‘The Surfer’ wordt dé Nicolas Cage film van dit jaar

Posted on by admin

In de jaren 10 werd het bijna folklore, toen acteur Nicolas Cage (61) jaarlijks in vijf, zes speelfilms speelde om een belastingschuld af te betalen. Meestal actievluggertjes, maar elk jaar zat er wel zo’n opvallende, excentrieke genrefilm als Mandy of Mom and Dad tussen.

Nu de schuld is afbetaald, blijft hij in vrij hoog tempo doordraaien – in 2023 zes films, in 2024 vier – met relatief onbekende, onconventionele filmmakers. Wat genrefilms oplevert die buiten de lijntjes kleuren: denk recentelijk aan het ijzingwekkende Longlegs of de fantastische allegorie Dream Scenario, waarin Cage als duffe professor viraal gaat door opeens wereldwijd in ieders droom te verschijnen.

The Surfer wordt de Cagefilm van 2025, zo lijkt het. Hij speelt ‘The Surfer’ die zijn ouderlijk huis aan een Australische baai wil terugkopen – hij woont al decennia in Californië. Als hij er alvast met zijn zoon (‘The Kid’) wil surfen, jaagt een bende ze van het strand en steelt zijn surfboard. Cage laat dat er niet bij: vanuit zijn auto in de duinen gluurt hij wrokkig en geobsedeerd naar het clubhuis van deze macho-sekte onder leiding van ene Scally, die gedekt wordt door de lokale politie. Op de parkeerplaats wordt Cage mikpunt van diefstal, getreiter en sabotage. Hij verloedert, zinkt weg in zijn troebele verleden – zijn vader stierf op het strand – en zijn realiteit fragmenteert. Het mondt uit in een mentale catharsis, een langdurig ‘Nicolas Cage losing his shit’.

Maker is de Ier Lorcan Finnegan, regisseur van artistieke, paranoïde thrillers als Nocebo of Vivarium. Films met redelijk grote namen – Jesse Eisenberg, Eva Green, Mark Strong – die de Nederlandse bioscoop niet halen: te zeer genre voor het filmtheater, te artistiek voor de popcornbios. Gelukkig wist Finnegan ditmaal Nicolas Cage aan de haak te slaan. Al was dat niet zijn idee, vertelt hij op het filmfestival van Rotterdam, waar zijn film in februari draaide.

The Surfer begon met scriptschrijver Thomas Martin, die Finnegan ontmoette op het Tribeca-filmfestival in New York. Ze dronken wat, ontdekten dat ze in Dublin op vijftig meter afstand van elkaar woonden. Martin had een A4-tje met een plannetje, geïnspireerd door iets dat hij ooit in Australië zag: twee kerels in keurig pak die op een strand op elkaar inbeukten.

Als The Surfer (Nicolas Cage) met zijn zoon wil surfen, jaagt een bende ze van het strand en steelt zijn surfboard.

Lunada Bay Boys

Hij maakte een link met het verhaal van de ‘Lunada Bay Boys’, een surfclan bij Los Angeles die vanaf de jaren zeventig met intimidatie en soms grof geweld buitenstaanders van hun strand weerden. Finnegan: „Er ligt een heel dure wijk aan die baai bewoond door hedge-fundmanagers, artsen en juristen. ‘No beach bums’, was het motto. Ze sloegen vreemdelingen in elkaar, prikten autobanden lek, stalen surfplanken. Er was ook een clubhuis, het Fort.” Dat clubhuis werd recent gesloopt, na jaren van publiciteit en processen die uitmondden in tienduizenden dollars smartengeld.

In The Surfer zijn deze ‘Bad Boys’ een soort sekte. „You can’t surf if you don’t suffer”, luidt hun slogan. Ze blazen gewoon wat stoom af, goed voor ze, vinden hun vrouwen. Het is een ‘manosphere’ die Cage razend maakt én aantrekt. Hij haat ze. Hij wil erbij horen. Finnegan: „Cage keert terug naar een nostalgische plek om een mythische jeugd te herbeleven, nepherinneringen over hoe geweldig het allemaal was met zijn vrienden aan het strand.”

De toxische masculiniteit die op internet door influencers en podcasters wordt uitgevent, was een inspiratie, vervolgt hij. „Bendeleider Scally is zo’n charismatische alfaman – type Joe Rogan, Jordan Peterson – die zich opwerpt als oudere broer of vaderfiguur voor stuurloze mannen. En ook een beetje het type macho-sjamaan dat met name in Australië in trek is. Die organiseren dan retreats waar managers en tech-bro’s met de hallucinogene drank ayahuasca en verzonnen rituelen helemaal uit hun dak gaan – en maandag weer netjes op kantoor. Er is een nieuw soort verband tussen spiritualiteit, masculiniteit en ultrakapitalisme dat me tegelijk afstoot en fascineert.”

Op de parkeerplaats wordt mikpunt van diefstal, getreiter en sabotage.

Haaien

Met Australische producers leek de beste locatie al snel Australië. „We wilden ook die wat louche vibe van Ozploitationfilms uit de jaren 70.” Finnegan had een Australische acteur op het oog, tot iemand opperde Nicolas Cage te benaderen. „Aan hem had ik niet eens gedacht, maar verhip, dat zou interessant zijn! Weinig acteurs kunnen de mix van emotioneel drama, actie en waanzin aan, laat staan met humor, zoals Nic. We stuurden het script naar zijn agent, Nicolas belde terug, en het klikte.”

The Surfer werd opgenomen bij het kustplaatsje Yallingup, drie uur ten zuiden van Perth, Australië. Het bleek niet zo lastig omwonenden van het strand te houden, paparazzi waren taaier: ze lagen volgens Finnegan „met kanonnen van telelenzen” voortdurend op de loer in bosjes en struikgewas. Wellicht hoopten ze op een surf-incident. Finnegan: „Nicolas Cage komt uit LA, hij weet wat surfen is. Maar het idee van de film is nu juist dat hij niet mag surfen en van afstand verlangend naar de zee staart.” Wel peddelden ze twee dagen met Cage op de golven, en daar werd Finnegan knap nerveus van. Een maand eerder had een witte haai een zwemmer doodgebeten bij Yallingup. „De producers schermden met een haaienradar op de surfboards die de dieren met een elektronische puls op afstand zou houden. Daar kwam niets van, het was te duur. Nicolas maakte er zelf grappen over. Altijd blijven draaien, want een clip waarin hij zijn been verliest aan een haai zou veel meer opbrengen dan mijn hele film.”

The Surfer is een subjectieve film: eerder een beleving dan een realiteit, aldus Finnegan. Hij liet zich daarbij inspireren door The Swimmer, een verontrustende, wat perverse cultklassieker van Frank Perry en Sydney Pollack uit 1968. Daarin vat Burt Lancaster als gespierde, gebronsde en bronstige vijftiger Ned Merrill het speelse plan op via de zwembaden van zijn buren naar zijn eigen villa te zwemmen. Al doende exploreren we Neds welgestelde, suburbane wereld van status, bezit, seksuele hypocrisie en alcoholisme. En zijn problemen. Finnegan: „The Swimmer gaat over een man die in een psychose verkeert. Eerst lijkt alles vrij normaal, maar je beseft gaandeweg dat zijn realiteit verknipt is. Wat ik ook gebruik, is dat onwerkelijke contrast tussen blauwe lucht en gebruinde huid en de unieke, experimentele wijze waarop Neds realiteit desintegreert. Ook als kijker krijg je nooit helemaal greep op de film.”

In ‘The Surfer’ besef je gaandeweg dat zijn realiteit verknipt is

Min Min

Zowel Ned als de Surfer probeert tegen de rivier op te zwemmen: middelbare mannen op zoek naar een verloren, geïdealiseerde jeugd. Ze blijken in rondjes te zwemmen. Finnegan: „Het gevoel dat je wil ontsnappen aan patronen waarin je toch steeds weer terugvalt is universeel.”

Nicolas Cage hoefde hij overigens niets te vertellen over The Swimmer, zegt Finnengan, hij is een lopende filmencyclopedie. De acteur kwam zelf met het idee om een verwijzing toe te voegen naar Billy Wilders romkom Sabrina uit 1954, waarin Humphrey Bogart een man een olijf in de mond duwt en zegt: ‘Nu kauwen’. „Alleen is dat hier niet met een olijf, maar met een dode rat.”

Of hij nog een Cage-moment voor ons heeft? „Oh ja, op een avond bereidden we het shot voor waar de Surfer de rat doodt. Nicolas stond met zijn make up-artiest Pamela in de duinen, zag een UFO en filmde dat met zijn telefoon: een bewegende schijf van licht met een gat in het midden. Hij was opgetogen. Later hoorde ik dat het een bekend fenomeen is, Min Min, waarvoor saaie wetenschappelijke verklaringen zijn: zwermen insecten moerasgas, een fata morgana. Net iets voor Nic om dat nu weer te zien.”

Related Posts

Column | Het filmfestival van Cannes is als verrukkelijke doos bonbons

Thierry Fremaux tijdens de persconferentie van het Cannes Film Festival

Op het moment van schrijven staat hij nog ongeopend aan de Boulevard de la Croisette te wachten: de verrukkelijke doos bonbons die het filmfestival van Cannes is. Directeur Thierry Frémaux mocht ze voorproeven, en zat maandag zichtbaar te glunderen op zijn persconferentie bij de 78ste jaargang van ’s werelds belangrijkste filmfestival.

De filmbranche zit nog steeds in het slop, maar Cannes is weer toonaangevend. Het afbrandrisico is enorm, met 4.200 gestresste en bloeddorstige filmjournalisten. Maar maak je het hier, dan heb je een wereldhit en mogelijk Oscars.

Of hij geen druk voelde om die formidabele vorige editie te evenaren? Frémaux, cool als een komkommer: „Het enige dat hier nu in Cannes onder druk staat zijn de biervaten.” Ruim twintig jaar staat Frémaux al aan het roer; hij laveerde Cannes door de roerige jaren tien, toen het festival het onderspit leek te delven tegen het gecombineerde gewicht van de najaarsfestivals Venetië, Toronto, Telluride en New York. De wijsheid luidde toen dat je voor Oscarglorie in Cannes „te vroeg piekte”. Cannes, waar de Franse bioscopen machtig zijn, voerde bovendien oorlog met het machtige Amerikaanse Netflix, dat zijn dure prestigefilms van Scorsese, Alfonso Cuáron en de gebroeders Coen daarom in Venetië lanceerde. En altijd was er weer gedoe rond #MeToo, hoewel rivaal Venetië bepaald niet minder hanig was dan Cannes.

Met Gerard Dépardieu voor de rechter, tweemaal achter elkaar zeven vrouwelijke regisseurs in de hoofdcompetitie en Juliette Binoche die Greta Gerwig opvolgt als juryvoorzitter lijkt #MeToo dit jaar niet zo’n punt te worden. Eerder lijkt het hectische en overvolle Cannes uit zijn jasje te groeien. Vorig jaar ontving Cannes 39.000 filmprofessionals – het is ook ’s werelds grootste filmmarkt, rekende Frémaux voor. Zijn team beoordeelde dit jaar 2.909 ingezonden films, twee keer zoveel als vóór Covid.

Geen wonder dat Cannes recent maar weer een programma toevoegde aan de vele – Un Certain Regard, Semaine de la Critique, Quinzaine des Realisateurs, ACID. ‘Cannes Premières’ biedt ruimte voor grote namen waarvoor geen plek is in de hoofdcompetitie. Te winnen valt er niets, maar ze mogen wel op de rode loper, mits chique en netjes gekleed. Het festival weert namelijk blote aandachtstrekkerij , zoals het eerder vulgaire selfies weerde. Het wachten is op een ster die de grenzen opzoekt, want een zinloos relletje hoort erbij.

Dus wat zit er dit jaar in de bonbondoos van Thierry Frémaux? Hoe goed is het tienermoederdrama van de gebroeders Dardenne, hervindt Wes Anderson zijn vorm nu hij weer een peloton supersterren in stoïcijnse centraalcomposities uitrijdt in The Phoenician Scheme? Hoe reageert de Iraanse censor op dissident Jafar Panahi’s jongste guerrillafilm, biedt Richard Linklater terugblik Nouvelle Vague op Godards baanbrekende film À Bout de Souffle uit 1960 meer dan nostalgische pastiche? Schokt Julia Ducournau ons eens te meer met haar hiv-film Alpha, en hoe bevalt het Cannes-debuut van arthorror-icoon Ari Aster? En Spike Lee, en Bi Gan, en Ethan Coen, en Kelly Reichardt, en Sergej Loznitsa, en Fatih Akin? Slagen de filmsterren Scarlett Johansson, Kirsten Stewart en Harris Dickinson ook als debuterend regisseur? Tijd om de bonbonsdoos uit te pakken.


Alles wordt een ‘performance’ in biografische film over Sarah Bernhardt, zelfs een amputatie

Het komt niet vaak voor dat de amputatie van een been als een vrolijke aangelegenheid in beeld wordt gebracht, maar in biopic Sarah Bernhardt, la divine zien we hoe de dan 70-jarige wereldberoemde actrice en socialite Sarah Bernhardt (1844-1923) haar ingreep even theatraal benadert als alles in haar leven. Ze groet vrolijk ex-geliefden die op bezoek komen, maakt morbide grapjes en sprenkelt wat emotionele chantage over pre- en postoperatieve gesprekken, de operatie voelt als een grote performance.

Bernhardt wordt gezien als de beroemdste Franse toneelactrice ooit, maar ook als een van de eerste echte wereldsterren – de Marilyn Monroe van de Franse Belle Époque. Ze toerde wereldwijd, tot in de VS, en bij haar overlijden kwamen meer dan 600.000 mensen samen in Parijs. De elegante art-nouveau-afbeeldingen die de schilder Alphonse Mucha maakte van Bernhard voor de posters van toneelstukken, zijn nog steeds wereldberoemd en uit duizenden te herkennen.

In Sarah Bernhardt, la divine ligt de nadruk minder op historische nauwkeurigheid, de film toont vooral hoe de charmante Bernhardt zich helemaal niets aantrok van de conventies van haar tijd. Ze was ongetrouwd moeder, had affaires met zowel mannen als vrouwen en was niet vies van extravagantie en pathetiek. We zien haar uitrusten in een doodskist, ze hield wilde dieren thuis, waar het veel weg had van een propvolle brocante.

Het traditioneel opgebouwde scenario laat de zeventigjarige Bernhardt, bedlegerig door de amputatie, terugblikken op haar leven. Van haar getroebleerde jeugd en het antisemitisme waar ze mee werd geconfronteerd krijgen we slechts af en toe een flard mee. Centraal staat vooral de dag waarop kennissen een feest gaven om haar te eren en waarop een belangrijke geliefde hun jarenlange affaire verbreekt. Het levert een lichtvoetige, onderhoudende en diepromantische film op, waarin het ene na het andere culturele icoon opduikt uit de kringen die Bernhardt frequenteerde, van Émile Zola tot Cyrano de Bergerac-auteur Edmond Rostand. Sandrine Kiberlain leeft zich volledig uit bij het spelen van al Bernhardts excentrieke karaktertrekjes en grootheidswaanzin.

Echt acteren zien we ‘La divine’ alleen zeer kort aan het begin van de film. Jammer, want hoewel haar acteerstijl vandaag de dag waarschijnlijk als oubollig zou worden ervaren, vraag je je daardoor geregeld af waar de geestige en vaak aan hysterie grenzende adoratie vandaan kwam die Bernhardt in de film continu ten deel valt.

Door dat laatste voelt de film behalve als een ode aan de eigenzinnige en ooit vooruitstrevende Bernhardt, ook als een grafrede voor een type kunstenaar dat langzaam lijkt te verdwijnen. Want behalve geniaal en charmant, is de actrice in de film ook volstrekt egoïstisch en behoorlijk grensoverschrijdend. We zien haar regelmatig tegen een huishoudelijke hulp schreeuwen of terloops iets naar hem gooien. Een ‘nee’ accepteert ze noch van haar personeel, noch van (ex-)geliefden.

Iedereen vergeeft haar al haar grillen, want ach, ze is geniaal en charmant. De makers brengen het zonder waardeoordeel en met een kwinkslag in beeld, waardoor Sarah Bernhardt, la divine ook op dat vlak soms voelt als een tijdscapsule.


Op zoek naar de jas die de tragische Palestijnse geschiedenis illustreert

The Jacket, volgens de Belgische regisseur Mathijs Poppe „een documentaire die de tools van fictie gebruikt”, volgt de in ballingschap levende Jamal Hindawi. Zijn gezin verblijft in vluchtelingenkamp Shatila in de Libanese hoofdstad Beiroet. Poppe ontmoette de Palestijnse theatermaker toen hij vrijwilliger was in Shatila, waar hij ook zijn afstudeerfilm uit 2017 situeerde. Die ging over de droom van vluchtelingen ooit terug te keren naar Palestina. The Jacket, dat vorig jaar tijdens IDFA in première ging, is er een logisch vervolg op.

„Ze zullen niet stoppen”, zijn de profetische woorden die Jamal uitspreekt als hij op het nieuws ziet dat Israëli’s een Palestijns gezin uit hun huis in Israël zet – nieuws van vóór 7 oktober 2023. Het is voor Hindawi extra pijnlijk omdat het herinnert aan de Nakba (‘de ramp’), de periode tussen 1947 en 1949 tijdens de stichting van de staat Israël waarin Palestijnen met geweld verdreven werden uit mandaatgebied Palestina, waarbij hun land en bezittingen werden afgepakt. De Nakba is ook de reden dat Hindawi in Libanon woont, waarheen zijn ouders in 1948 vanuit Jaffa (bij Tel Aviv) vluchtten. In Libanon wonen veel ontheemden, zowel oude als nieuwe. In The Jacket ontmoet Hindawi bijvoorbeeld enkele Syriërs die tijdens de Syrische burgeroorlog naar Libanon trokken.

Jamal repeteert een toneelstuk waarbij een jas met kleurrijke lappen erop een grote rol speelt. Het rekwisiet staat symbool voor de tragische Palestijnse geschiedenis, waarin diverse landen (de gekleurde lapjes) hun kwalijke sporen achterlieten. Als die jas – hun gezamenlijke geschiedenis – kwijtraakt, gaat Jamal op zoek naar het symbolische theater-attribuut. Tijdens zijn zoektocht ontmoet hij ontheemden zoals hijzelf, onder wie een Syriër die naar Irak wil om iets meer te verdienen dan in het straatarme Libanon, waar het „ondraaglijk is geworden” door de beroerde economische omstandigheden. Om dit te illustreren voegt Poppe een scène toe, waarin Hindawi in een ov-busje zit, die alleen als doel heeft iemand te laten zeggen dat de benzine zo duur is geworden – deze expliciete scène schuurt met de rest van zijn film.

Pas in de climax, een mooi telefoongesprek tussen Jamal en zijn in het Engelse Bristol studerende dochter, toont Poppe zijn filmische kwaliteiten met een prachtig zwevend shot langs huizen in Beiroet, waarbij oplichtende televisies de (meestal boze) buitenwereld tonen.