Tijdens het Senegalese Offerfeest is de ‘Ferrari onder de schapen’ een teken van prestige

Met het enthousiasme van een presentator van Top Gear wijst Ståle Frydenlund op de laadpalen langs de straten van aangeharkt Oslo. En op de nummerplaten van de Audi’s, Tesla’s, Toyota’s en Volkswagens die er zijn geparkeerd: bijna allemaal beginnen ze met met de E van EV, Electric Vehicle.

Frydenlund test onder andere auto’s voor Norsk elbilforening (Elbil), een vereniging die de belangen behartigt van Noorse elektrischeauto-rijders. Hij is op weg naar zijn werkwagen, een knalblauwe Volkswagen-bus (ook elektrisch), om de vele nieuwe laadpalen in Oslo te laten zien.

Binnen de stadsring rijdt vrijwel geen benzineauto meer. Alle taxi’s in het centrum moeten sinds vorig jaar zero emission zijn. Een grote kentering, volgens Frydenlund. De lucht in Oslo is volgens hem veel schoner en frisser dan voorheen.

Frydenlund werkt sinds 2013 bij de vereniging. Toen was 5,5 procent van de nieuw gekochte auto’s elektrisch. Destijds was dat veel, vergeleken met andere landen. En nu, zegt hij trots, „zitten we op bijna 100 procent”. Dat is ongekend. Ter vergelijking: in Nederland was begin dit jaar een op de drie nieuw aangeschafte auto’s elektrisch, volgens tijdschrift AutoWeek.

Nooit had deze elektrificatie van de grond kunnen komen zonder sturing van de Noorse overheid, die hoge klimaatambities heeft. Noorwegen draagt elektrische voertuigen op handen, de technologische groene oplossing waar het land vol op heeft ingezet.

Laaghangend fruit

Jaren geleden had het land zijn eigen elektrischeautoproducenten, Norwegian OEM en Buddy, vertelt Frydeslund tijdens een rit in zijn werkwagen. Stadsautootjes maakten ze, met een kleine batterij. Rond 2011 gingen ze failliet, „deels omdat ze hun tijd te ver vooruit waren, en deels omdat het te duur werd om auto’s in Noorwegen te produceren”.

De neergang van deze merken dreigde hun lobbygroep overbodig te maken, maar Elbil dient nu de elektrischeautogebruiker. Volgens Frydenlund is er breed politiek draagvlak voor elektrisch rijden. Dat komt doordat gebruikers verenigd hun stem laten klinken, en door het klimaatakkoord van Parijs (2015), waar ook Noorwegen een handtekening onder zette. „Stimuleren van elektrisch vervoer was laaghangend fruit.”

De staat maakte EV’s simpelweg financieel te aantrekkelijk om te negeren, zegt Frydenlund. Wie een elektrische personenauto koopt, betaalt geen btw, kan gratis parkeren en veerboten gebruiken en betaalt geen tol. Aanleg van eigen laadpalen werd tot 2017 gesubsidieerd. Daarbij is er een snel oplopende emissiebelasting gekomen voor fossiele rijders.

Noorwegen koos voor langdurige belastingvoordelen en consistent beleid. En niet, zoals Nederland, voor subsidies die snel werden beëindigd omdat ze te veel geld kostten. „Dat maakt het voor de Noorse consument voorspelbaar”, zegt Frydenlund.

Investeren

Ook econoom Snorre Kverndokk, verbonden aan het Ragnar Frisch-onderzoekscentrum van de universiteit van Oslo, is te spreken over het Noorse beleid op het gebied van elektrische voertuigen. Het werkt, zegt hij. En de belastingvrijstellingen kostten de overheid aanvankelijk niet veel. Bovendien werden die opgevangen door heffingen op fossiele uitstoot en op het Noorse oliefonds.

Het is niet duidelijk hoeveel de bevoordeling van elektrische auto’s Noorwegen precies gekost heeft, al worden de maatregelen wel langzaam duurder voor het land. „Nu meer mensen elektrisch rijden, begint het de overheid geld te kosten”, zegt Kverndokk. Dat hoeft geen groot probleem te zijn, volgens hem. „Inmiddels is een groot netwerk van laadpalen en gebruikers. Mensen zijn eraan gewend geraakt. Het is net als met een telefoon: als niemand een telefoon heeft, koop jij er ook geen, maar wel als iedereen er een heeft.”

Het is net als met een telefoon: als niemand een telefoon heeft, koop jij er ook geen, maar wel als iedereen er een heeft

Nog een parallel: in eerste instantie zijn innovatieve producten vaak duur en onpraktisch, net als de eerste telefoons eind negentiende eeuw. Noorwegen is dat punt voorbij. „De toename van elektrische voertuigen heeft investeren in laadpalen profijtelijk gemaakt, ook zonder grote overheidssteun, en daardoor kopen mensen ook weer vaker elektrische auto’s.” Inmiddels staan laadpalen tot in de verste uithoeken van Noorwegen. Daarnaast is elektriciteit in Noorwegen voordeliger dan in andere Europese landen.

Frydenlund stopt zijn busje voor een praatje met de eigenaar van een tankstation waar alleen nog maar laadpalen staan. De eigenaar kon kiezen uit tal van laders, van Noorse en buitenlandse merken. „Noorwegen heeft dan wel geen eigen automerken meer, maar wel bedrijven in oplaadapparatuur en diensten die zijn gerelateerd aan elektrisch vervoer.” Zo is er sinds kort een app die de voortdurend wisselende energieprijzen vergelijkt. En in Oslo rijden sinds kort wagentjes van Vy, aanbieder van volledig elektrische deelauto’s.

Proeftuin

Inzetten op elektrische auto’s draait niet alleen om het milieu, maar ook om economische kansen. Noorwegen dankt zijn welvaart aan de export van olie en gas. „We weten dat de oliereserves eindig zijn”, zegt Frydenlund. Daarom zoekt het land alternatieven. „Noorwegen is de grootste proeftuin voor elektrisch vervoer.”

De Noren zetten ook in op andere groene technologie waaraan te verdienen valt. Zo mogen Nederlandse bedrijven CO₂ in de Noorse bodem opslaan. Het land overweegt daarnaast in de Noordzee diepzeemetalen te mijnen voor batterijen en windmolens, al is dat omstreden.

Het staatsfonds waarin Noorwegen zijn olie- en gasinkomsten onderbrengt, bezit iets meer dan één procent van Tesla. In 2017 werd Elon Musk, eigenaar van de elektrischeautomaker, bekroond met de Oslo Business for Peace-award vanwege Tesla’s verdiensten voor een schoner klimaat. Musks relatie met Noorwegen is inmiddels bekoeld, onder meer omdat het staatsfonds zich verzette tegen de miljardenbeloning die hij zichzelf wilde uitkeren. Maar het controversiële gedrag van de Amerikaanse multimiljardair en diens omstreden steun voor Trump hebben Tesla in Noorwegen minder geschaad dan elders. Was in Noorwegen de Teslaverkoop begin dit jaar 38 procent lager dan een jaar eerder, in Europa ging het om een daling met 48 procent. Frydenlund: „Ik denk dat Noren beseffen dat Musk niet de enige aandeelhouder van Tesla is.”

Wat verliezen wij als we een snelweg krijgen?

Vierbaansweg

Critici van het Noorse EV-beleid vrezen dat mensen door alle voordelen sneller voor de auto kiezen dan voor andere, nog groenere reisopties, zoals de trein. In Oslo delen klimaatactivisten flyers uit met, in hoofdletters: „Wat verliezen wij als we een snelweg krijgen?” Binnenkort wordt voor omgerekend 1,4 miljard euro een weg tussen het noordelijkste puntje van Noorwegen en Oslo verbreed. Lokale en nationale milieugroepen wijzen erop dat de omstreden vierbaansweg door beschermde natuurgebieden gaat.

De vrees is ook dat elektrische auto’s door bandenslijtage meer microplastics in het milieu brengen, en leiden tot extra wegenaanleg. Klimaatwetenschappers stellen daarbij wel dat een elektrische auto in zijn gehele levenscyclus zuiniger is, en dus klimaatvriendelijker, dan een benzineauto.

Noorwegen noemt zich met het hoge percentage elektrische auto’s EV capital van de wereld. Het land loopt graag te koop met deze bijdrage aan de beperking van het klimaatprobleem, maar met andere duurzaamheidsdoelen is het er nog niet. Noorwegen heeft zijn officiële klimaatdoel (55 procent reductie van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990) aangescherpt tot 70 procent in 2035, en dat lukt alleen met elektrisch vervoer. Dat komt mede door de schadelijke emissies bij de omvangrijke olie- en gaswinning, volgens de Climate Action Tracker, een dataproject van wetenschappers om het klimaatbeleid van landen te volgen.

De omwenteling naar elektrisch rijden in Noorwegen is nog niet compleet, zegt Frydenlund. De volgende fase is het vrachtvervoer. Hij stopt aan de ring van Oslo, waar de eerste laadpalen voor trucks staan. Daar stapt een vrolijke vrachtwagenchaffeur uit, die met Frydenlund aan de praat raakt. De trucker rijdt sinds oktober elektrisch. Wel spannend nog, vindt hij, of de batterij de volgende laadpaal haalt. Laden valt in ieder geval mooi samen met de pauzes die hij moet nemen. „Ik ben al klaar met opladen, maar ik wacht nog op de vrachtwagen.”

Delen

Mail de redactie

Bijna het hele jaar handelt de 34-jarige Kane in deze visserswijk van Dakar vooral in vis – tot het Offerfeest nadert, in Senegal Tabaski genoemd. Met een overwegend islamitische bevolking (ruim 95 procent van de Senegalezen is moslim) wordt dat hier deze vrijdag en zaterdag groots gevierd. In de aanloop wordt Kane een go to guy voor „vips”, fluistert een kenner. „Marabouts [religieuze leiders], legergeneraals, ze kopen allemaal bij hem.”

Schapen op TikTok

Kane is niet zomaar een schapenverkoper. Van de paar honderd exemplaren die hij in de weken voor Tabaski in zijn geïmproviseerde straatstallen aanbiedt, zijn een groot deel Ladoumschapen; een lokaal ras dat Senegalezen „de Ferrari onder de schapen” noemen.

Ze kunnen tot 180 kilo wegen en 120 centimeter hoog worden. Het Ladoumschaap werd in de jaren zeventig gefokt. Sindsdien verwierf het faam door zijn forse postuur en bollende neus. Ladoums kunnen volledig wit of wit met zwarte vlekken zijn. De geheel witte zijn het meest gewild, vooral tijdens Tabaski, omdat wit wordt gezien als symbool van zuiverheid. Het prijskaartje van een Ladoum: duizenden tot tienduizenden euro’s.

„Mensen kijken hier allemaal naar elkaar met het Offerfeest”, zegt Aliou Mbaye, bestierder van YouTubekanaal Sunu Elevage TV, gewijd aan de Ladoum („het grootste, langste en mooiste schaap van de wereld”). „Hoe groter het schaap dat je kunt kopen, hoe meer prestige dat geeft.” Dat legt veel druk op families, zegt Mbaye. Vooral omdat een klein schaap al 150 tot 250 euro kost, net zoveel als een gemiddeld Senegalees maandinkomen. In 2024 werden in Senegal tijdens Tabaski zo’n 800.000 schapen geofferd.

Een Ladoum is voor veruit de meeste Senegalezen onbereikbaar. Toch doet verkoper Khoulam Kane goede zaken. Anders dan collega-bergeries, die video’s van hun mooiste schapen op Tik Tok zetten, doet Kane naar eigen zeggen niet aan sociale media. Niet nodig, zegt hij als een passerende automobist op de rem stapt om naar Kanes ster op de rotonde te kijken. Hij kocht hem een maand geleden en verkoopt hem met een „Tabaski-bonus” door. Grijnzend: „Het is bon business.”

Voor veel Ladoum-houders zijn hun schapen véél meer dan dat. „Het is een passie”, straalt Mbaye, die er vijf bij hem thuis in Dakars volkswijk Médina houdt. Met regelmaat vinden beurzen en wedstrijden plaats waar eigenaren hun mooiste (lees: meest imposante) Ladoums tonen. Er zijn speciale YouTubekanalen, zoals die van Mbaye, en TikTok- en Instagrampagina’s met duizenden volgers.

Mede vanwege hun waarde, en het risico op diefstal, worden Ladoums vooral in grote steden als Dakar gehouden, afgeschermd in familiale cours, of op de daken van appartementencomplexen. Sommige bergeries nemen meerdere verdiepingen in beslag, met verzorgers die dag en nacht bij de dieren blijven.

„Hij hoort bij de familie”, zegt Wagué (30) trots over het dier dat hij 4,5 jaar geleden als een lam kocht. Wagué, die in het vastgoed zit en een elektronicawinkel bezit, lette nauw op Buurs stamboom: die bestond uit meerdere prijswinnaars. Hij wist: een Ladoum hebben is één ding, maar een champion is een status apart.

Vanuit heel Senegal, maar ook Mauritanië en Gambia, melden klanten zich mede daardoor bij hem, zegt Wagué, die een vijftiental Ladoums bezit en fokt. Iemand bood 50 miljoen CFA Franc voor Buur Saloum: ruim 75 duizend euro. Wagué weigerde. Te vroeg, vond hij. Zijn lammetjes alleen verkoopt Wagué al voor een paar duizend euro per stuk.

Trofeeën

In een verre buitenwijk van Dakar slaakt Fatoumata Doumbouya een verrukte zucht. Haar Ladoums hebben haar álles gegeven, zegt de 68-jarige, in een smetteloos wit met roze jurk en dito hoofddoek, terwijl haar nieuwste protégé naast haar wordt opgesteld. Ibu Taximan doopte ze het beest dat bijna even groot is als zijzelf, naar de taxichauffeur die haar naar de stal bracht waar ze hem kocht. Dat wordt een winnaar, dat zag ze meteen.

„Maman Fatou”, zoals ze wordt genoemd, is zelf de grootste ster. Zo’n achttien jaar geleden was ze de eerste vrouw die zich in het toen nog door mannen gedomineerde Ladoumwereldje meldde.

Nu reizen vrouwen van ver naar haar toe voor advies. Doumbouya’s reputatie is zichtbaar in de trofeeën en foto’s aan de muur waartegen het geblaat van haar 27 Ladoums weerklinken.

Krijgt ze ook belletjes van mensen die een schaap voor het Offerfeest willen? Doumbouya schudt haar hoofd. Nee, nee. „Ik verkoop alleen aan les passionnées.”

Delen

Mail de redactie

Een explosie op het spoor in de Zuid-Russische regio Voronezj heeft donderdag grote problemen op het Russische spoor veroorzaakt. De explosie, op het traject tussen de stations Jevdakovo en Sagoeny, legde het treinverkeer aan één kant stil, zo meldden Telegram-kanalen Baza en het lokale Vesti Voronezj. Volgens de gouverneur van de regio, Aleksandr Goesev, zijn er geen gewonden gevallen en wordt de schade inmiddels hersteld.

Hoewel over de oorzaak nog geen duidelijkheid is, meldt het Russische Telegramkanaal Shot dat „resten van zelfgemaakte explosieven” op de plaats van het incident zouden zijn aangetroffen. Russische autoriteiten gaan uit van een „terroristische aanslag” en zijn een onderzoek gestart, zo meldde het Russische staatspersbureau Tass. De vermeende aanslag is evenwel nog niet opgeëist.

De regio Voronezj, ruim tweehonderd kilometer ten oosten van Koersk en de Oekraïense grens, is een belangrijk knooppunt voor de toelevering van manschappen en materieel voor het Russische front. Ook passagierstreinen van Moskou naar het Russische zuiden hebben flinke vertragingen opgelopen.

Krimbrug

Afgelopen dagen sloeg Oekraïne hard toe op doelen in de grensregio en verder in Rusland. Zondag werden bij drone-aanvallen op Russische luchtmachtbases in Moermansk, bij Moskou en in Siberië volgens de laatste onafhankelijke tellingen zo’n vijftien bommenwerpers onklaar gemaakt. Dat weekend stortte in de Russische grensregio Koersk een brug in onder een goederentrein en ontspoorde in de regio Brjansk een passagierstrein, nadat een verkeersbrug was ingestort. Daarbij kwamen ten minste zeven burgers om het leven en raakten tientallen mensen gewond.

In een ander incident in Brjansk werd vorige zondag eveneens een deel van het spoor beschadigd, daarbij zijn geen slachtoffers gevallen.

Afgelopen dinsdag saboteerde Oekraïne bovendien de brug naar het geannexeerde schiereiland Krim met explosieven. Volgens Rusland is de brug inmiddels hersteld. De Russische president Poetin kondigde eerder deze week in een gesprek met de Amerikaanse president Trump aan dat Rusland militair zal reageren op de aanslagen.

Delen

Mail de redactie