Tv-recensie | Arjen Lubach kan veel beter

Voor Marine Le Pen had haar veroordeling maandag niet op een ongelukkiger moment kunnen komen. Twee jaar voor de Franse presidentsverkiezingen stond ze bovenaan de peilingen voor de eerste kiesronde. De verkiezing van april 2027 zou haar grootste kans tot nu toe op het presidentschap zijn. De uitspraak van de rechter zette daar een streep doorheen. Vanwege grootschalig misbruik van Europees geld kreeg de leider van de radicaal-rechtse Rassemblement National vier jaar cel, waarvan twee voorwaardelijk en twee thuis met enkelband uit te zitten. Maar vooral: per direct ontnam de rechter Le Pens passief kiesrecht. Als het notoir trage Franse justitie-apparaat er niet in slaagt om tijdig haar beroep te behandelen, kan ze zich niet kandidaat stellen voor de verkiezingen van 2027.

Dat is volgens haar partijgenoten en medestanders van de extremistische internationale een „aanval op de Franse democratie”. Ook meer gematigde politici opperden dat een rechter zich niet zodanig in wezenlijke electorale processen had moeten mengen. Dat zijn op het moment dat de rechtspraak door opkomend populisme wereldwijd onder druk staat gevaarlijke uitspraken, die Le Pens jarenlange klaagzang over een ‘systeem’ dat haar zou dwarsbomen ten onrechte legitimeren.

Feit is dat haar partij, destijds nog onder de naam Front National (FN), voor vele miljoenen euro’s aan publieke middelen misbruikt heeft. Geld van het Europees parlement, dat bedoeld was voor het aanstellen van fractiemedewerkers, werd doorgesluisd naar het partijbureau om nationale medewerkers mee te betalen. Uit e-mails blijkt dat Marine Le Pen hier niet alleen van wist maar zelf sinds 2009 volgens de rechter „in het hart van dit systeem” stond. Dat dit soort systematische fraude niet onbestraft kan blijven is evident.

Dat in de Franse politiek van links tot rechts, en zelfs bij centrumpremier François Bayrou ongemak over het vonnis bestaat is te begrijpen. Le Pen is helaas niet de enige politicus die de laatste jaren in Frankrijk om fraude of corruptie met justitie in aanraking kwam. De oud-premiers Juppé en Fillon liepen tijdens hun politieke loopbaan een strafblad op en ex-president Sarkozy draagt op dit moment een enkelband. De Europese route gebruiken om een nationale politieke carrière te lanceren of te financieren is niet ongangbaar vanwege het op absolute meerderheden gebaseerde Franse kiesstelsel en de hoge drempels die er voor financiering van nieuwe politieke partijen zijn. Diezelfde Bayrou en ook de linkse leider Jean-Luc Mélenchon liggen voor vergrijpen met Europees geld onder vuur. Hun zaken zijn in omvang en schaamteloosheid echter onvergelijkbaar met die van Le Pen.

Juist om die zweem van corruptie rond Franse ambtsdragers aan te pakken en het vertrouwen in de politiek te herstellen, is in 2016 een strenge wet aangenomen die tot meer transparantie in het politieke bedrijf moest leiden. Deze wet, ‘Sapin II’, verplicht de rechter bij dit soort fraude het passief kiesrecht af te nemen, zoals nu is gebeurd.

Le Pen en haar partij hebben zich altijd uitgesproken voor strengere straffen, ook bij financiële malversaties en in het bijzonder bij politici. Voor de wet is en blijft iedereen tenslotte gelijk. Terecht hamerde de rechter er maandag op dat Le Pen een voorbeeldfunctie heeft. Omdat ze geen enkel berouw heeft getoond, achtte ze de kans op recidive groot en is die onverkiesbaarheid meteen ingegaan.

Dat neemt niet weg dat de veroordeling voor Le Pen en voor de Franse politiek als geheel aankomt als een mokerslag. Maar dat Le Pen zelf nu spreekt van praktijken uit „autocratische regimes” is een gotspe. De rechter heeft gedaan wat ze zeker in deze tijden moest doen: de rechtsstaat beschermen tegen politici die zich, zoals in autocratische regimes, boven de wet achten.

Delen

Mail de redactie

Een goede voorbereiding is het halve werk. De Raad voor de Kinderbescherming in de regio Den Haag meent het bij de rechter evenwel überhaupt zonder voorbereiding af te kunnen. In honderden zaken per jaar – van vechtscheidingen tot twisten over ouderlijk gezag – komt de medewerker van de Raad onvoorbereid naar de rechter, onthulde NRC. Raadsmedewerkers in Den Haag lezen het onderliggende dossier niet en adviseren desondanks tijdens een zitting van maximaal veertig minuten over wie van de ruziënde ouders het gezag verdient, de meeste tijd met de kinderen krijgt en met welke zorg het gezin én de kinderen het beste af is.

Elk jaar maken zo’n 42.000 kinderen mee dat hun ouders scheiden of uit elkaar gaan. Vaak gaat dat relatief harmonieus, maar als ouders het oneens blijven over waar de kinderen gaan wonen of hoe de zorg wordt verdeeld, beslist de rechter. Het uit elkaar vallen van een gezin ís al traumatisch voor kinderen. Partij kiezen voor één ouder willen de meesten niet. Kinderen zijn vaak grenzeloos loyaal aan beide ouders.

De Raad voor de Kinderbescherming is er om in dit soort zaken over het belang van het kind te waken. Voor de rechter weegt het advies van de Raad als onafhankelijke deskundige dan ook zwaar. Elders in Nederland bestuderen medewerkers van de Raad wel het onderliggende dossier, onderstrepen familierechtexperts. Dat is cruciaal omdat in zo’n dossier de hele voorgeschiedenis staat, bijvoorbeeld ook aanwijzingen van huiselijk geweld die tijdens de zitting niet naar boven komen.

Een steekhoudende verklaring voor de onvoorbereide Haagse praktijk kan de Raad niet geven. Het lokale ‘uniforme hulpaanbod’ dat vechtscheidingen in de kiem moet breken, bestaat door heel Nederland. Cijfers waaruit blijkt dat de Haagse kinderbescherming substantieel meer rechtszaken bijwoont dan elders, kan de Raad niet overleggen. Zonder cijfermatige onderbouwing gaan mogelijke argumenten als tijdgebrek en personeelstekorten niet op.

Familierechtszaken zijn niet openbaar. En hoewel daar uit privacy-oogpunt goede redenen voor zijn, geeft het ook te denken. Het maakt namelijk dat misstanden minder snel opgemerkt kunnen worden. NRC stuitte op de Haagse praktijk na een noodkreet op Linkedin van een familierechtadvocaat die bijval van collega’s kreeg. Het was niet de eerste noodkreet. Vorig jaar waarschuwden enkele kinderrechters dat ze te weinig tijd hebben om het kind tijdens een scheidingszaak te horen: tien tot vijftien minuten. Dat heet ‘het kindgesprek’ en bestaat pas een paar jaar. Kinderrechter Bart Tromp benadrukte destijds dat kinderrechters besluiten over kinderen in buitengewoon nare omstandigheden. „Dat doen wij af met een gesprekje van tien tot vijftien minuten. Dat moet anders.”

Dat de druk op de familierechtspraak groot is, mag niet verbazen. Laakbaar is dat ouders en kinderen die de afgelopen jaren voor de Haagse rechtbank stonden, nu uit de media moeten vernemen dat de Raad voor de Kinderbescherming zich onvoorbereid over hun zaak uit heeft gelaten. Van de rechtbank Den Haag en de Raad had verwacht mogen worden dat zij advocaten, ouders en kinderen vooraf informeerden over de werkwijze in het Haagse arrondissement.

Zij hebben weinig aan de toelichting dat de Raad bij de echt zware zaken wel voorbereid ter zitting zegt te komen: voor betrokkenen is iedere rechtszaak over kind en gezag een zware. Familierechtadvocaten willen nu dat de Raadsmedewerker zwijgt als die het dossier niet heeft gelezen. Onvoorbereid ter zitting komen is geen kinderbescherming.

Delen

Mail de redactie