In de Verenigde Staten werden vannacht de stemmen geteld voor de presidentsverkiezingen. Verslaggever Merijn de Waal volgde de verkiezingsuitslag vanaf verschillende zogenoemde Watch Parties. Tot ieders verrassing is de uitslag nu al bekend en blijkt Donald Trump de winnaar.
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman
Als de Amerikanen een president kiezen, steekt er een mediastorm van jewelste op. Peilingen, profielen, cijfers en analyses vliegen je om de oren. Wellicht heb je je scheel gekeken naar de Amerikaanse nieuwszenders de afgelopen dagen of ben je de draad kwijtgeraakt tussen alle opiniemakers.
Nu het stof is neergedaald is het tijd om de balans op te maken. NRC zet de beste verhalen op een rij die uitleggen hoe Trump heeft gewonnen, waarom Harris heeft verloren, en hoe de wereld is veranderd.
Een verkiezing die too close to call zou zijn, was binnen een dag beslecht. De keuze van kiezers zou afhangen van kleur en gender, maar de cost of living crisis bleek doorslaggevend. Harris kon de onvrede van de Biden-jaren niet van zich afschudden, terwijl Trump de frustratie slim wist te gebruiken.
Dat alles nu anders is, staat vast. „Hoe disruptief en chaotisch de eerste vier jaren onder president Trump ook waren, deze keer wordt het anders, serieuzer”, schrijft NRC in het commentaar.
Vijf verhalen over, opnieuw, vier jaar Trump.
vrij spel
Nooit eerder verkozen Amerikanen een president met zulke openlijk autoritaire ambities als Donald Trump. Het grote verschil met zijn eerste termijn: veel critici om hem heen zijn verdwenen. Zo hebben Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden zich achter het trumpisme geschaard. De huidige speaker van het Huis, Mike Johnson, is een loyalist, in tegenstelling tot zijn voorganger. En als de Republikeinen behalve in de Senaat ook een meerderheid winnen in het Huis, dan heeft Trump vrijwel ongelimiteerde ruimte om zijn macht te vergroten en tegenstanders aan te pakken.
economie als knelpunt
In 1992 schreef de Democratische strateeg James Carville op een whiteboard: it’s the economy, stupid. En hoewel verkiezingsuitslagen zelden één verklaring hebben, is de economie hét thema waarop kiezers verandering wilden. Democraten wezen op de goede economische statistieken waarmee Biden het Witte Huis zal verlaten, maar de abstracte cijfers resoneren slecht bij kiezers die in twee jaar tijd hun boodschappen en huur met bijna een kwart duurder zagen worden.
internationale reactie
Terwijl Orbán de champagne opentrok, baalden de Fransen. De internationale reacties op Trumps zege laveren tussen hoop en angst. Zo heeft het Iraanse bewind geen geheim gemaakt van zijn afkeer van de nieuwe president, terwijl Erdogan en Trump prima door één deur kunnen. China wil de economie zo ‘Trump-proof’ mogelijk maken, en Marokko maakt zich vooral druk over de Westelijke Sahara. Wat betekent Trumps tweede termijn voor de verschillende regio’s in de wereld?
demografische trends
Het zouden zeer ‘gendered’ verkiezingen worden: vrouwen zouden in ruime mate voor Harris kiezen, om hun reproductieve rechten te beschermen. Mannen zouden voor Trump gaan, vanwege zijn plannen op het gebied van economie en immigratiebeleid. De voorspelde genderkloof viel uiteindelijk best mee. Meer trends: Generatie Z omarmt in toenemende mate de Republikeinen, de Afro-Amerikaanse stem verschoof minder dan verwacht en Trump wint bij elke presidentsrace meer latino-kiezers.
Trumps entourage
Welke loyalisten gaan Trumps radicale beleid uitvoeren? Is er nog plek voor ‘volwassenen in de kamer’? En wie moet er op zoek naar een nieuwe baan? Correspondent Emilie van Outeren gidst je door de gegadigden voor een nieuwe Trump-regering. In totaal moeten bijna vierduizend posten gevuld worden, waarvan voor 1.200 banen goedkeuring nodig is van de – Republikeinse – Senaat. De rest kan Trump aanwijzen. Volgens Trumps oudste zoon is er geen plek voor „mensen die denken dat ze het beter weten dan de rechtmatig gekozen president van de Verenigde Staten”.
Wat vier jaar Trump betekent voor drie beleidsterreinen
<dmt-util-bar article="4872223" headline="Wat gebeurde er in de VS? Deze verhalen maken de balans op” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/09/wat-gebeurde-er-in-de-vs-brdeze-verhalen-maken-de-balans-op-a4872223″>
Donald Trumps ideologische en praktische overname van de Republikeinse Partij is compleet nu hij met een onverwacht groot mandaat de presidentsverkiezingen gewonnen heeft. Zonder het oude partij-establishment en met acht jaar politieke ervaring zal hij zijn Witte Huis en een nieuw kabinet willen vullen met pure loyalisten. Republikeinen die zich niet vanaf het eerste moment schaarden achter zijn verzinsel dat de verkiezingen van 2020 ‘gestolen’ waren, lijken uitgesloten van een baantje. Gulle geldschieters en ex-Democraten zijn wel welkom.
De transitie van de regering Biden naar die van Trump moet soepeler gaan dan de vorige keer dat hij aan de macht kwam. In 2016 had Trump voor de verkiezingen oud-gouverneur Chris Christie aangewezen om het proces te leiden. Maar direct na de overwinning schoof schoonzoon Jared Kushner Christie opzij en verdwenen diens plannen waar hij maanden aan gewerkt had in de prullenbak. In de bijna elf weken tussen de verkiezingen en de inauguratie werd maar een fractie van de vacatures gevuld.
Meerdere ervaren politici, generaals en donateurs die vervolgens werden aangesteld, kregen ruzie met Trump en werden ontslagen of vertrokken vroegtijdig. Vaak nadat ze zichzelf hadden opgeworpen als ‘volwassene in de kamer’ en probeerden Trumps meest extravagante oprispingen te temperen.
Transitieduo
Ditmaal vormen miljardair en investeringsbankier Howard Lutnick en Linda McMahon, mede-oprichter van een bedrijf dat worstelspektakels organiseert, een transitieduo. Meer dan de bekende, conservatieve Heritage Foundation, dat het beruchte beleidsplan Project 2025 schreef, leunen zij daarvoor op het America First Policy Institute. Deze denktank werd na Trumps verlies in 2020 opgericht door medestanders uit zijn eerste regeerperiode en sindsdien beschouwd als wachtkamer voor een eventuele nieuwe Trump-regering.
In totaal moeten bijna vierduizend posten gevuld worden, waarvan voor 1.200 banen goedkeuring van de – Republikeinse – Senaat nodig is. De rest kan Trump aanwijzen. Volgens Trumps oudste zoon, Donald Jr., is er geen plek voor „mensen die denken dat ze het beter weten dan de rechtmatig gekozen president van de Verenigde Staten”, zei hij tegen FoxNews. Lutnick zei een maand geleden tegen de Financial Times dat gegadigden geselecteerd worden „op basis van hun capaciteiten – en hun trouw en loyaliteit aan het beleid, en ook aan de man”.
Een nieuwe minister van Binnenlandse Veiligheid krijgt als voornaamste taak de deportatie van miljoenen ongeautoriseerde migranten
Trumps beleid zal in het teken staan van verder isolationisme: terugtrekking uit internationale verdragen, zo niet bondgenootschappen. Richard Grenell, tijdens Trump I ambassadeur in Duitsland, zou minister van Buitenlandse Zaken kunnen worden, al wil senator Marco Rubio die baan ook graag. Elise Stefanik, de New Yorkse Afgevaardigde die de kruistocht tegen linkse universiteitsbestuurders leidde, wordt genoemd als VN-ambassadeur.
Een nieuwe minister van Binnenlandse Veiligheid krijgt als voornaamste taak de deportatie van miljoenen ongeautoriseerde migranten. Elon Musk zou een „overheidsefficiëntiecommissie” moeten gaan leiden om tienduizenden ambtenaren te ontslaan en hele ministeries te laten verdwijnen.
Op andere terreinen is minder duidelijk wat er precies staat te gebeuren. Een nieuwe minister van Financiën zou enorme importheffingen en verregaande belastingverlagingen moeten invoeren, onder andere door de inkomstenbelasting op fooien en op staatspensioenen af te schaffen. Maar lang niet alle Republikeinen in het Congres voelen zich senang bij het triljoenengat dat dat in de toch al lege schatkist zou slaan. Hedgefondsmiljardair John Paulson – in de running voor het ministerschap – zingt een toontje lager. „Je moet vasthouden aan het concept van wat hij wil en er grenzen aan stellen zodat je de doelen bereikt, maar de impact op de fiscus verlaagt”, zei hij tegen The New York Times.
Het lijkt zeker dat er een mooie functie in het verschiet ligt voor Doug Burgum, de gouverneur van North Dakota, en biotechondernemer Vivek Ramaswamy. Beide deden meer aan de Republikeinse voorverkiezingen, maar namen het daarin vaker voor Trump op dan dat ze hem uitdaagden.
Hitlist
Nu Trump verkozen is, zullen de twee federale strafzaken tegen hem verdwijnen. Speciaal aanklager Jack Smith, die Trump poogde te vervolgen voor zijn bemoeienis met de Capitoolbestorming en het achterhouden van staatsgeheime documenten, kan op zoek naar een nieuwe baan. En naar een goede advocaat. Hij staat op de hitlist van mensen op wie Trump wraak zou willen nemen. In goed gezelschap van andere „vijanden van binnenuit” als president Joe Biden, Afgevaardigden Nancy Pelosi en Liz Cheney. Een nieuwe minister van Justitie (in de VS tevens baas van het Openbaar Ministerie) mag hun vervolging op zich nemen. Het is nog volstrekt onduidelijk wie dat zou kunnen worden.
Lees ook
Trump krijgt veel ruimte om zijn macht te vergroten en tegenstanders te vervolgen
Foto Brian Snyder
De familie Trump
Iedereen die met Trump wil of moet samenwerken heeft te schaften met zijn kinderen. Tijdens Trumps eerste bewind trokken dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner met hem in het Witte Huis en hadden verregaande invloed op beleid en benoemingen. Kushner werd een soort Midden-Oostengezant en verdient sinds zijn vertrek uit Washington veel geld aan investeerders uit die regio. In Trumps laatste campagne, en waarschijnlijk regeerperiode, zijn zoon Don Junior (46) en schoondochter Lara (getrouwd met Eric) veel belangrijker. Don zou doorslaggevend zijn geweest in de selectie van J.D. Vance als vicepresidentskandidaat. Lara Trump (42) is co-voorzitter van de Republikeinse Partij en cruciaal geweest voor de opkomst van kiezers die het stemproces en de uitslag in 2020 niet vertrouwden. Nu pleit ze voor een „algemeen federaal verkiezingsproces” waarbij kiezers zich altijd moeten identificeren als ze Amerikaans staatsburger zijn. De Republikeinse zorgen over ‘verkiezingsintegriteit’ zijn niet voorbij, net zomin als de Democratische angst dat er maatregelen volgen om stemmen moeilijker te maken. Interessant zal zijn welke rol de familie Trump gaat spelen in de opvolging van de pater familias. Trump, bij zijn inauguratie de oudste president ooit, kan niet opgaan voor een derde termijn. Is vicepresident J.D. Vance zijn natuurlijke opvolger in de Make America Great Again beweging? Of heeft Don of Lara of een andere telg zelf ambities?
Foto Brian Snyder/Reuters
Stephen Miller
Trumps nativistische en racistische ideeën zijn grotendeels gevoed door Stephen Miller. Zijn belangrijkste migratieadviseur en speechschrijver is hem al sinds 2016 trouw en treedt steeds meer op de voorgrond. Met hardrechtse uitingen op sociale media en met een eigen toespraak tijdens Trumps campagnebijeenkomst in New York vorige maand. „Amerika is voor Amerikanen en alleen Amerikanen”, zei hij daar. Hij is niet alleen voor het deporteren van illegale migranten, maar ook voor sterke inperking van legale migratie. Miller (39) zal zeker weer een prominente rol krijgen in het Witte Huis. In Trumps eerste termijn zou hij de drijvende kracht zijn geweest achter het beleid om ouders en kinderen die de zuidgrens overstaken van elkaar te scheiden, bij wijze van afschrikking. Nu zal hij een nieuwe poging wagen een grensmuur te bouwen en zich vooral inzetten voor massadeportaties.
Foto Jabin Botsford/Getty Images
Susie Wiles
De eerste die Trump, na zijn kinderen en aanstaande vicepresident, tijdens zijn overwinningsspeech in het zonnetje zette was Susie Wiles (67). „We noemen haar de ijsjonkvrouw”, zei hij over zijn zilvergrijze campagnemanager. „De meest gevreesde en minst bekende politieke operator in Amerika”, volgens Politico.
Wiles werkt als sinds de jaren tachtig aan Republikeinse campagnes, vooral in Florida. Nu verhuist ze naar Washington. Donderdag werd bekend dat zij de eerste vrouwelijke stafchef van een president wordt. Haar specialiteiten, zo schrijft ze zelf op LinkedIn zijn „orde scheppen uit chaos” en „mijn vermogen om situaties en percepties om te draaien”. In de campagne kreeg ze Trump zelf nooit in het gareel, maar ze wist wel de operatie om hem heen als een machine te laten draaien. Kan ze dat ook in het Witte Huis?
In zijn eerste termijn versleet Trump vier chiefs of staff.
Foto Alex Brandon/AP
Robert F. Kennedy
Toen de Democraat Robert F. Kennedy (zoon en neef van) zijn onafhankelijke presidentscampagne staakte, sprak hij zijn steun uit voor Trump. In ruil daarvoor denkt de anti-vaxxer en milieujurist „een grote rol” te krijgen in het volksgezondheidbeleid. De aanstaande president deelt Kennedy’s scepsis over coronamaatregelen en heeft zich vatbaar getoond voor een plan om fluoride – bedoeld om tandrot tegen te gaan – uit drinkwater te verbannen. Daarnaast pleit Kennedy vooral voor het weren van chemicaliën uit voedsel. Veel stoffen die in Europa verboden zijn, zijn dat in de VS niet. Maar zulk beleid zou ingaan tegen verdere deregulatie die Republikeinen voorstaan. Van Trump mag Kennedy „los gaan met gezondheidszorg”, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat hij minister wordt. Die bewindspersoon wordt verantwoordelijk voor de „concepten voor een plan” die Trump zou hebben om Obamacare te ontmantelen.
Foto Brendan McDermid/Reuters
Mike Johnson
Schijnbaar uit het niets werd de onbekende Mike Johnson uit Louisiana een jaar geleden voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. De Republikeinse fractie lag in scherven na het afzetten van Kevin McCarthy, geen prominent lid kreeg voldoende stemmen om hem op te volgen. Totdat Johnson (52) de zegen ontving van Trump.De jurist had een leidende rol gespeeld in Trumps poging de uitslag van de verkiezingen van 2020 ongeldig te verklaren. Nu de Republikeinen hun meerderheid in het Huis zullen vergroten, blijft Johnson daar waarschijnlijk speaker. Dan leidt hij niet meer de hindermacht tegen Joe Biden, maar kan hij rechts beleid bespoedigen. Daarvoor moet hij wel zijn kruistocht voor een landelijke intrekking van het recht op abortus (tijdelijk) staken. Hij noemde het afbreken van zwangerschappen eerder „een ware Amerikaanse Holocaust”. Maar Trump wil niet verder gaan dan verboden op staatsniveau.
Dinsdag 5 november 2024, om half acht ’s avonds plaatselijke tijd aan de Amerikaanse oostkust, gebeurde er iets opmerkelijks. Lang voordat de eerste voorlopige resultaten van de presidentsverkiezingen binnen druppelden, en terwijl de stemkantoren aan de westkust nog open waren, begon de koers van de Amerikaanse dollar aan een forse en abrupte stijging. En in luttele tijd ging de koers ten opzichte van de euro 2 procent omhoog. Zo’n ruk is hoogst zeldzaam.
De sterkere dollar was van tevoren in verband gebracht met een zege voor de presidentskandidaat Donald Trump. De markt leek die uitkomst, ver voor de tellingen en beter dan de exitpolls, al te weten. Ook een andere ‘Trump trade’, stijgende rentes op staatsleningen, werd kort na de dollarstijging ingezet. Terwijl een sterkere dollar en een stijgende rente in theorie niet al te best zijn voor aandelen, maakten ook de Amerikaanse beurzen een reuzensprong toen zij woensdag eenmaal konden reageren op de uitslag. Nieuwe koersrecords waren het resultaat.
Terwijl de stemkantoren aan de westkust nog open waren, begon de koers van de Amerikaanse dollar aan een forse en abrupte stijging
Zo begroette het hyperkapitalisme van de financiële markten de nieuwe president. Dat Trump openlijk zinspeelt op een autocratisch regime onder zijn leiding leek Wall Street niet te deren. Dat gold aannemelijk ook voor de meerderheid van laagopgeleiden die op hem stemde, en de 55 procent van de mannen van Latijns-Amerikaanse afkomst, die volgens peilingbedrijf Edison vaak in de working class te vinden zijn. Sowieso was voor twee derde van alle stemmers de toestand van de Amerikaanse economie het belangrijkste onderwerp van de verkiezingen. En een schild tegen de buitenlandse concurrentie, dat Trump belooft in de vorm van hoge tariefmuren voor import, blijkt een aantrekkelijke oplossing. Die eensgezindheid tussen Wall Street en werkers, tussen kapitaal en arbeid, is opmerkelijk. En zegt iets over de toekomst van de Verenigde Staten.
Opkomst China als dreiging
Als er één issue was waarover Republikeinen en Democraten het in de verkiezingen eens waren, dan is het de dreiging die uitgaat van de opkomst van China. De voornaamste klacht: dat land beschermt zijn eigen bedrijven tegen buitenlandse concurrentie, en subsidieert ze om goedkoop naar andere landen te exporteren.
De werkelijkheid is veel subtieler en gelaagder. Het gaat hier niet om alle sectoren, niet overal wordt zomaar steun gegeven. En bovendien het Westen, waaronder de VS zelf, doet vaak niet anders. Zo vrij is de wereldhandel nu ook weer niet.
Onder de vrees voor China liggen twee andere argumenten. Het eerste is de hang naar zelfvoorziening. In een wereldeconomie waar de machtsverhoudingen veranderen in Amerikaans nadeel ontstaat als vanzelf de wens om voor strategische goederen en vooral grondstoffen (bijvoorbeeld lithium voor batterijen en staal) niet langer afhankelijk te zijn van het buitenland. Met name het terughalen van industriële productie, dan vooral van hoogwaardige goederen als chips, heeft prioriteit. Dat vergt een beleid, van opleiding en training van personeel tot verschaffing van kapitaal en subsidies, dat de VS lange tijd niet nodig dachten te hebben. Handen ineen, kortom, tegen de buitenlandse dreiging. En omhoog met die tariefmuren.
VS als voorbeeld
Er is nog een argument. Na de val van de communistische Sovjet-Unie was er begin jaren negentig de overtuiging dat er slechts één economisch en maatschappelijk systeem levensvatbaar was: het democratisch kapitalisme. Met de VS als voorbeeld: de shining city on the hill, waar de rest van de wereld een voorbeeld aan nam, of moest nemen.
Het bestaan van een kapitalistische dictatuur was in deze wereldvisie eigenlijk onmogelijk, hoewel het autocratische Singapore een succesvol voorbeeld was van hoe zo’n systeem langdurig levensvatbaar en zelfs succesvol kon zijn.
Het huidige China is op de Singaporese leest geschoeid: een partijdictatuur in een kapitalistisch systeem. Hoewel de jongste economische strubbelingen in China reëel zijn, houdt het land het prima vol, en maakten miljoenen Chinezen kennis met de moderne welvaart.
Lang is gedacht dat China uiteindelijk zou veranderen naar een meer democratisch model. Maar het tegendeel lijkt nu te gebeuren. Met de verkiezing van Trump is er plots een Amerikaans pad denkbaar naar een meer autocratische vorm van kapitalisme. Het land kan, kortom, langzaam veranderen in de dreiging waartegen het zich teweerstelt. Maar zijn daar de contouren al van waar te nemen? En hoe zou een op Chinese leest geschoeid Amerika eruit zien?
Trump schetste in zijn campagne een beeld van een Amerika dat onder vuur ligt en zich moet verdedigen tegen een economische bedreiging van buitenaf. Zoals in tijden van daadwerkelijke oorlog ligt het dan voor de hand dat arbeid en kapitaal hun geschillen vergeten en de handen ineenslaan onder regie van de staat. Dat gebeurde in de geschiedenis wel vaker. De VS hielden er in de jaren vijftig het ‘militair-industriële complex’ aan over, een machtsstructuur waar president Eisenhower zich pas aan het einde van zijn tweede termijn (1960) over beklaagde.
Maar ook in Nederland kan de wederopbouw van na de oorlog worden gezien als een periode waarin de tegenstelling tussen arbeid en kapitaal (bonden en bedrijven) even terzijde werd geschoven met de door de staat geleide loonpolitiek van matiging – alles voor het hogere doel.
Hoe zou een Amerikaanse ‘handelsoorlogseconomie’, vooral gericht tegen China, eruit zien? Zelfvoorziening is hier het sleutelwoord, waarbij de afhankelijkheid van het buitenland wordt verminderd door alle existentiële productie binnen de landsgrenzen te doen. Van chips tot energie. Hoge tariefmuren voor import schermen werknemers en bedrijven intussen af van de buitenwereld.
Daar is een overkoepelende strategie voor nodig die zowel de factor arbeid als kapitaal temt: een soort neocorporatisme, waarin arbeid en kapitaal zich meer ten dienste van de staat stellen. En daar gunsten voor terug krijgen.
Er is niet veel fantasie nodig om daar de contouren van te zien ontstaan. Wie naar de Trump-regering kijkt, ziet al snel de overeenkomsten. Trump, zelf zakenman, omringt zich graag met andere zakenlieden. In de Financial Times werd voorafgaand aan de verkiezingen al vastgesteld dat het bedrijfsleven liever Trump dan Harris in het Witte Huis zag, omdat Trump makkelijker te beïnvloeden is. Lastenverlichting, deregulering, de wensenlijst van Big Business is eindeloos en Trump staat ervoor open. Zie ook de reacties op Wall Street op zijn herverkiezing.
Maar andersom is de transactionele Trump er een meester in om zijn eigen positie maximaal uit te buiten. Quid pro quo: voor wat, hoort wat. Hij heeft het oor van het bedrijfsleven, maar eist daar ook wat voor terug. De werkgeverskant van een nieuwe vorm van corporatisme is dus betrekkelijk simpel te voorzien.
Ingewikkelder lijkt het te worden voor de werknemerskant. Trump mag weliswaar veel kiezers aan zich hebben weten te binden met beloftes over lagere kosten voor levensonderhoud, hij heeft de tientallen miljoenen stemmers niet aan een touwtje.
Ik denk dat het dom is om veel macht over te dragen aan een vakbondsleiding die agressief anti-Republikeins is
Daar komt Trumps beoogde vicepresident J.D. Vance echter om de hoek. Vance is beïnvloed door de libertaire techmiljardair Peter Thiel en hij toonde zich al ruim voor de verkiezingen, toen hij nog lang geen veep (vicepresident) was, een strategisch denker langs corporatistische lijnen. In een profiel dat website Politico in maart publiceerde over Vance legde hij uit hoe hij vanuit de Republikeinse partij de greep op de arbeiders wilde terugkrijgen. Hij wil af van arbeidsovereenkomsten op bedrijfsniveau, die nu in de VS gangbaar zijn, en toe naar het meer Europese model van sectorale onderhandelingen. Collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) dus die hele industrieën bestrijken. Zo versterkt Vance de onderhandelingspositie van de bonden tegenover de bedrijven. En geheel langs de lijn van Trumps transactionalisme kan de regering daarna iets terugeisen. In de woorden van Vance: „Ik denk dat het dom is om veel macht over te dragen aan een vakbondsleiding die agressief anti-Republikeins is.”
Per saldo worden zo de werkgevers en de werknemers vooruitgeschoven posten om het beleid van de regering-Trump uit te voeren. Via gerichte douceurtjes, dan weer voor de een, dan weer voor de ander, ontstaat een afhankelijkheid die de macht van Trump c.s. alleen maar vergroot. Electoraal gezien is het waarschijnlijk een meesterzet: Big Business en Joe the Plumber die beide schatplichtig zijn aan de regering.
Spiegelbeeld van Peking
Waar China vanuit een communistisch systeem het neoliberalisme wist in te kapselen tot een autoritair kapitalisme, bewandelt Trump dus precies de tegenovergestelde route. Vanuit het kapitalisme op democratische weg naar een autoritair leiderschap met vergaande macht over de economische ordening.
Het resultaat laat zich uittekenen: de komende jaren zetten Trump en Vance maximaal in op het aan zich binden van zoveel mogelijk groeperingen. Botsende belangen tussen bijvoorbeeld werkgevers en werknemers zullen met gerichte lastenverlichtingen moeten worden afgedekt, maar die prijs is Trump bereid te betalen, zo liet hij al in zijn eerste termijn zien.
Als het autoritair corporatisme ook daadwerkelijk op democratische weg vaste voet aan de grond krijgt in de VS, zijn de gevolgen langjarig en uiterst somber. En wint het autocratisch kapitalisme in een groeiend deel van de wereld terrein.
Lees ook
Niemand kan overzien wat ‘Maganomics’ van Trump voor bedrijven betekenen
