Het podium en duizenden zitplaatsen waren opgesteld aan de westzijde van het Capitool in Washington. Er werd een publiek van honderdduizenden bezoekers verwacht. Voertuigen stonden klaar voor een feestelijke parade langs Pennsylvania Avenue – waaronder voor het eerst een vuilniswagen. Maar de plannen voor een grootse inauguratie van Donald Trump als 47ste president van de Verenigde Staten zijn drastisch ingeperkt wegens het winterweer.
In verband met voorspelde „gevaarlijke” vrieskou in de Amerikaanse hoofdstad zal de beëdiging bij uitzondering binnen worden gehouden, in de Rotunda van het Capitool, liet Trump vrijdag weten. Die plek vervangt de gebruikelijke locatie aan de westzijde van het gebouw, in het zicht van een menigte op de Mall. Het is voor het eerst sinds de tweede eedaflegging van Ronald Reagan in 1985, toen het 14 graden vroor, dat een presidentiële inauguratie naar binnen is verplaatst.
„Een Arctische vlaag stuift over het land”, schreef Trump vrijdag op zijn platform Truth Social, verwijzend naar de verwachte temperatuur van -4 graden Celsius. Wegens een gure wind zal het aanvoelen als -11 graden. „Ik wil niet dat mensen op welke manier dan ook gewond raken”, aldus Trump.
De stap houdt in dat veel minder mensen de ceremonie zullen kunnen zien. Er waren 220.000 gratis kaarten verspreid voor toeschouwers nabij het Capitool; op de National Mall tussen het Capitool en het Washington Monument werden nog eens enkele honderdduizenden mensen verwacht. Volgens Trump kunnen toeschouwers de ceremonie volgen op schermen in de Capital One Arena, een overdekt basketball- en ijshockeystadion in Washington. Dat biedt plaats aan ongeveer 20.000 mensen.
Daar staat tegenover dat Trump schaamte bespaard zal blijven als de omvang van de menigte bij zijn beëdiging wegens de kou zou zijn achtergebleven; acht jaar geleden was de omvang van het publiek bij zijn eerste beëdiging de inzet van een van de eerste controverses van zijn eerste ambtstermijn. Het Witte Huis sprak de dag erna van de grootste menigte bij een presidentiële inauguratie ooit – ook al bleek uit foto’s dat de Mall aanmerkelijk voller stond bij de eerste beëdiging van president Barack Obama, acht jaar eerder. Toen was het overigens -2 graden Celsius.
Voor het eerst sinds de tweede beëdiging van Ronald Reagan in 1985 is een inauguratie naar binnen verplaatst
Ook betekent de maatregel dat Amerika voor de tweede keer op rij een uitzonderlijke inauguratie te wachten staat. Want bij de sobere beëdiging van president Joe Biden en vicepresident Kamala Harris, vier jaar geleden tijdens de coronapandemie, was de Mall zo goed als verlaten. En naar aanleiding van de gewelddadige bestorming van het Capitool door aanhangers van Trump, twee weken eerder, was het gebied rond het Capitool en het Witte Huis toen hermetisch afgesloten.
Precies vier jaar nadat Trump de Amerikaanse hoofdstad die dag verliet als een president van één termijn die weigerde zijn verkiezingsnederlaag te erkennen, keert hij maandag triomfantelijk terug – zij het op ingetogener wijze dan gepland. Hoe ziet de dag eruit?
De genodigden
Na een kerkdienst bij de St. John’s Church aan Lafayette Square nabij het Witte Huis, gaan Trump en zijn vrouw Melania ’s ochtends op de thee bij Biden en first lady Jill. Dit is een traditie waar Trump vier jaar geleden mee brak; hij ontving Biden op geen enkel moment. Het is gebruikelijk dat de vertrekkende en aantredende president vervolgens samen naar het Capitool rijden.
Biden zal de beëdiging van Trump „natuurlijk” bijwonen, zei hij in december. De traditionele aanwezigheid van de vertrekkende president bij de inhuldiging van de nieuwe geldt als een krachtig symbool van de vreedzame machtsoverdrachten in de VS. Trump brak daar vier jaar geleden mee, door voor de beëdiging van zijn opvolger de hoofdstad te verlaten.
Ook de andere drie levende oud-presidenten, Bill Clinton, George W. Bush en Barack Obama, zullen bij de beëdiging zijn, evenals de voormalige first ladies Hillary Clinton en Laura Bush. Een aansluitende lunch in het Capitool slaan zij over. Michelle Obama komt helemaal niet, zoals ze eerder deze maand ook verstek liet gaan bij de begrafenis van oud-president Jimmy Carter. Ze gaf daar geen reden voor. Ook Nancy Pelosi, oud-voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, komt niet. Vertrekkend vicepresident Harris, de tegenstander van Trump bij de presidentsverkiezingen in november, zal er wel zijn. Ook Mike Pence, vicepresident tijdens Trumps eerste termijn, is van plan te komen.
Normaal gesproken zijn buitenlandse staatshoofden of regeringsleiders niet aanwezig bij de beëdiging; buitenlandse mogendheden worden doorgaans vertegenwoordigd door hun diplomaten in Washington. Trump heeft echter meerdere buitenlandse leiders uitgenodigd, onder wie de Chinese president Xi Jinping. Hij komt niet, maar vaardigt vicepresident Han Zheng af. De Argentijnse president Javier Milei, een politieke geestverwant van Trump, zal de ceremonie ook bijwonen, evenals de Italiaanse premier Giorgia Meloni. De Hongaarse premier Viktor Orbán, die eveneens is uitgenodigd, komt niet. De Braziliaanse oud-president Jair Bolsonaro, die zijn land niet mag verlaten hangende een strafrechtelijk onderzoek, wordt bij de inauguratie vertegenwoordigd door zijn echtgenote.
Lees ook
De inauguratie van Trump lijkt een feest voor rechts-radicalen te worden, maar zonder Wilders
Namens Nederland zal ambassadeur Birgitta Tazelaar bij de inauguratie aanwezig zijn. Volgens de radicaal-rechtse partij Vlaams Belang zou Geert Wilders ook zijn uitgenodigd, maar dat ontkende de PVV-leider afgelopen week. Hij is niet van plan te gaan.
Daarnaast zullen meerdere Amerikaanse multimiljardairs erbij zijn, met name de ceo’s van grote techbedrijven. Ook dat is een primeur. Elon Musk, de rijkste man ter wereld, uitgesproken bondgenoot van Trump en topman van Tesla en SpaceX, is uitgenodigd, evenals Amazon-oprichter Jeff Bezos en Meta-topman Mark Zuckerberg. De toplieden van Google en OpenAI komen eveneens, net als die van TikTok – dat videoplatform krijgt uitstel van Trump van het Amerikaanse verbod dat zondag kortstondig inging.
De ceremonie
Om precies 12.00 uur ’s middags (18.00 uur Nederlandse tijd) legt Trump voor de tweede keer de ambtseed af. Die wordt afgenomen door opperrechter John Roberts, de voorzitter van het Hooggerechtshof. Vance wordt voor Trump ingezworen door hoge rechter Brett Kavanaugh. Vanaf het moment dat Trump de woorden ‘so help me God’ uitspreekt, is hij weer in ambt.
Trump wordt beëdigd als 47ste president van de Verenigde Staten, nadat hij ook als 45ste president diende. Hij is pas de tweede president die twee losse termijnen won. De eerste was de Democraat Grover Cleveland, de 22ste en 24ste president. Deze oud-gouverneur van New York was president van 1885 tot 1889, maar verloor eind 1888 de verkiezingen van de Republikein Benjamin Harrison. In 1892 versloeg hij zijn opvolger en keerde hij voor nog eens vier jaar terug als president, van 1893 tot 1897.
Trump is de tweede president die twee losse termijnen won, na de Democraat Grover Cleveland, de 22ste en 24ste president
Na de eed geeft Trump zijn inauguratietoespraak. Acht jaar geleden schetste hij in zijn eerste rede een beeld van verpauperde steden en vervallen industrie en sprak daarbij van een „slachting in Amerika” („American carnage”).
De ceremonie omvat verder een vertolking van het volkslied door operazanger Christopher Macchio. Zangeres Carrie Underwood zal de klassieker ‘America the Beautiful’ zingen. Ook countryzanger Lee Greenwood, bekend van het nummer ‘God Bless the U.S.A.’, treedt op.
De beveiliging
Hoewel er volgens de autoriteiten geen specifieke dreiging bestaat, is net als vier jaar geleden een beveiligingscirkel getrokken rond een deel van het centrum dat onder meer het Witte Huis en het Capitool omvat. Die bestaat uit 48 kilometer aan zwarte, ‘onbeklimbare’ hekken van twee meter hoog – de langste omheining in Washington ooit.
Een groot deel van die zone zal gesloten zijn voor voertuigen; straten zijn geblokkeerd met betonnen barrières. Ongeveer 7.800 militairen van de Nationale Garde en vierduizend agenten van politiekorpsen buiten de hoofdstad versterken het lokale Metropolitan Police Department.
Autoriteiten zijn vooral beducht voor acties van ‘lone wolves’, zoals de aanslag met een voertuig tijdens Nieuwjaarsnacht in New Orleans, waarbij veertien mensen omkwamen. Trump was vorig jaar het doelwit van twee moordaanslagen. Tijdens een verkiezingsrally in Pennsylvania in juli scheerde een kogel uit het geweer van een schutter langs zijn oor. In september werd een schutter opgepakt nabij zijn golfbaan in West Palm Beach, Florida.
Na de eedaflegging
Direct na de ceremonie vertrekken Biden, Harris en hun partners vanaf de oostzijde van het Capitool. Ze worden uitgezwaaid door Trump, Vance en hun echtgenotes. Daarna volgt een plechtigheid in de President’s Room van het Capitool, waarbij Trump documenten zal ondertekenen als eerste officiële handeling.
Na een lunch in het Capitool zal Trump als nieuwe commander-in-chief de troepen inspecteren. Daarna stond de traditionele inaugurele parade langs Pennsylvania Avenue, de laan tussen het Capitool en het Witte Huis, op het programma. Die gaat wegens de kou niet door; de ongeveer 7.500 deelnemers zullen volgens Trump hun opwachting maken in de Capital One Arena, waar de aankomende president zondagavond ook een overwinningsrally hield. Hoe de aangepaste parade in zijn werk zal gaan, is niet bekendgemaakt. Behalve militairen en vertegenwoordigers van instanties als de kustwacht gaat het ook om schoolbands en cheerleaders uit verschillende staten. Ook eerste-hulpverleners bij de moordaanslag op Trump in Pennsylvania in juli zijn erbij.
Bovendien zou de ‘MAGA-vuilniswagen’ meerijden, waar Trump in oktober tijdens een campagne-evenement in Wisconsin in reed. Hij deed dat nadat Biden sommige van zijn aanhangers had afgedaan als „afval”, na de omstreden Trump-rally in Madison Square Garden in New York, waarbij een komiek Puerto Rico „een drijvend eiland van afval” had genoemd.
De ‘MAGA-vuilniswagen’ waar Trump tijdens een campagne-evenement in Wisconsin in reed, zou meerijden in de parade
Na Trumps terugkeer in het Witte Huis zal hij naar verwachting een reeks presidentiële decreten tekenen. ’s Avonds zijn er meerdere gala’s. Bij één daarvan zullen de Village People optreden, bekend van de discohit ‘Y.M.C.A.’ uit 1978, die vaak wordt gedraaid bij Trump-bijeenkomsten.
De verhuizing
Vanaf het moment dat de vertrekkende president het Witte Huis verlaat tot de aankomst van de nieuwe president, een periode van vijf à zes uur, vindt een intensieve verhuisoperatie plaats, bekend als de ‘transfer of families’: spullen van de Bidens worden door tientallen personeelsleden verwijderd, die van de Trumps worden binnengebracht. Tussendoor wordt een grote schoonmaak gehouden. Verhuiswagens staan klaar om te beginnen zodra de president de deur uit is.