Trump zwaait Elon Musk uit en zegt zijn adviezen te blijven volgen

Elon Musk doet een stap terug van zijn politieke bijbaan als hoofd van het door hem geleide Departement voor Overheidsefficiëntie, maar zal „informeel adviseur” en „vriend” van Donald Trump blijven. Dat heeft de techmiljardair vrijdag gezegd tijdens een voorlopig laatste publiek optreden met de president in het Witte Huis.

Met hun gezamenlijke persconferentie in het Oval Office sloten beiden een opmerkelijke periode in de Amerikaanse politiek af. Na vorig jaar ruim 290 miljoen dollar te hebben gedoneerd aan de campagnekas van Trump en diens Republikeinen, kreeg Musk begin dit jaar een vaag gedefinieerde maar invloedrijke rol binnen de nieuwe regering. Als hoofd van het door hem bedachte en geleide pseudo-ministerie voor Overheidsefficiëntie (DOGE) kreeg hij formeel de taak om forse besparingen te vinden, het federale ambtenarenapparaat af te slanken en IT-systemen te moderniseren.

In de praktijk grepen Musk en zijn DOGE-medewerkers hun mandaat aan om ministeries fysiek binnen te dringen, in te breken bij IT-systemen, duizenden ambtenaren te ontslaan en vele anderen richting een vrijwillig vertrek te treiteren. Agentschappen en overheidsdiensten werden opgeheven, en vooral progressieve beleidsprogramma’s weg gesaneerd. Dit sloopwerk ontketende een lawine aan rechtszaken, waardoor het de vraag is hoe duurzaam de ingrepen op termijn zullen uitpakken.

Gekleed in een zwart colbert over een zwart T-shirt – met daarop in witte letters The Dogefather – en met zijn bekende zwarte honkbalpetje op, sprak Musk vrijdag de verwachting uit dat DOGE uiteindelijk duizend miljard dollar aan besparingen zal vinden op de Amerikaanse begroting. Vorige maand bleek DOGE nog ver verwijderd van dat dit bezuinigingsdoel. Musk stelde toen, zonder gedegen bewijs, dat zijn pseudo-ministerie 160 miljard dollar aan bezuinigingen heeft gevonden.

Trump zei vrijdag dat naast alle ontslagen zeker 75.000 ambtenaren uit eigen beweging zijn vertrokken. Als andere vermeende successen van DOGE somde de president een lange lijst op van geschrapte overheidsprogramma’s rond diversiteit, transgenders en internationale ontwikkelingshulp. Trump gaf geen exact bedrag dat zou zijn bespaard, maar noemde dit nu „al een aanzienlijk cijfer – en dit kan de komende tijd nog verdubbelen of -drievoudigen”.

DOGE zal volgens zijn oprichtingsdecreet tot juli 2026 blijven opereren. Het heeft veel medewerkers die eerder actief waren binnen Musks techbedrijven. Trump noemde hen vrijdag „genieën” die „bijna allemaal zullen blijven”. Met hun „ingenieursmentaliteit” zouden ze al een „hele nieuwe mindset in alle lagen van de overheid” hebben gebracht. Hij benadrukte dat „DOGE niet verdwijnt” en te verwachten „dat Elon zo nu en dan zal terugkeren. Het is toch zijn kindje.”

Terug naar zijn bedrijven

Eind deze maand liep Musks wettelijke maximumtermijn van 130 dagen af, waaronder de regering externe experts als „buitengewoon overheidsambtenaar” mag inhuren. Had de ondernemer langer willen aanblijven, dan had hij zakenbelangen op afstand moeten zetten en was hij aan strengere transparantieregels onderworpen.

Musk liet zijn bijbaan in Washington de afgelopen weken al steeds meer versloffen. Hij was nodig bij verschillende van zijn bedrijven, stelde hij begin mei nadat onrust was uitgebroken onder investeerders in Tesla. Het automerk leed binnen en buiten de VS sterke reputatieschade door zijn politieke avontuur, met kelderende verkopen en een dalende beurskoers tot gevolg.

Ook raakte Musk teleurgesteld over het gebrek aan begrotingsdiscipline onder Republikeinen, die het formele doel van DOGE-bezuinigingsmissie tenietdeed. Vorige week zei hij voorlopig geen geld meer te geven aan politieke campagnes.

Trump en zijn partij wilden de zakelijke relatie met Musk ook niet helemaal verbreken

Republikeinen zagen Musk op hun beurt toenemend als politiek risico. Ondanks (of dankzij) zijn openlijke inmenging verloren ze de race om een belangrijke rechterszetel in Wisconsin. De Democratische oppositie ontdekte in hem een ideale kop-van-jut. De populariteit van Musk daalde in peilingen en zijn privéleven kwam nog meer dan voorheen onder een vergrootglas te liggen.

Vrijdagochtend publiceerde The New York Times nog een lang onderzoeksartikel dat al veel langer circulerende verhalen over Musks intensieve drugsgebruik schraagde, evenals zijn tumultueuze omgang met de verschillende vrouwen bij wie hij al zeker veertien kinderen verwekte. Een saillant nieuw detail dat de krant opdiepte uit Musks entourage is dat hij afgelopen verkiezingsjaar zo veel ketamine gebruikte, dat hem dit blaasproblemen opleverde (een bekende klacht bij overmatig gebruik van deze drug).

Musk wilde vrijdag niet reageren op dit verhaal en trok de betrouwbaarheid van de krant in twijfel.

Geen spectaculaire breuk

De zogenoemde bromance met Trump kwam zo sluipenderwijs tot een logisch einde: in een meer spectaculaire breuk had geen van beiden duidelijk belang. Musk heeft tijdens zijn maanden in de hoofdstad zijn zakenbelangen effectief weten te behartigen, met benoemingen van loyalisten op ministeries en bij toezichthouders.

Trump en zijn partij wilden de relatie ook niet helemaal verbreken. Ondanks Musks aangekondigde terugtrekking als donateur zullen ze hopen dat hij in volgende verkiezingscycli toch weer zal doneren. Bovendien blijft hij eigenaar van X, het voormalige Twitter dat sinds Musks overname in 2022 is uitgegroeid tot een belangrijke spreekbuis binnen Amerikaans rechts.

Ook heeft Musk de droom dat hij de mensheid naar Mars kan brengen, waarbij hij ruimtevaartagenschap NASA nodig kan hebben. Gevraagd of het lastiger is om de rode planeet te koloniseren of de Amerikaanse overheid te stroomlijnen, stelde hij vrijdag lachend: „Dat is moeilijk te zeggen. Maar ik denk dat Mars koloniseren nog wel net wat lastiger is.”

Delen





Mail de redactie