Trump, zegt premier Dick Schoof, kan een ‘beslissende’ rol spelen in de wereldvrede

Demissionair premier Dick Schoof zit naast de Amerikaanse president Donald Trump, woensdagmiddag in een zaaltje op de NAVO-top. Achter Trump hangt de Nederlandse vlag, achter Schoof de Amerikaanse. Dat Trump naar Den Haag is gekomen, is voor zo’n beetje alle andere regeringsleiders van de NAVO een opluchting. En zeker ook voor Schoof, premier van het gastland. Nederland had er dagenlang alles aan gedaan om het Trump naar de zin te maken. De president had, wat nooit gebeurt, mogen logeren in het woonpaleis van Willem-Alexander en Máxima, Huis ten Bosch. Zonder Trump zou de top mislukt zijn geweest, mét Trump hebben ze met z’n allen afgesproken om véél meer uit te gaan geven aan defensie.

Na de vergadering in de grote zaal zijn Schoof en Trump apart gaan zitten. Een groepje Amerikaanse en Nederlandse journalisten mag bij de laatste minuten van hun gesprek zijn. Schoof bedankt Trump en noemt de „grote successen” die zijn bereikt op de top, en Trump prijst Nederland en ook de premier van Nederland: hij vond de top geweldig, en ook zijn verblijf in het paleis.

Dan moeten de journalisten weg. Maar Trump blijft tegen hen praten. Over de berichtgeving van The New York Times en CNN: dat het Amerikaanse bombardement van vorige week op Iran de nucleaire installaties daar niet zo zwaar zou hebben beschadigd als de bedoeling was. Trump noemt ze „fake media”, de journalisten zijn volgens hem „disgusting and really horrible groups of people”.

Schoof zit ernaast en zegt niets.

In de persconferentie daarna, voor Nederlandse journalisten, spreekt Schoof Trump wél tegen over iets anders. Eerder die dag hadden Trump en PVV-leider Geert Wilders elkaar ontmoet, op het terrein van de NAVO-top, en Trump zei dat het Nederlandse kabinet dat voor hem had geregeld. „Blijkbaar moet ik met de oppositieleider spreken als ik ook met de premier spreek.” Dat vond Trump zelf, zei hij, ook wel een beetje raar.

Maar Schoof zegt dat het kabinet er niets mee te maken heeft.

Op vragen over de Amerikaanse journalisten die door Trump werden uitgescholden, wil Schoof „geen commentaar” geven. Hij zegt dat hij niet weet „wie er gelijk heeft en wie niet”.

Tegen NRC zegt Schoof aan het begin van de avond, in een telefonisch gesprek: „Voor mij is het het belangrijkste dat ík dat nooit zou doen. Ik heb als premier het afgelopen jaar ook nooit commentaar gegeven op welk bericht dan ook. En kijk, dat Trump daar uitspraken over doet: ik zie dat hij allerlei discussies in Amerika met de Amerikaanse media, en dit zijn ook Amerikaanse media. En daar wil ik me niet in mengen.”

U weet, zegt u, niet wie er gelijk heeft. Maar wat víndt u ervan dat hij zo tekeer gaat tegen media?

„Als ik zeg dat ík het nooit zou doen, dan is dat volgens mij een kwalificatieve uitspraak. Ík zou nooit zo met de pers omgaan, en daar gaat het voor mij om. Ik laat me niet op zo’n manier uit.”

Dus u vindt dat je je niet zo hoort uit te laten over media?

„Nee, ik zeg dat ík hét níet dóé. Dat is mijn manier van omgaan met de media.”

Is het ingewikkeld voor u om er iets normerends over te zeggen, als een wereldleider naast u wél zo over media praat?

„Voor mij staat persvrijheid als een paal boven water, dat is de werkelijkheid waarin ik wil functioneren. Het maakt mij nooit uit welk medium het is, of het serieuze gesprekken zijn of niet-serieuze gesprekken. Wat Trump zegt gaat over de Amerikaanse context en dat láát ik ook daar en daarom heb ik me er niet mee bemoeid.”

Schoof zegt dat hij het „ontzettend graag” over de NAVO-top zelf wil hebben. „Twee dagen die ongelofelijk belangrijk zijn voor de eenheid en de onderlinge samenwerking van de NAVO.” Hij is „buitengewoon tevreden” dat die eenheid bewaard is gebleven.

Om dat voor elkaar te krijgen, is Trump door Nederland in de watten gelegd. In de VS neemt hij de ene na de andere maatregel tegen de democratie en de rechtsstaat. Roept dat ongemak bij u op?

„Ik denk dat het belangrijk is dat we staatshoofden met respect behandelen, zeker in ons bondgenootschap. De NAVO is gebaseerd op belangrijke waarden: vrijheid, democratie en de rechtsstaat. De VS neemt meer dan de helft van de financiering van de NAVO voor z’n rekening en is als enige in staat, al tachtig jaar, om met nucleaire afschrikking de vrijheid, stabiliteit en vrede in Europa en Nederland te garanderen. We zien nu wat er gebeurt aan de oostgrens, we zien de militaire opbouw in Rusland waar we ons ónvoorstelbaar veel zorgen over maken. Met 32 landen hebben we nu een historisch besluit genomen. Dáár was mijn focus de afgelopen dagen op gericht.”

Secretaris-generaal Mark Rutte noemt Trump ‘een man van de vrede’. Ziet u Trump ook zo?

„Hij heeft in ieder geval ingezet op een staakt-het-vuren tussen Israël en Iran en die afgedwongen en daarmee zou hij een belangrijke motor kunnen zijn voor duurzame vrede. Ik heb ook in mijn gesprek met hem gemerkt dat hij ook echt wil inzetten op een staakt-het-vuren in Oekraïne, en dat hij vindt dat Rusland zonder voorwaarden moet gaan onderhandelen over vrede. Dus in die zin denk ik: hij trekt wel dingen in beweging. Denk ook aan India en Pakistan. Dat is een belangrijke rol voor wereldleiders en dat zou het ook voor Poetin moeten zijn. We zien helaas dat die een heel andere koers kiest.”

Dat klinkt alsof u Trump ook een man van de vrede vindt. Pakistan heeft hem voorgedragen voor de Nobelprijs voor Vrede. Goed idee?

„Dat zijn allemaal van die vragen.. Daar ga ik geen antwoord op geven. Ik denk dat hij een beslissende rol kan spelen en daar waar hij dat doet, moeten wij met elkaar de bal oppakken om ervoor te zorgen dat we vrede kunnen krijgen. Het Nederlandse standpunt is altijd dat diplomatie daar de weg voor is. En tegelijk moeten we in de NAVO, gelet op de Russische agressie en andere geopolitieke ontwikkelingen ervoor zorgen dat we onze defensie opbouwen, en onze afschrikking. In het belang van de vrede.”

Delen





Mail de redactie