‘Je kunt hier niet aan je neus krabben zonder dat het uit drie verschillende hoeken wordt gefilmd”, zegt Peter Dummett, algemeen directeur van de haven van Darwin. Het is een kraakheldere ochtend in de top end, het noordelijke puntje van Australië. Dummett kijkt uit over het uitgestrekte geasfalteerde terrein, op een paar containers na leeg. De zon weerkaatst genadeloos van het kalme water. „Dit is de strengst gereguleerde haven van het land. We hebben hier meer camera’s dan tijdens een televisieverslag van de Olympische Spelen.”
Dummett is een joviale man van in de zestig. Na een carrière van twintig jaar bij de marine kwam hij bij de haven terecht. Sinds dertien jaar zwaait hij de scepter. Hij praat graag over zijn geliefde haven en neemt ruim de tijd om journalisten en andere geïnteresseerden rond te leiden, al moest hij het hoofdkantoor daar wel eerst van overtuigen. „Het idee was eerst: als we ons stilhouden, gaat al die aandacht vanzelf weg. Maar ik loop al lang genoeg op deze planeet rond om te weten dat als je een gat creëert voor de media, ze dat opvullen. En niet altijd al te nauwkeurig.”
Tijdens de Australische verkiezingscampagne van de afgelopen weken was de haven van Darwin regelmatig in de media. Dat komt door het land waar het hoofdkantoor staat: China. Sinds 2015 is de haven in handen van de Shandong Landbridge Group, een onderneming van de Chinese miljardair Ye Cheng. Voor omgerekend ruim 280 miljoen euro kreeg het bedrijf de lease van de haven voor 99 jaar in handen. Landbridge heeft nauwe banden met de Chinese Communistische Partij en het Chinese Volksbevrijdingsleger.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616285-96c985.jpg|https://images.nrc.nl/QsevMzDEKtXjGhgM9r5YEeNp0LM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616285-96c985.jpg|https://images.nrc.nl/HGxYcoBCkiNVZTdMDKNG-oxwG7s=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616285-96c985.jpg)
Foto Helen Orr
Dat zorgde toen al voor kritiek van mensen die vonden dat de nationale veiligheid in gevaar werd gebracht ten behoeve van economisch gewin. Oud-president Barack Obama uitte zijn ongenoegen tegenover de toenmalige Australische premier Malcolm Turnbull.
Nu roepen zowel regeringspartij Labor als de Liberals, de grootste oppositiepartij, dat ze de haven na de verkiezingen terug willen kopen. „Iedereen is het erover eens dat dit nooit had mogen gebeuren”, zegt Jennifer Parker, veiligheidsdeskundige aan de Australische Nationale Universiteit in Canberra. „Als er een crisis of conflict ontstaat in de regio, kunnen we het ons niet veroorloven dat een Chinees bedrijf een van onze belangrijkste strategische havens uitbaat.”
Make Australia Great Again
Het is slechts een van de voorbeelden waarop de geopolitiek zich opdringt tijdens de verkiezingscampagne in Australië. De afgelopen weken stond het land in het teken van de federale verkiezingen die dit weekend plaatsvinden. Hoewel de grootste partijen het liefst campagne voeren over binnenlandse aangelegenheden, zoals de hoge kosten van het levensonderhoud, kunnen ze niet om de internationale situatie heen. „Iedereen ziet dat de relatie met China en de Verenigde Staten bovenaan de prioriteitenlijst van de volgende regering staat”, zegt Michael Fullilove, directeur van de vooraanstaande denktank Lowy Instituut.
Van oudsher zijn de Verenigde Staten de belangrijkste strategische partner van Australië. Maar met Trump in het Witte Huis staat die relatie onder druk. „De nieuwe regering moet kunnen omgaan met een Amerikaanse president die niet gelooft in allianties en vrije handel”, stelt Fullilove. „En dat terwijl de Verenigde Staten ontzettend belangrijk zijn voor onze veiligheid.”
De Australische oppositieleider Peter Dutton hoopte mee te liften op Trumps overwinning
Aanvankelijk hoopte de Australische oppositieleider Peter Dutton nog mee te liften op Donald Trumps overwinning. Aan het begin van de verkiezingscampagne kwam de leider van de grootste oppositiepartij met beleidsplannen die één op één gekopieerd leken van de nieuwe regering in het Witte Huis. Zo wilde hij een minister aanstellen voor ‘overheidsefficiëntie’, was hij van plan om 41.000 ambtenaren te ontslaan en thuiswerken te verbieden. Zijn kandidaat-minister voor het Australische DOGE-ministerie, Jacinta Nampijinpa Price, zei tijdens een campagnebijeenkomst zelfs de woorden: ‘make Australia great again’.
Al gauw moest de partij daar met rasse schreden van terugkeren. De plannen bleken zeer impopulair, vooral onder vrouwen, die de Liberals van Dutton sowieso al moeilijk aan zich weten te binden. Uit opiniepeilingen – waarin Labor aan kop gaat – blijkt dat de oppositiepartij flink heeft geleden door het aanschurken tegen de ‘strong man’ in het Witte Huis. De partij ontkent nu dat ze door Trump geïnspireerd is, en stelt dat de plannen geen „ode aan Donald Trump” zijn.
De gevolgen van Trumps presidentschap zijn te voelen in Australië. Niet alleen vanwege de handelstarieven. Tijdens de vorige Trump-regering kwam Australië daar nog onderuit, maar dit keer is dat niet gelukt. Vorige maand kondigde het Witte Huis op ‘bevrijdingsdag’ een heffing van 10 procent aan op alle import uit het land.
Kernonderzeeërs
Er zijn ook zorgen over het militaire samenwerkingsverband Aukus, dat een van de belangrijkste pijlers van de relatie tussen Australië en de Verenigde Staten is geworden. De alliantie is opgericht om tegenwicht te bieden aan de groeiende Chinese macht in de regio. Onderdeel daarvan is dat Australië onder meer nucleair aangedreven onderzeeërs van de VS koopt, die honderden miljarden Australische dollars kosten. Toch verwachten de partijen dat de VS zich aan die deal blijft houden, ook al wordt Trump gezien als een minder betrouwbare partner.
Lees ook
Wat gaat het nieuwe bondgenootschap Aukus doen en 8 andere vragen over de anti-Chinese alliantie
„Deze deal is in het belang van zowel de VS als Australië”, zegt Fullilove. Hij wijst erop dat Australië daardoor wel gevangen blijft in een gecompliceerde driehoeksverhouding met de VS en China. China is zoals bekend niet gelukkig met dat veiligheidspact tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië. „Het is ingewikkeld om te navigeren tussen enerzijds onze belangrijkste veiligheidspartner, de Verenigde Staten, en anderzijds onze belangrijkste economische partner, China.”
Defensiedeskundigen stellen dat er tijdens de campagne niet genoeg aandacht is geweest voor de dreiging van een regionaal conflict. „Het risico van een derde wereldoorlog is reëel”, zei defensiespecialist Paul Dibb van de Australische Nationale Universiteit in Canberra tegen de Australische krant Sydney Morning Herald. Dibb was de belangrijkste defensiestrateeg van Australië aan het eind van de Koude Oorlog, en is nu emeritus hoogleraar strategische studies aan de universiteit.
Australië is momenteel kwetsbaar, stelt hij. Dat blijkt onder meer uit het feit dat Chinese oorlogsschepen het land rond konden varen. In Australië en Nieuw-Zeeland gingen eind februari alle alarmbellen af toen drie Chinese oorlogsschepen militaire oefeningen met scherpe munitie uitvoerden in de Tasmanzee. „Dat deed de Sovjet-Unie niet eens tijdens het hoogtepunt van hun macht”, aldus Dibb.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616228-e72dbb.jpg|https://images.nrc.nl/Yao8s07xr_x53XLUGheGQyqlRuI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616228-e72dbb.jpg|https://images.nrc.nl/l9JTuqBRQq-xeg-cIDTjqG5BAl4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616228-e72dbb.jpg)
Foto Helen Orr
Ook Parker stelt dat de Indo-Pacific nu de „de meest risicovolle strategische omstandigheden kennen sinds de Tweede Wereldoorlog”. Een nieuwe Australische regering moet de dreiging van China serieus nemen, zegt ze. „China gedraagt zich ontzettend agressief. Dat kan, met of zonder opzet, leiden tot een crisis of conflict. Dat heeft directe gevolgen voor de Australische nationale veiligheid.”
Toch is het de vraag of de geopolitieke situatie een doorslaggevende factor wordt bij de keuze van de Australische bevolking in het stemhokje. „Dit verhaal wordt niet aan Australiërs verteld, door beide partijen niet”, zegt Parker.
Amerikaanse mariniers
In Darwin lijken de spanningen tussen de grootmachten, en de spagaat waar Australië zich in bevindt, samen te komen. Zowel de VS als Australië investeren honderden miljoenen euro’s in de verbetering van de defensie-infrastructuur in Darwin. Ruim 2.500 Amerikaanse mariniers zijn gestationeerd op een Australische militaire basis, niet ver van de haven.
Ze trainen vaak samen met de Australische marine en gebruiken regelmatig de haven, tot plezier van oud-marinier Dummett. Hij heeft warme herinneringen aan zijn tijd bij de marine en is er trots op dat zijn haven zo intensief wordt gebruikt. „Ik heb twintig jaar bij de marine gezeten, Ik heb de eerste Golfoorlog meegemaakt samen met onze Amerikaanse bondgenoten. Dus ik snap de onrust. Maar ik verzeker je, daarom zijn we de strengst gecontroleerde haven van het land.”
Landbridge heeft onmiskenbaar duidelijk gemaakt dat de haven niet te koop is. Dummett hoopt dat de politici het plan snel laten varen. „Al die achterdocht vind ik vooral vervelend voor mijn personeel. Ik heb een goed team, we doen hier goed werk. We moeten ons richten op alle positieve effecten van de haven voor de Australische economie.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616243-aa8db3.jpg|https://images.nrc.nl/eltFmN2WbUc9ToOXcltlSqET34o=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616243-aa8db3.jpg|https://images.nrc.nl/l-MyyVW9E-w9h1UpgpiGrYpm1Ys=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data131616243-aa8db3.jpg)
Foto Helen Orr
