, geluidshinder van vliegtuigen, minimumloon). Volgens PvdA-leider Frans Timmermans, stamgast bij Sophie & Jeroen, is dat precies de bedoeling van het nieuwe regime: het monddood maken van de kritische pers.
Sophie & Jeroen is steen des aanstoots voor PVV en BBB; een programma van de linkse BNNVARA dat straks ook nog in de plaats komt van het rechtse Op1. In beide programma’s werd de publieke omroep met vuur verdedigd. Op1 had daarvoor de invallende staatssecretaris Fleur Gräper (Media, D66) en MAX-directeur Jan Slagter. Gräper noemde de publieke televisie „een plek waar je af en toe in elkaars samenleving kunt kijken”. Slagter noemde televisie „een vriend van de ouderen”.
Cake bakken
Timmermans zei ook dat de publieke omroep zo goed is in het mengen van amusement met informatie. Dat is juist wat de VVD niet wil: de omroep moet gehalveerd worden en mag alleen nog informatie, sport en cultuur brengen. Kamerlid Joost Eerdmans (JA21) zei: „Wat voegt het toe om te zien wie het beste een cake kan bakken of een boerin kan uitkiezen?”
Woensdagavond waren er zes amusementsprogramma’s op de publieke zenders. Als het kabinet ze schrapt, zou dat ook zo’n drie ton opleveren. Volgens de eigen NPO-normen vallen die programma’s overigens helemaal niet onder ‘amusement’. Publiek amusement ligt al langer onder vuur, dus om zich in te dekken noemt de NPO amusement bij voorkeur ‘human interest’ (De Bauers) of ‘cultuur’ (Dit was het nieuws).
De Bauers is momenteel het belangrijkste amusementsprogramma van de publieke omroep. Dat zou makkelijk naar een commerciële omroep kunnen. Maar dan stuurt de publieke omroep wel twee miljoen kijkers weg, met de bijbehorende reclame-inkomsten. Bovendien trekt Frans Bauer veel kijkers die de omroep doorgaans moeilijk bereikt, zoals praktisch opgeleiden. Je kunt amusement wel schrappen, maar dan kijken er voortaan alleen nog maar hoogopgeleide ouderen naar de publieke omroep. En de omroep heeft als taak om iedereen te bedienen. Kortom, ertegenaan trappen is makkelijker dan zeggen hoe het anders moet.
De dodo wordt miskend, stellen sommigen. Het was helemaal geen „nutteloos ding” maar een schrander, nieuwsgierig dier dat zich juist uitstekend aanpaste. Zijn enige fout was dat hij de vernietigingsdrang van de nieuwe machthebbers onderschatte.
