Als Cynthia Landveld de lijkwagen met de kist van oud-president Desi Bouterse in de verte ziet aankomen, barst ze in tranen uit. Uitgedost in een paars-witte koto- een traditionele Surinaamse jurk in de kleuren van de politieke partij NDP van Bouterse, staat ze tussen honderden mensen bij de centrale markt van Paramaribo. „Bouterse kon je hier gewoon op een doordeweekse dag tegenkomen, zelfs toen hij president was”, zegt ze terwijl ze door haar tranen heen lacht bij die herinnering.
De stoet komt dichterbij, stapvoets rijdt de lijkwagen met aan weerszijden oud-militairen. Door het raam is Bouterse opgebaard te zien, in militair tenue met zonnebril op. Over een deel van de kist ligt de Surinaamse vlag gedrapeerd. Landveld probeert zich door de mensenmassa heen te wringen om een glimp van hem op te vangen. „Zo te zien ligt Bouterse er vredig bij. Hij was een echte man van het volk. De beste leider die we ooit hebben gehad”, zegt ze even later.
De Surinaamse overheid bepaalde dat Bouterse – hoewel hij er als oud-president recht op zou hebben – geen staatsbegrafenis kreeg, vanwege zijn veroordeling voor de Decembermoorden. En dus werd het een grootse volksbegrafenis, georganiseerd door de NDP, waar tienduizenden aanhangers, nieuwsgierigen en Surinamers die hem een laatste eer wilden bewijzen massaal op afkwamen.
Lees ook
Op de vlucht overleden Bouterse had een held van de natie kunnen zijn, maar droeg altijd zijn besmette verleden met zich mee
De man die meer dan veertig jaar de Surinaamse politiek beheerste in verschillende posities – als legerleider, als president en op het laatst als veroordeelde voor de Decembermoorden en voorvluchtige – werd dit weekend door tienduizenden Surinamers naar zijn laatste rustplaats gebracht. Bouterse overleed op zijn schuilplaats volgens het sectierapport op 23 of 24 december aan een leverkwaal als gevolg van chronisch drankgebruik.
‘Historisch moment’
„Ik ben geen NDP’er, maar dit is toch een historisch moment”, zegt Clyde Binda, die de stoet op een afstandje bekijkt. „Wat je ook van Bouterse vindt, er is niemand die zo’n belangrijke rol heeft gespeeld in onze hedendaagse geschiedenis”, zegt hij.
Wat je ook van Bouterse vindt, er is niemand die zo’n belangrijke rol heeft gespeeld in onze hedendaagse geschiedenis
Eerder beloofde Ramon Abrahams, vicevoorzitter van de NDP, dat Bouterse’s uitvaart groots zou worden; dat de goed georganiseerde partij alles uit de kast had getrokken bleek al tijdens de singi neti, de traditionele avondwake op vrijdagavond in het partijcentrum Ocer. Daar kwamen al een paar duizend mensen op af, er werden liederen gezongen, speeches gehouden en er werd door leiders van verschillende religieuze stromingen gebeden. Alles was rechtstreeks te volgen via een livestream of op een groot scherm buiten.
In eerste instantie was er commotie omdat de geaccrediteerde pers, nationaal en internationaal, van de NDP te horen kreeg dat in het partijcentrum de woorden ‘moordenaar’ en ‘veroordeelde’ niet mochten worden uitgesproken. „Wat u buiten ons huis zegt na inlevering van uw persaccreditatie is aan u, maar hier binnen willen we die woorden niet horen”, aldus een persvoorlichter van de NDP. Later werd het besluit teruggedraaid door de NDP – het zou een misverstand zijn – toen onder meer de Surinaamse nieuwssite Starnieuws besloot geen verslag te doen van de avondwake als de media werden gecensureerd.
Zaterdag in alle vroegte werden in een politiebusje drie gevangenen naar het crematorium gebracht om afscheid van Bouterse te nemen. Het waren de drie bejaarde mede-veroordeelden voor de Decembermoorden: Ernst Gefferie, Benny Brondenstein en Stephanus Dendoe. In tegenstelling tot Bouterse meldden zij zich in januari vorig jaar wel bij de gevangenis voor het uitzitten van hun straf. Bouterse’s voormalige lijfwacht Iwan Dijksteel sloeg samen met hem op de vlucht en is nog steeds voorvluchtig.
Vlag halfstok
Een paar uur later begint de kist aan de tocht door de stad vanuit Bouterse’s huis in de wijk Leonsberg. Bij ministeries en overheidskantoren hangt de vlag halfstok, zo is besloten door de regering. De tientallen auto’s in de stoet worden begeleid door motorfietsen. Een helikopter cirkelt boven de stoet en er is op veel plaatsen zichtbare politiebeveiliging. Langs de route staan mensen om de laatste eer te bewijzen.
De stoet gaat langs locaties die voor Bouterse belangrijk waren, zoals het presidentieel paleis en de Nationale Assemblee. Daarachter aan de rivier ligt het Fort Zeelandia, de plek waar vijftien tegenstanders van Bouterse op 8 december 1982 werden vermoord, waarvoor Bouterse in 2023 werd veroordeeld tot twintig jaar celstraf.
De stoet trekt ook langs de waterkant en komt pal langs de winkel van Sunil Oemrawsingh, nabestaande en voorzitter van de Stichting 8 december 1982. Hij heeft besloten zijn winkel deze dag te sluiten. Hij wil niet geconfronteerd worden met de volksbegrafenis voor Bouterse. Voor nabestaanden zoals Oemrawsingh is dit een dag van een onvoltooide gerechtigheid zegt hij. „Het is ook ironisch dat de tocht dan langs mijn winkel komt, en ook in de buurt komt van het Fort Zeelandia. Zouden de mensen die Bouterse nu zo vereren, ook stilstaan bij de nabestaanden en de vijftien vermoorde mensen?”, vraagt hij zich af.
Zouden de mensen die Bouterse nu zo vereren, ook stilstaan bij de nabestaanden en de vijftien vermoorde mensen?
De tienduizenden Surinamers die op de been zijn, zijn daar nauwelijks mee bezig. „Natuurlijk maakt iedereen fouten. Maar uiteindelijk zal God hem vergeven”, zegt een vrouw die voor het partijcentrum dranken verkoopt. De straat is vol met in paars gehulde aanhangers, veel jongeren, en Surinamers met allerlei etnische achtergronden. Een groep inheemsen uitgedost met hoofdtooien en pijl en boog voegt zich in de rij voor het afscheid. Voor hen staat een groep marronsvrouwen in traditionele pangi’s, omslagdoeken.
Stilte en pijn
Sommige mensen zijn geëmotioneerd en roepen ‘Papa Bouta’ als hem zien liggen, anderen doen een gebed. Op het terrein heerst ook vooral een bijna feestelijke stemming: „dit is een uitvaart in de stijl van overledene”, zegt iemand van de organisatie. „Zelf hield Bouterse ook van een feestje.”
Dat een deel van de Surinamers vandaag in stilte en pijn Bouterse’s daden beleeft realiseert de 24-jarige Soeraja Freser zich. Ze werkt als kapster en is samen met drie vriendinnen naar het afscheid gekomen. „Natuurlijk kijk je hier anders tegenaan als je nabestaande bent. Maar vandaag bij zijn uitvaart moeten we vooral stilstaan bij de positieve dingen van Bouterse. Vandaag is er geen ruimte voor vijandschap”, zegt ze.
Freser kijkt om zich heen. „Zie je hoe wij als verschillende Surinamers verenigd zijn? Dat is dankzij Bouterse gelukt. Omdat hij zelf ook een gemengde afkomst had, met inheemse en creoolse roots, en zijn partij multicultureel heeft opgericht, voelen veel jongeren zoals ik zich hier thuis. Dat zie je vandaag”, zegt ze. Traditioneel zijn veel politieke partijen in Suriname ingedeeld naar etniciteit; de partij van Bouterse was de eerste multiculturele partij.
Politieke tint
Tussen de sprekers door, van familieleden tot partijgenoten en bekende Surinaamse muzikanten, heeft de uitvaart ook een sterke politieke tint. In mei zijn er verkiezingen in Suriname. De NDP, die er in de peilingen goed voorstaat, wil ook vooral de boodschap laten doorklinken dat ze Bouterse’s nalatenschap in leven zal houden. „Het gaat om het geloof en de liefde voor Suriname, Bouterse was een pure nationalist. Wij zullen daarop verder bouwen”, zei vicevoorzitter Ramon Abrahams in aanloop naar de uitvaart.
Echtgenote Ingrid Bouterse-Waldring, die inmiddels is toegetreden tot het bestuur van de partij, betreedt vlak voordat de kist per paardenkoets richting het crematorium gaat, het podium. „Vandaag heb ik gezien hoe Suriname van Bouta heeft gehouden. En krijg jij van de bevolking de eer die je als geen ander verdient” zegt zij, terwijl ze zich tot haar opgebaarde overleden echtgenoot richt. „Laten we heengaan en de verkiezingen winnen, dat is wat Bouterse gewild zou hebben”, herhaalt ze de woorden van de voorzitter van de partij, Jenny Simons. Er klinkt gejuich en applaus.
Lees ook
‘Bouterse verbleef mogelijk lange tijd in de Surinaamse jungle’: mysterie rond zijn verdwijning blijft nog onopgehelderd
De Amerikaanse krijgsmacht heeft maandag 11 van de 26 gedetineerden van de beruchte gevangenis Guantánamo Bay overgebracht naar Oman waar „zij hun levens opnieuw kunnen oppakken”. Dat meldt The New York Times. Alle mannen hebben de Jemenitische nationaliteit en tegen geen van hen was een formele aanklacht ingediend in de twee decennia dat zij gevangen zaten.
De gevangenenoverdracht vond in het geheim plaats maandagochtend plaatselijke tijd, enkele dagen voor de beruchtste gevangene van Guantánamo Bay, Khalid Sheikh Mohammed, schuld zal bekennen voor het medeplannen van de aanslagen van 11 september 2001. Daarbij vielen meer dan drieduizend doden. In ruil voor zijn schuldbekentenis zal hij een levenslange gevangenisstraf krijgen in plaats van de doodstraf.
De reducering van de gevangenenpopulatie van Guantánamo Bay is een van de laatste daden van Joe Biden als Amerikaans president. Barack Obama, president van 2009 tot 2017, probeerde het aan de Cubaanse kust gevestigde detentiecentrum te sluiten, maar slaagde daar niet in. Toen Biden in 2021 aantrad als president telde de gevangenis nog veertig ingezetenen, nu nog vijftien. Negen van hen zijn aangeklaagd voor of schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden.
Drie jaar voorbereid
De vrijlating van de elf mannen werd drie jaar voorbereid. Zij zouden al in oktober 2023 vrijgelaten worden, maar het Congres maakte op het laatste moment bezwaar – terwijl het vliegtuig klaarstond en hun persoonlijke eigendommen ingepakt waren.
De gedetineerden konden niet naar Jemen gestuurd worden, vanwege de burgeroorlog in dat land. Oman is een bondgenoot van de Verenigde Staten en in het islamitische land krijgen de vrijgelaten verdachten een re-integratieprogramma aangeboden.
Onder Obama werden dertig gevangenen naar Oman gestuurd, van wie er 27 naar Jemen werden overgebracht en twee naar Afghanistan. Een van de mannen stierf in Oman.
Guantánamo Bay opende in januari 2002 en ontving toen de eerste twintig gevangenen, allen uit Afghanistan. Een jaar later verbleven er 660 mannen in de gevangenis, waar velen zonder proces werden vastgehouden en meerdere mannen gemarteld werden met de waterboard-methode. De militaire gevangenis richtte zich op verdachten in de door president George W. Bush afgekondigde ‘War on Terror’. Veel gevangenen bleken echter niets met terrorisme te maken te hebben.
Voor het eerst in de geschiedenis van de Rooms-Katholieke Kerk wordt een vrouw hoofd van een van de ‘ministeries’ binnen het Vaticaan. De Italiaanse non Simona Brambilla is maandag door paus Franciscus benoemd tot eerste vrouwelijke prefect. Ze gaat leiding geven aan het dicasterie dat verantwoordelijk is voor religieuze gemeenschappen, meldt het Vaticaan.
Het Dicasterie voor Instituten van het Gewijde Leven en voor Gemeenschappen van Apostolisch Leven, zoals de officiële titel luidt, houdt zich bezig met katholieke kloosterordes, monniken en nonnen. Brambilla (59) vervangt kardinaal Joao Braz de Aviz, van wie ze ruim een jaar lang rechterhand was. Sinds 2022 is het officieel niet meer verplicht dat dicasteries worden geleid door bisschoppen, waarmee de deur openging voor vrouwen.
Onder paus Franciscus is de positie van de vrouw binnen de Rooms-Katholieke Kerk aan verandering onderhevig. Na zijn aantreden in 2013 kwam er voorzichtig meer ruimte voor vrouwen op prominente posities. Zo benoemde hij eerder Barbara Jatta tot directeur van de Vaticaanse Musea en werd Raffaella Petrini in 2022 secretaris-generaal van de stadstaat Vaticaanstad.
Een andere opzienbarende benoeming vanuit het Vaticaan was maandag die van Robert McElroy tot aartsbisschop van Washington. De huidige aartsbisschop van San Diego geldt binnen de kerk als progressief en liet zich eerder kritisch uit over aantredend president Donald Trump. Het op grote schaal deporteren van illegale migranten, waar Trump mee dreigt, noemde hij maandag „onverenigbaar met de katholieke leer”.
Lees ook
Vaticaanse synode was ‘een stap in de goede richting’
Het scheelde niet veel of het moeras in natuurgebied De Bruuk had helemaal niet meer bestaan. „Landbouwers hebben hier sloten gegraven om het water af te voeren en het moeras droog te leggen”, zegt ecoloog Tim Termaat van Staatsbosbeheer, terwijl zijn laarzen bijna onder water staan. Dat De Bruuk nog altijd een moeras is, blijkt uit alles. Termaat wijst: „Dat is volgens mij een klimopwaterranonkel, een bijzondere waterplant.”
Het grootste deel van het moeras werd inderdaad drooggelegd om het geschikt te maken voor landbouw, maar in dit deel bleef het grondwater maar omhoogkomen. Het was veel te nat voor akkerbouw of om koeien op te laten grazen. Er kon alleen hooi worden gewonnen. Nu nog kun je op sommige stukken tot halverwege je schenen in het water staan.
Wat overbleef van het moeras, werd het beschermde natuurgebied De Bruuk. Het is een van de kleinste Natura 2000-gebieden van Nederland: zo’n honderd hectare groot. Toch is het soortenrijk: er kunnen dertig soorten planten per vierkante meter voorkomen, vergelijkbaar met tropisch regenwoud.
Kleine natuurgebieden liggen onder een vergrootglas. De vier coalitiepartijen (PVV, VVD, NSC en BBB) spraken afgelopen zomer af dat de Nederlandse natuur moet bestaan uit „robuuste natuurgebieden”. „Geen ‘snippernatuur’”, staat er in het Hoofdlijnenakkoord specifiek bij.
Maar die gebieden schrappen kan niet zomaar: het gaat om Natura 2000-gebieden, die Europees beschermd zijn en niet zomaar opgeheven kunnen worden. Staatssecretaris Jean Rummenie (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, BBB) houdt zich tot nu toe op de vlakte: hij schrijft in een Kamerbrief dat hij van plan is volgend jaar de “herindeling van natuurgebieden” met de Europese Commissie te bespreken.
Er wordt te veel gekeken naar de stippellijnen van Natura 2000, alsof daarbuiten geen natuur is
In de tussentijd heeft het kabinet een ander plan: provincies worden gevraagd om in kaart te brengen „waar de natuurregels knellen”, specifiek voor kleine gebieden, schrijft een woordvoerder van het ministerie aan NRC. Provincies mogen gebieden aanwijzen waarvan de doelen, zoals het vergroten van een populatie van een bepaalde soort, mogelijk kunnen worden overgeheveld worden naar natuurgebieden waar dat „makkelijker” zou gaan.
De woordvoerder geeft een hypothetisch voorbeeld van een natuurgebied, waar de doelstelling is de populatie kamsalamanders met tien te vergroten. Als dat moeilijk blijkt, kunnen provincies bekijken of het doel van tien extra kamsalamanders misschien in een ander, nabijgelegen natuurgebied sneller gehaald kan worden. Het doel kan dan in het andere gebied worden geschrapt.
Een mogelijk gevolg is dat de kamsalamander in dat natuurgebied in gevaar komt: de populatie moest daar groeien om een goede kans te hebben om te overleven. Het ministerie benadrukt dat dit plan alleen kan worden uitgevoerd als het ook “beter voor de natuur” is. Provincies moeten dat goed onderbouwen.
‘Snippers’
NRC rekende uit hoeveel van dit soort ‘snippers’ natuur er zijn. Bij gebrek aan een duidelijke definitie – die heeft het ministerie ook niet – is een grens van 250 hectare gehanteerd (zie kader). Met die definitie zijn er in totaal 202 stukjes Natura 2000-gebied een ‘snipper’.
Soms gaat het om het complete natuurgebied, zoals bij De Bruuk in Gelderland, tegen de Duitse grens. Van de 202 ‘snippers’ zijn er 22 complete Natura 2000-gebieden. De rest bestaat uit stukjes die werden afgesneden van grotere natuurgebieden, door bijvoorbeeld een snelweg of bebouwing.
Bij elkaar opgeteld zijn die snippers ruim achtduizend hectare groot. Als al die stukjes samengevoegd zouden worden tot één natuurgebied, zou het gelijk tot de tien grootste Natura 2000-gebieden op land behoren – grofweg zo groot als het duingebied Kennemerland-Zuid, of zelfs vier keer zo groot als de Sallandse Heuvelrug.
Zouweboezem (zuid)
118 hectare
Coepelduynen
188 hectare
De Bruuk
99 hectare
NRC sprak acht beheerders van kleine natuurgebieden, verspreid gelegen over het hele land. Daaruit blijkt dat de grenzen van de Natura 2000-gebieden, die door de Nederlandse overheid werden vastgelegd, vaak wel erg krap werden getrokken. De natuurgebieden zijn meestal eigenlijk groter, zegt landschapsecoloog Allard van Leerdam van Staatsbosbeheer. „Vaak is alleen het stuk met de beste natuur aangewezen als Natura 2000-gebied”, aldus Van Leerdam. „Alsof daarbuiten geen natuur is.”
Soms ook moeten de natuurgebieden zelf worden aangepast om ze binnen de krappe grenzen te houden. Neem de Coepelduynen in Zuid-Holland. Dat natuurgebied stopt zo abrupt door bebouwing, dat noodgrepen moeten voorkomen dat de duinen de woonwijk inwaaien: de duinen worden beplant.
<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Een stuwtje in een sloot, dat voorkomt dat te veel water het gebied uitstroomt.” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Een stuwtje in een sloot, dat voorkomt dat te veel water het gebied uitstroomt.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/06163403/data126315531-1d7b6e.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-9.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-7.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-8.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-9.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-10.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/6XPBRhmLg7-XzTJyshVi2g_Pa6s=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/06163403/data126315531-1d7b6e.jpg 1920w”>Een stuwtje in een sloot, dat voorkomt dat te veel water het gebied uitstroomt.
<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Haakveenmos (links) en glanzend veenmos.” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Haakveenmos (links) en glanzend veenmos.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-1.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/06163410/data126315603-e904ae.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-13.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-11.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-12.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-13.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-14.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/gml09hkWkpyG3pOvT9XSnPs_ixU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/06163410/data126315603-e904ae.jpg 1920w”>Haakveenmos (links) en glanzend veenmos.
Foto’s: Eric Brinkhorst
Boeren
De laarzen van ecoloog Termaat soppen in het hoge water van De Bruuk. Hij wijst. „Die heuvel daar is een stuwwal, ontstaan in de voorlaatste ijstijd.” Daarom is De Bruuk zo nat. Het water zakt van twee stuwwallen naar het laagste punt, waar De Bruuk ligt. Daar wordt het uit de grond omhooggestuwd, vol met mineralen zoals ijzer en calcium.
De stuwwallen, die zo belangrijk zijn voor het moeras, vormen geen onderdeel van het officiële Natura 2000-gebied. Sterker, tussen de wallen en het natuurgebied zitten aan alle kanten boeren. Die willen de waterstand graag zo laag mogelijk houden, zodat er met tractoren gereden kan worden en gewassen beter kunnen groeien. In de zomer, als het warm en droog is, pompen boeren grondwater op om gewassen nat te houden. „Aan alle kanten wordt hier aan het water getrokken”, stelt Termaat. „Er wordt óók drinkwater gewonnen.”
En dat merken ze in De Bruuk. Zeker in de droge zomers gaat de grondwaterstand flink omlaag, waardoor veenlagen afgebroken worden. Daarnaast kreeg regenwater meer invloed op het gebied – en dat water heeft een andere samenstelling dan grondwater. Daardoor kregen onder meer veenmossen de overhand, die andere soorten verdrongen.
Aan alle kanten wordt hier aan het water getrokken
Afgelopen jaren nam Staatsbosbeheer maatregelen om het gebied nat te houden, wat het soortenrijk maakt: sloten werden gedempt en stuwtjes geplaatst die het water in het gebied moeten houden. „Alles wat we binnen het gebied kunnen doen, is gedaan”, zegt Termaat. Er wordt nu onderzocht of dat de waterstanden hoog genoeg houdt om De Bruuk in stand te houden.
Termaat vreest van niet. „En dan moeten we gaan kijken naar maatregelen buiten het gebied.” Bijvoorbeeld met een ‘bufferzone’ van minder intensieve landbouw rond het gebied, waar de waterstanden hoger kunnen blijven.
NRC benaderde meerdere boeren rond De Bruuk. Eén wilde met zijn naam in de krant. „De natuur schuift steeds verder op. Het lijkt een beetje op een Rupsje Nooitgenoeg en daar heb ik wel moeite mee.”, zegt boer Martien Nillesen, die 180 melkkoeien heeft en akkerbouwer is. „We mogen al minder mest uitrijden in een strook van 250 meter rond het gebied.” Toch zou hij misschien wel willen meewerken aan zo’n bufferzone met hogere grondwaterstand. Al eerder ruilde hij grond, zodat een watergang kon worden verplaatst. „Daar ben ik niet slechter van geworden. Over alles valt te praten”, zegt hij.
Ook elders spelen boeren een cruciale rol. De Wilck (Zuid-Holland) is aangewezen als rust- en broedgebied voor vogels. Het officiële gebied bedraagt 116 hectare, maar het oorspronkelijke natuurgebied is zeker dubbel zo groot. „De andere helft is allemaal landbouwgebied”, vertelt landschapsecoloog Van Leerdam. „Daar proberen we met boeren samen te werken. Soms gaat dat heel goed, soms helemaal niet. Wij bewaren zo veel mogelijk rust in het voorjaar, tot 1 juni. Maar dan is het veld van een buurman bij wijze van spreken al drie keer gemaaid. Dat beïnvloedt het broedsucces van weidevogels in ons reservaat.”
<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="De klimopwaterranonkel in De Bruuk.” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="De klimopwaterranonkel in De Bruuk.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-2.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/06163400/data126315507-601577.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-17.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-15.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-16.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-17.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-18.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/n9zQKkg3Zqxz60Xn2VRFA_JUqU0=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/06163400/data126315507-601577.jpg 1920w”>De klimopwaterranonkel in De Bruuk.
<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Een van de natte velden van De Bruuk.” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Een van de natte velden van De Bruuk.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-3.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/06163405/data126315534-bb175e.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-21.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-19.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-20.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-21.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-kabinet-wil-robuuste-en-geen-versnipperde-natuur-maar-dit-zijn-kraamkamers-van-biodiversiteit-22.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/ylwEkD3KWKti-RM-t5qlkzrdfm4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/06163405/data126315534-bb175e.jpg 1920w”>Een van de natte velden van De Bruuk.
Foto’s: Eric Brinkhorst
Kraamkamers
Kleine gebieden bevatten vaak bijzondere natuur: heides, plantenrijk duinen, moerassen, bossen in natte en kalkrijke beekdalen. De biodiversiteit is hoog. De Zouweboezem (Zuid-Holland, doorsneden door een snelweg) kent de grootste populatie purperreigers van Noord-Europa; in het Bunder- en Elslooërbos (Limburg) komt de vuursalamander nog voor en in de Schaopedobbe (Friesland) groeit moeraswolfsklauw.
„In deze gebieden zitten soorten die vroeger in Nederland algemeen waren, maar nu op nog maar heel weinig plekken voorkomen”, zegt Termaat. „Dit soort natuurreservaatjes zijn de laatste strohalm voor bijvoorbeeld graslandvlinders, anders verdwijnen ze volledig. Het zijn kraamkamers van biodiversiteit.” Maar die bijzondere soorten zitten soms ook opgesloten in de natuurgebieden, die dan te ver liggen van andere gebieden. Zo heeft De Bruuk een populatie zilveren manen, een voor Nederland zeldzame vlindersoort. Maar de vlinders kunnen zich moeilijk verspreiden; het volgende gebied ligt kilometers verderop.
Dit soort natuurreservaatjes zijn de laatste strohalm voor bijvoorbeeld graslandvlinders, anders verdwijnen ze volledig
Andersom komen verdwenen soorten moeilijk terug. In de Coepelduynen verdween de aardbeivlinder, die nauwelijks meer in Nederland voorkomt. Inmiddels werden delen van het natuurgebied weer geschikt voor de vlinder, maar het ligt waarschijnlijk te afgezonderd om de oversteek te maken.
„Liever zou ik snippernatuur ook opheffen”, stelt Termaat. „Maar dan door die gebieden groter te maken.” Stel je voor, zegt Termaat, dat ze worden opgeheven. „Dan weet je helemaal zeker dat flink wat soorten uit Nederland verdwijnen.”
Lees ook
De snippers natuur waar het nieuwe kabinet over spreekt zijn eigenlijk parels