Tv-recensie | December terugblikmaand: nu vooral op een halve eeuw dictatuur

De Miss Nederland-verkiezing, die sinds 1989 wordt gehouden, houdt op te bestaan. Dat maakte de organisatie donderdag bekend. Onder leiding van Monica van Ee, die de laatste jaren aan het roer stond van de verkiezing, wordt deze vervangen door een platform, getiteld Niet meer van deze tijd. Dat platform draait om „mentale gezondheid, social media, diversiteit, zelfexpressie en nog veel meer”.

Het betekent dat de 27-jarige Amber Rustenberg uit Amsterdam de laatste is die zich Miss Nederland mag noemen. Zij kreeg afgelopen zomer de kroon op en sjerp om. Ook Rustenberg is betrokken bij het nieuwe platform. De Miss-verkiezing ging volgens haar over het „volledig in de kracht zetten” van de Miss. Dat wordt nu uitgebreid: het draait niet meer om één vrouw, maar om meerdere.

De Miss Nederland-verkiezing ontstond 35 jaar geleden, nadat werd gebroken met de naam ‘Miss Holland’, de voorloper die sinds de jaren dertig werd georganiseerd. Met de naamswijziging moest ook meer nadruk komen te liggen op maatschappelijke betrokkenheid, in plaats van op uiterlijk.

Knipoog

Rustenberg merkt dat nog steeds veel mensen desondanks denken dat de Miss-verkiezing om uiterlijk draait. De naam van het platform is dan ook een knipoog naar wat Miss-verkiezing-deelnemers vaak te horen krijgen: is dat nog wel van deze tijd? „En misschien is het inderdaad niet meer van deze tijd, maar mensen doelen dan voornamelijk op de focus op uiterlijk”, zegt Rustenberg.

Heel vreemd is dat niet: ook tijdens de finale van 2024 werd een bikinironde gehouden, waarbij alle deelneemsters in een metallic-rood badpak – begeleid door opzwepende muziek – het podium opkwamen. Rustenberg: „Voor mij heeft het altijd al gedraaid om: laten zien dat je goed bent zoals je bent. En dat je nog meer in je kracht staat als je jezelf accepteert.” Maar de deelnemers kregen ook de ruimte om te praten over wat ze belangrijk vonden, van mentale gezondheid tot diversiteit.

Ook in 2024 werd een bikinironde gehouden, waarbij de deelneemsters in een metallic-rood badpak het podium opkwamen

Dat Miss Nederland nu stopt, komt volgens Rustenberg niet omdat de verkiezing minder populair is geworden. Er blijven genoeg andere Miss-verkiezingen over, zoals Miss World Nederland (aangesloten bij de internationale Miss World-verkiezing), Miss Universe Nederland (aangesloten bij de internationale Miss Universe-verkiezing) en Miss Eco International Netherlands (de grootste verkiezing in het Midden-Oosten en gevestigd in Egypte, waarbij de focus ligt op het promoten van ecotoerisme en duurzaamheid). De laatste heeft al een winnares voor 2025 uitgeroepen: Sanne Schulz.

Kim Kötter, die in 2002 werd uitgeroepen tot Miss Universe en vervolgens jarenlang Miss Nederland organiseerde, laat aan het AD weten wel te snappen dat de verkiezing stopt. Volgens haar dekt de naam missverkiezing „de lading” niet. Kötter verliet de organisatie in 2020.

Doodsbedreigingen

De heftige reacties die Rikkie Kollé kreeg worden ook genoemd als een katalysator voor de nieuwe vorm. Kollé was in 2023 de eerste trans vrouw die Miss Nederland werd. Daarna werd ze overspoeld door haatberichten en ontving ze zelfs doodsbedreigingen, omdat de afzenders vonden dat ze geen echte vrouw is.

Ook Rustenberg heeft de nodige reacties gekregen, hoewel lang niet zo heftig als Kollé. „Voornamelijk over mijn afkomst”, zegt ze. Ze heeft een Nederlandse moeder en Surinaamse vader. „Je kunt het eigenlijk nooit goed doen, ook een blonde vrouw zou kritiek krijgen.”

Dat Miss-verkiezingen heftige reacties oproepen, lijkt iets van alle tijden. Journalist en schrijver Mark Traa schreef in 2015 een boek over de eerste jaren van Miss Holland. De verkiezing sloeg niet aan in het calvinistische Nederland van voor de Tweede Wereldoorlog. De meisjes werden bespot door de politiek en media.

Niet meer van deze tijd is nu nog een online platform waar een podcast bij komt. In het team van experts, dat de inhoud van het platform gaat verzorgen, zitten oud-winnaressen en -deelnemers van de verkiezing. De financiering zal op dezelfde manier gebeuren als de Miss-verkiezing, zegt Rustenberg. „We hebben altijd sponsoren gehad. Die blijven verbonden aan het nieuwe platform. Maar het is ook iets dat met liefde en vrijwilligerswerk zal worden gedaan.”

Delen

Mail de redactie

Mooie klassieke muziek en humor worden niet vaak in één adem genoemd. Voor veel klassieke muziek geldt inderdaad dat het mooi is in al haar ernst, maar er zijn momenten dat het me verbaast hoe serieus publiek blijft kijken terwijl het overduidelijk heel grappig is wat er klinkt.

Neem nou het allerlaatste staartje van de Achtste symfonie van Dvorák. Je hebt er een hele symfonie met allerlei mooi melodisch materiaal op zitten, dat nét een beetje fragmentarisch blijft en twijfelt tussen mooie landschappen en showmuziek. Als voorlaatste klinkt er een mooi sereen opdoemende herhaling van het hoofdthema van het vierde deel.

Maar daarna. Wisten we maar wat Dvorák tóén heeft gedacht. Het klinkt alsof hij vier à vijf scenario’s klaar had liggen, maar dat beneden het avondeten al werd opgediend. Alsof hij toen besliste: ‘joh, ze kunnen me wat, ik doe ze gewoon allemaal’. De instrumentgroepen buitelen over elkaar heen om er zo vlug mogelijk maar op allerlei manieren een einde aan te breien, en wel zo plotseling dat het me – pardon serieuze buren – altijd hoorbaar op de lachspieren werkt. Dus ook woensdag, bij het Concertgebouworkest onder de aimabele Iván Fischer.

Wonderbaarlijke Maria João Pires

De zaal zit woensdag natuurlijk niet stampvol voor Dvorák, maar voor wereldpianist Maria João Pires, die het Negende Pianoconcert van Mozart kwam spelen. Tachtig is ze al, met drieënzeventig(!) jaar ervaring met pianoconcerten van Mozart. Ja, die is te horen. Het pianistisch gemak waarmee ze snelle speelse noten aaneenrijgt is wonderbaarlijk. Ze speelt over het algemeen zacht, vriendelijk zakelijk.

Het KCO speelt vinnig, maar wel op de manier van je oude opa die met pretoogjes doet alsof hij boos is. Fischer legt het orkest naadloos tegen Pires aan, dragend maar expressief, met een eigen stem bij elke inzet, maar met een duidelijk plan: Fischer weet feilloos welke inzet een eigen kracht mag hebben en welke steunend op de achtergrond moeten blijven, zodat het orkest Pires nooit een haarbreed in de weg legt.

Het is een uitvoering die je geestelijk naar het podium zuigt. Zeker in het rustige tweede deel, waar ze momentjes heel zacht en kwetsbaar speelt; alsof ze even een scheurtje in haar pantser aan je laat zien. Die momentjes zijn zo kort en soms zo plotseling tussen het nuchtere spel door, dat je het gevoel krijgt dat alleen jíj even die kwetsbaarheid hebt gehoord. Wel jammer dat er veel gehoest werd.

Zwerftochten door het woud

Dat Pires er zo mooi uit kwam, had ook te maken met het ‘voorprogramma’: Diepenbrocks ‘Zwerftochten door het woud’ uit de suite Marsyas, van een minuut of twaalf. Op zichzelf al een mooi werk dat uitdieping verdient, maar Fischer gebrúikt het ook goed in de lange lijn van het concert: het fluwelen strijkerslandschap en de sfeervolle fluitpartij ontwikkelen zich wel, maar blijven in relatief milde regionen, zonder op welke manier dan ook de aankomende Mozart het gras voor de voeten weg te maaien.

In ‘Dvorák’ vermoed je dat de spaarzame repetitietijd vooral naar Diepenbrock en Mozart zijn gegaan. In Dvorák mis je soms wat scherpte die de fragmenten duidelijker in elkaar doen haken, maar er valt genoeg te genieten. Bijvoorbeeld door de glashelder blinkende trompetopening van het vierde deel en de subtiele bassen. Tijd om Dvorák aan te scherpen is er nog genoeg: het concert klinkt donderdag, vrijdag en zondag nog in Amsterdam, en volgende week in Luxemburg en Parijs.

Delen

Mail de redactie

Arjan Dwarshuis is dol op de grutto. Echt verbazend is dat niet, want Dwarshuis is dol op álle vogels. Zo veel was duidelijk in de BinnensteBuiten-special ‘Nederland, Waterland, Vogelland: de winter’ (KRO-NCRV), waarin Dwarshuis in natuurgebieden van een afstandje wat van zijn favorieten aanwees. Een groepje kleine zwanen in een meer: „Een van de mooiste vogels die we hebben in Nederland.” Een baardmannetje op een rietstengel: „Echt een bizar mooi vogeltje.” Twee zeearenden in een hoog nest: „De koning van alle vogels hier.” In de uitgebreide omschrijvingen die hij van de dieren gaf kwamen de woorden „bizar”, „prachtig” en „waanzinnig” veelvuldig terug.

Makkelijk hebben de vogels het niet: de natuur staat onder grote druk in Nederland, dat wist natuurgids en vogelexpert Dwarshuis maar al te goed. Toch focuste de Freek Vonk van het vogelrijk zich graag op de succesverhalen. Zoals dat van de Biesbosch: een voorheen bedijkte landbouwpolder was daar de afgelopen jaren veranderd in een rietmoeras. Tot grote vreugde van vogels als de roerdomp en de snor, die nu in het gebied konden gedijen. „Dat laat zien dat de natuur heel veerkrachtig is”, vond Dwarshuis. „Ik vind het een superhoopvol verhaal.”

Met de grutto lag het wat gecompliceerder. Op het Landje van Geijsel („een plas-dras-gebiedje onder de rook van Amsterdam”) had zich voor Dwarshuis’ ogen een groep van de beschermde strandlopers verzameld; net terug uit hun overwinteringsgebieden in West-Afrika. „Voor mij voelt het alsof een goede vriend die een jaar weg is geweest na een lange, gevaarlijke reis weer heelhuids is thuisgekomen”, zei Dwarshuis. „Ik word er ook altijd een beetje melancholisch van, want het worden er natuurlijk ieder jaar minder.”

Dat het niet goed gaat met onze nationale vogel is al langer bekend. Goedemorgen Nederland (WNL) besteedde twee weken terug nog voor de derde keer dit jaar aandacht aan het dier. Voor presentator Welmoed Sijtsma leek dat net één keer te veel te zijn. „Ik wil echt niet lullig doen”, zei ze. „I love de grutto. Maar ik denk ook: waarom moet er nou zó veel geld en alles uitgetrokken worden voor één vogel? Of ben ik nu heel erg een… een… een barbáár?”

Groen

Uitstervende vogelsoorten zijn ook gewoon geen gezellig thema voor een vrolijk-rechtse ochtendshow. Ook niet gezellig: de „jacht” vanuit „voornamelijk de linkse kant” op Tweede Kamerlid Bente Becker. Collega Claire Martens legde in de Goedemorgen Nederland-uitzending van woensdagochtend uit dat de „heisa” over Beckers motie onterecht was, want Becker wilde gewoon „kijken naar de cijfers”. Het was dus helemaal niet gek dat ze een motie had ingediend om gegevens bij te houden over culturele en religieuze normen en waarden van Nederlanders met een migratieachtergrond.

Daarna mocht Frits Barend uitleggen dat hij tijdens de openingsavond van IDFA misschien inderdaad „een klein duwtje” had gegeven aan een pro-Palestina-activist, maar dat het hele incident „totaal overtrokken” was. „En al zóú ik hem een duwtje hebben gegeven…” Medegast René Mioch begon wat ongemakkelijk heen en weer te schuiven, maar de presentatoren wilden graag door naar iets leukers. Films. Mioch liet zijn licht schijnen over kaskraker Wicked, een film „over twee heksen”. „De ene heks ontdekt dat ze groen is”, analyseerde Mioch. „Dat was haar nog nooit opgevallen.”

Op basis van die analyse durf ik te betwijfelen of Mioch de film daadwerkelijk heeft gezien. Gelukkig wist Dwarshuis wel precies waar hij het over had, en wist hij zelfs inzake de grutto nog iets positiefs te melden: „Het aantal grutto’s neemt dan wel ieder jaar af, maar het aantal vogelaars neemt ieder jaar toe.” Wie weet heeft hij woensdagavond met zijn bevlogen verhaal dat aantal nog wat verder doen stijgen.

Delen

Mail de redactie