De inauguratie op het scherm van de hele natie was niet genoeg voor het podiumdier Donald Trump. De hele eerste dag van zijn tweede presidentschap wilde hij blaken in het volle licht van de schijnwerpers. Zich laten toejuichen. En de wereld te verstaan geven dat álles vanaf nu anders zal zijn. „Kan je je voorstellen dat Biden dit zou doen”, riep hij maandagavond vanachter een klein houten bureautje dat voor hem was klaargezet in het indoorsportstadion in Washington. Daar, in plaats van in het Witte Huis, tekende hij voor 20.000 fans zijn eerste acht van 41 decreten.
De aanbrekende ‘Gouden Eeuw’, die hij tijdens zijn toespraak had afgekondigd, begon met het terugtrekken uit het klimaatakkoord van Parijs en een bevel dat federale ambtenaren niet meer thuis mogen werken. Nadat hij wat stram uit zijn rode stoel was gekomen, gooide hij de acht zwarte stiften waarmee hij zijn handtekening had gezet in het publiek. Aanhangers doken erop alsof een stripper ze net haar ondergoed had toegeworpen.
Zo bood Trump zijn aanhangers waarvoor ze, de kou trotserend, naar Washington waren gekomen: vermaak, grootspraak en de afbraak van alles wat zijn vermeende vijanden lief is. In zijn inzegeningsspeech had hij hen beloofd dat hij het Panamakanaal zou „terugnemen” en de Amerikaanse vlag op Mars zou planten. Trump is van plan ongehinderd zijn gang gaan in binnen- en buitenland. Hij bepleit imperialisme tot voorbij de eigen planeet. „Niets zal ons in de weg staan, omdat we Amerikanen zijn.”
Capitoolbestormers
Het tweede internationale ‘obstakel’ dat hij na ‘Parijs’ uit de weg ruimde, was de Wereldgezondheidsorganisatie. Trump trok de VS daar later op maandagavond uit terug. In 2021 had Biden Trumps besluit daartoe teruggedraaid voordat het in werking trad. Ook verklaarde Trump maandag de internationale belastingdeal ongeldig die Biden had gesloten om bedrijven minimaal 15 procent belasting te laten betalen.
Zijn meest radicale aanhangers beloonde Trump door zijn belofte na te komen dat hij op dag één de Capitoolbestormers zou vrijlaten. Hij verleende maandag gratie aan zo’n 1.500 veroordeelden en verdachten voor de aanval op het hart van de Amerikaanse democratie in 2021. Meerdere agenten en aanhangers kwamen daardoor om het leven.
Enrique Tarrio, de oud-leider van de Proud Boys-militie, die met 22 jaar de allerhoogste gevangenisstraf kreeg voor opruiende samenzwering, werd onmiddellijk met gratie vrijgelaten uit de gevangenis in Louisiana. De extreemrechtse Proud Boys wapperden maandag alweer met hun vlaggen in Washington.
Stewart Rhodes, de leider van de Oath Keepers, die 18 jaar celstraf uitzit, komt ook op vrije voeten, maar door een drastische strafverlaging in plaats van gratie. Daardoor behoudt hij zijn strafblad. Geen van beide drong op 6 januari 2021 het Capitool binnen, maar ze werden schuldig bevonden aan het voorbereiden van de bestorming.
Met het vrijlaten van vrijwel alle daders van 6 januari toont Trump dat hij niet alleen spuugt op internationale afspraken en organisaties, maar ook op politieagenten en rechters die Amerikaanse wetten handhaven. Plus de politici wier leven tijdens de bestorming bedreigd werd. Elke vriend van zijn vijand – Joe Biden, in dit geval – is zijn vijand. En andersom.
Grondwetswijziging
In het Witte Huis lanceerde Trump verschillende decreten rond zijn andere belangrijke campagnebeloftes, al hebben die niet allemaal onmiddellijk effect. Trump riep een ‘energienoodtoestand’ uit om het boren naar fossiele brandstof makkelijker te maken. Ook tekende hij ‘het beschermen van het Amerikaanse volk tegen invasie’, om het vastzetten en uitzetten van illegaal binnengekomen migranten te vergemakkelijken. Zijn ‘grenstsaar’ Tom Homan heeft al deze week razzia’s aangekondigd. Trump wil ook alle beleid ten faveure van trans- en nonbinaire personen terugdraaien, tot en met het geslacht in hun paspoort.
Trumps decreet om een einde te maken aan het geboorterecht op burgerschap, het grondrecht dat een ieder die op Amerikaanse grond geboren wordt de nationaliteit krijgt, is symbolisch. De president heeft veel macht, maar kan niet eigenhandig de grondwet wijzigen. Het decreet dat al zijn ministeries maatregelen moeten nemen om de kosten voor levensonderhoud van burgers terug te dringen, is niet concreter dan dat regelgeving en administratielast moeten worden geschrapt.
Op andere voor hem cruciale dossiers liep Trump minder hard van stapel. De importheffingen die hij andere landen wil opleggen, komen er niet onmiddellijk, omdat ze ook de VS kunnen schaden. „We zijn er nog niet klaar voor”, zei hij in het Witte Huis tegen journalisten.
Met het uitstel of afstel van het verbod op TikTok draaide Trump zelfs 180 graden van zijn eerdere standpunt dat de Chinese app verbannen moest worden.
Stortvloed
In zijn eerste presidentscampagne in 2016 noemde Trump Barack Obama een zwakke president vanwege het uitvaardigen van decreten die het Congres omzeilen. Als president kwam hij snel terug van zijn uitspraak dat hij „grotendeels af wil” van dergelijke eenzijdige besluiten. De stortvloed aan decreten die hij maandag losliet, bewijzen dat het inmiddels zijn favoriete middel is, ook wanneer de Republikeinen een meerderheid hebben in zowel Senaat als Huis van Afgevaardigden.
Maandagavond zou Trump met first lady Melania drie gala’s die in Washington ter zijn ere georganiseerd zijn. Daar verschijnen en een dansje doen zou zijn plichtpleging vervullen. Maar Trump is van plan op alle drie de evenementen opnieuw een toespraak te houden.
Trump kan geen genoeg krijgen van zijn comeback en bewieroking. Maar hij is geen stripper die alleen aandacht grijpt met schaamteloosheid. Hij wil een boxer zijn, een vechter, die al zijn tegenstanders met rake klappen knock-out slaat. Met de drastische maatregelen voor alle facetten van de samenleving, heeft hij zijn opponenten op z’n minst duizelig gekregen.
