De regering-Trump heeft dit weekeinde een beroep gedaan op een archaïsche oorlogswet uit 1798 in een poging Venezolaanse immigranten sneller en in grotere aantallen het land uit te zetten. Leden van de internationaal opererende Venezolaanse gevangenisbende Tren de Aragua zouden de Verenigde Staten zijn „binnengevallen”, schrijft president Donald Trump in een zaterdag openbaar gemaakte proclamatie. Hierdoor zou elke Venezolaan boven de 14 jaar die zonder papieren in het land verblijft, versneld uitgezet kunnen worden, zonder beroep op een asielrechter.
Een rechter in de hoofdstad Washington stak zaterdagavond tijdens een haastig ingeroepen kortgeding een stokje voor de uitzetting van vijf Venezolanen. De regering moest volgens hem beter onderbouwen dat sprake is van een invasie door een land waarmee de VS formeel niet in oorlog zijn. Twee vliegtuigen met aan boord migranten op weg naar El Salvador en Honduras moesten hierop rechtsomkeert maken.
De juridische strijd over Trumps beroep op de Alien Enemies Act is hiermee allesbehalve beslecht en zal waarschijnlijk tot aan het Hooggerechtshof worden uitgevochten. De wet werd slechts drie keer eerder in de Amerikaanse geschiedenis ingeroepen, tijdens de oorlog van 1812 met de Britten en tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Die laatste keer vormde ze de basis voor het uitzetten van Duitsers, Italianen en Japanners en de omstreden internering van Japanse Amerikanen.
Gevangenisbende
Tijdens zijn campagne vestigde Trump al meermaals de aandacht op Tren de Aragua. Nog meer dan rond andere criminele organisaties uit Latijns-Amerika, zoals MS-13 uit El Salvador en de kartels in buurland Mexico, beschuldigde hij Venezolaanse migranten ervan heimelijke kartelsoldaten te zijn. Het anti-Amerikaanse regime van de autocratische president Nicolás Maduro zou „de gevangenispoorten hebben geopend” om de VS onder de voet te lopen en zo te destabiliseren.
Het van oorsprong socialistische Venezolaanse regime bedruipt zich inderdaad deels met de handel in cocaïne, illegaal gewonnen goud en andere contrabande. Tren de Aragua ontstond deze eeuw in een gevangenis in de deelstaat Aragua, waar regimekopstuk Tareck el-Aissami, de latere vicepresident, eerder gouverneur was. Het staat al jaren vast dat de bende aan drugs- en mensenhandel doet in meerdere Amerikaanse staten. Ook de regering-Biden had groeiende zorgen over de opkomst van Tren de Aragua.
In hun mede door burgerrechtenbeweging ACLU aangespannen rechtszaak stellen de migranten dat ze zelf op de vlucht zijn voor bendegeweld en het Maduro-regime. De afgelopen dagen werden ze naar zuid-Texas overgebracht om vanuit daar naar Midden-Amerika uitgezet te worden. Venezuela zelf neemt amper landgenoten terug, maar Honduras en El Salvador zijn hiertoe wel overgehaald door Washington.
De autoritaire Salvadoraanse president Nayib Bukele heeft de VS aangeboden om ook niet-onderdanen te detineren in de enorme gevangenis die hij heeft laten bouwen. Hier worden, sinds Bukele ruim twee jaar geleden de noodtoestand afkondigde, tienduizenden veronderstelde bendeleden langdurig opgesloten, met amper toegang tot een rechter. Onder hen zijn duizenden onschuldige burgers, die voor bendeleden zijn aangezien vanwege hun tatoeages. Mogelijk waren de Venezolaanse migranten naar deze gevangenis onderweg.
Belofte van ‘massadeportaties’
Trump veroverde vorig jaar mede het Witte Huis met de belofte om miljoenen migranten uit te zetten en de grens met Mexico „te sluiten”. Deze zogenoemde „massadeportaties” zouden zich richten op illegale vreemdelingen of criminelen. Aan de zuidgrens met Mexico is het sinds Trumps aantreden veel rustiger geworden, maar met de uitzettingen loopt het nog geen vaart. Net als tijdens Trumps eerste termijn lijkt de deportatiedienst ICE het net wijder uit te werpen, waardoor ook migranten worden opgepakt die hun uitzetting kansrijk kunnen aanvechten of in ieder geval vertragen.
Lees ook
Als de VS de Mexicaanse drugskartels als terreurorganisatie bestempelen, dreigt een economische ramp
Vorige maand probeerde de regering-Trump ook al bijna tweehonderd Venezolaanse migranten uit te zetten met een tussenstop op Guantánamo Bay, de Amerikaanse marinebasis in de oostpunt van Cuba. Na de aanslagen van 11 september 2001, tijdens de ‘War on Terror’, detineerden de VS hier terreurverdachten als ‘enemy combatants’, om hen zo buiten het Amerikaanse rechtssysteem te houden. Een deel van de Venezolanen op Guántanamo werd na twee weken opgenomen door hun thuisland, tientallen anderen werden teruggevlogen naar het vasteland.
