Terwijl Oekraïne smacht naar wapenleveranties uit het Westen omdat het land aan het front een groot tekort heeft aan munitie, tovert de Tsjechische president Petr Pavel opeens 800.000 artilleriegranaten uit de hoge hoed. Alleen wil hij daar wel voor worden betaald.
De granaten van Pavel komen als een verrassing. Afgelopen weekend zei Pavel dat het Tsjechische ministerie van Defensie en de lokale wapenindustrie 800.000 granaten hadden gevonden die binnen enkele weken aan Oekraïne kunnen worden geleverd. Het gaat hierbij om 500.000 155-mm artilleriegranaten – geschikt voor NAVO-materieel – en 300.000 122 mm-granaten van Sovjetkwaliteit.
Deze granaten komen onder meer van buiten de Europese Unie, die „ons ministerie van Defensie en onze bedrijven in de defensie-industrie via hun contacten hebben gevonden”, zei Pavel tijdens de veiligheidsconferentie in München. Waar de granaten precies vandaan komen, wilde de president niet zeggen. De landen die de granaten leveren willen volgens de Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken, Jana Cernochova, dat „we geen specifieke informatie over hen zullen vrijgeven”. Samen met de Verenigde Staten, Zweden en Duitsland wil Tsjechië deze gevonden granaten opkopen en naar Oekraïne sturen. Canada wil bijdragen voor dertig miljoen dollar.
Tsjechië heeft van oudsher een grote wapenindustrie en exporteert vooral veel vliegtuigonderdelen en munitie. Hetzelfde geldt voor buurland Slowakije – waar de nieuwe premier Robert Fico de verkiezingen won met de belofte „geen kogel” meer naar Oekraïne te sturen, maar daar na de verkiezingen op terugkwam omdat het land profiteert van de toegenomen vraag naar munitie en wapens.
Late levering door EU
De Europese Unie beloofde vorig jaar voor 1 maart een miljoen granaten te leveren. Zonder de Tsjechische granaten is die toezegging onhaalbaar. De verwachting is dat de EU niet verder komt dan de helft in maart en de andere helft voor het einde van het jaar. Ook loopt er een contract via NAVO-landen om 220.000 155 mm-granaten aan te schaffen, maar die zullen op z’n vroegst pas over twee jaar worden geleverd en zijn bedoeld ter aanvulling van de eigen voorraden. De VS leveren evenmin op korte termijn granaten aan Oekraïne.
Aan het front heeft Oekraïne al weken te maken met een groot tekort aan artilleriegranaten. Voor elke afgeschoten Oekraïense granaat, krijgen de soldaten er vijf keer zoveel terug van de Russen. Rusland importeerde recent honderdduizenden granaten uit Noord-Korea en produceert er ook in eigen land op los. De Russen zijn daardoor op veel plekken aan het duizend kilometer lange front in het voordeel. Dit weekend trok het Oekraïense leger zich terug uit de stad Avdiivka, die maandenlang bestookt werd door Russische militairen.
De Oekraïense tekorten zijn sinds afgelopen herfst acuut geworden, blijkt uit gesprekken die AP voerde met een tiental commandanten. Door een tekort aan langeafstandsartillerie kunnen belangrijke doelen achter de Russische linies – waar veel zwaar materieel en personeel zit – niet worden geraakt. En aan het front heeft Oekraïne te maken met een nieuwe Russische tactiek: in plaats van colonnes van zware voertuigen, stuurt Rusland nu groepjes infanterie. Om die te bestrijden zijn meer artilleriegranaten nodig. In een brief aan de EU schreef de Oekraïense minister van Defensie, Roestem Oemjerov, dat zijn land 200.000 155-mm granaten per maand nodig heeft.
Zweeds steunpakket
Commandanten zeggen dat ze slechts met 10 procent van de benodigde artilleriegranaten vechten. „Momenteel is het munitietekort behoorlijk ernstig”, zegt commandant Chorobry van een artillerie-gevechtseenheid tegen AP. „Ons wordt voortdurend beloofd dat er nog meer komt, maar we zien het niet aankomen.” Zijn eenheid heeft volgens hem slechts 5 tot 10 procent van de benodigde munitie.
Ook de Oekraïense president Volodomyr Zelensky sprak zijn zorgen uit. De strijd aan het front is „zeer moeilijk” door vertragingen in wapenleveranties van westerse bondgenoten. „Zij [de Russen] profiteren van vertragingen in de hulp aan Oekraïne”, zei hij maandag. Niet alleen mist Oekraïne artilleriegranaten, ook is er een tekort aan luchtverdedigingssystemen en langeafstandswapens.
Toch kwam er deze week ook steun. Zweden presenteerde het grootste hulppakket tot nu toe ter waarde van ruim 600 miljoen euro. Het toekomstige NAVO-lid levert onder meer 30 boten, Leopard-tanks, artilleriemunitie en onderwaterdrones. Canada kondigde aan 800 drones te leveren aan Oekraïne.
In eerdere versie stond dat Tsjechië de granaten samen met Denemarken, Canada én Nederland wil kopen, dit moet zijn de Verenigde Staten, Zweden en Duitsland, en is aangepast.
