Thaise partij Pheu Thai betaalt de prijs van verraad

Analyse

Macht in Thailand Dat het populistische Pheu Thai een deal sloot met pro-juntapartijen in Thailand nemen veel aanhangers de partij kwalijk. Hoewel onlusten nog uitbleven, is de steun voor de partij en haar nieuwe premier Srettha Thavisin flink tanende.

De nieuwe Thaise premier Srettha Thavisin op een persconferentie in Bangkok. Thavisins partij Pheu Thai gooide het op een akkoordje met de junta en verdrong zo verkiezingswinnaar Move Forward uit de nieuwe coalitie.
De nieuwe Thaise premier Srettha Thavisin op een persconferentie in Bangkok. Thavisins partij Pheu Thai gooide het op een akkoordje met de junta en verdrong zo verkiezingswinnaar Move Forward uit de nieuwe coalitie. Foto Lillian Suwanrumpha/AFP

Een pact sluiten met de duivel is niet altijd de beste strategie, zo bleek deze week in Thailand. Nadat de populistische partij Pheu Thai verkiezingswinnaar Move Forward uit de coalitie hield en door een alliantie met pro-juntapartijen zelf op het pluche klom, is de populariteit van de partij met 60 procent gedaald. Volgens een steekproef, uitgevoerd door de private Sripatum Universiteit, zou de helft van alle kiezers die op Pheu Thai hebben gestemd bij een nieuwe verkiezing op het pro-democratische Move Forward stemmen.

Een week na de benoeming van vastgoedtycoon Srettha Thavisin (61) als de nieuwe Thaise premier, rommelt het in de achterban van Pheu Thai. Thavisin had de kiezers tijdens de campagne nog bezworen dat zijn partij niet met de junta in zee zou gaan, maar vervolgens wees hij junta-generaal Natthapon Nakpanich aan als minister van Defensie. Tot woede van velen, onder wie zijn eigen achterban, want niet alleen veel aanhangers van Move Forward hebben hun levens gewaagd om van de junta af te komen, ook mensen die op Pheu Thai hebben gestemd hebben offers gebracht. In 2010 zijn bij protesten van Pheu Thai-aanhangers tegen de militaire junta tientallen demonstranten door legergeweld om het leven gekomen.

De voorgenomen benoeming deze week tot fel verzet van prominente partijactivisten die destijds een belangrijke rol in de protesten hadden. Inmiddels heeft Thavisin een andere Defensie-kandidaat op de lijst gezet, maar het vertrouwen is tot onder het vriespunt gedaald.

Moreel bankroet

Thavisin moet nu schipperen tussen een gedesillusioneerde achterban en een junta die hij nodig heeft om de macht te behouden. Er is nog veel onduidelijk, onder meer welke beloftes Pheu Thai aan de junta gedaan heeft in ruil voor steun.

Lees ook: Sabotage en verraad blokkeren Thaise democratische hervormingen

„Thavisin weet dat hij zijn geloofwaardigheid kwijt is” zei politicoloog Yuthaporn Issarachai van de Sukhothai Thammathirat Universiteit tegen de Singaporese zender CNA. „Hij denkt dat hij het gezichtsverlies met zijn economische plannen kan rechttrekken.” Zo wil Thavisin het minimumloon verdubbelen en iedere burger ouder dan 16 jaar omgerekend 263 euro in een digitale portemonnee geven. Ook wil hij boeren uit het electoraal belangrijke noordoosten van Thailand steunen met de opschorting van leningen.

Maar het is de vraag of hij met deze economische plannen de partij terug in de gunst van de kiezers kan krijgen. Analisten denken dat de manoeuvres van de afgelopen weken de ondergang van de partij zullen betekenen. Na dertig jaar machtsstrijd met de junta is het momentum van Pheu Thai in de Thaise politiek voorbij. „Dat hoofdstuk is afgesloten”, stelt Siripan Nogsuan Sawasdee van de Chulalongkorn Universiteit in de Singaporese krant The Straits Times. „De oude strijd tussen Pheu Thai en het koningsgezinde establishment is weggeëbd.”

De verkiezingsuitslag van afgelopen mei toont hoezeer de tijden zijn veranderd. De meerderheid van de Thaise kiezers wil geen leider die populistische beloftes doet, stellen analisten. Ze willen structurele democratische veranderingen. De strijd heeft zich verlegd tussen pro-democratische krachten, aangevoerd door Move Forward, en de conservatieve elite. Maar Pheu Thai is blijven hangen in oude machtspolitiek.

Dat geldt ook voor Thavisins economische beleid. Hij zet niet in op institutionele hervormingen, maar komt met populistische maatregelen, zoals tijdelijke financiële voordelen. En die komen in de nieuwe politieke realiteit over als „ouderwets en gemakzuchtig”, schrijft het Japanse nieuwsmedium Nikkei Asia in een commentaar.

Pheu Thai-leider een premier Srettha Thavisin „denkt dat hij het gezichtsverlies met zijn economische plannen kan rechttrekken” zegt politicoloog Yuthaporn Issarachai

„Daarbij is de politieke structuur onder Thavisin exact hetzelfde als voorheen”, zei politicoloog Yuthaporn Issarachai tegen CNA. Doordat de macht van de junta en de huidige elite ongewijzigd is, zal het voor Thavisin nog een hele klus worden om zijn eigen stempel op het beleid te drukken, zo stelt hij. „Ik denk niet dat hij veel ruimte heeft.”

Aardverschuiving

Toch hebben zowel Pheu Thai en de junta als Move Forward wel degelijk profijt van de situatie. Een ‘winnaar’ van het gekonkel dat Pheu Thai in het pluche heeft gebracht is bijvoorbeeld oud-premier Thaksin Shinawatra (74), die zijn oude dag in Thailand wil doorbrengen. De oprichter van Pheu Thai arriveerde enkele uren voor de benoeming van Thavisin. Hij kwam aan uit Dubai waar hij, om een celstraf wegens fraude te ontlopen, in zelfverkozen ballingschap woonde.

De telecomtycoon zat precies elf uur in de cel. Daarna werd hij naar een ziekenhuis gebracht. Wegens te hoge bloeddruk, stelden autoriteiten. Zijn kinderen, waaronder zijn dochter, Pheu Thai partijvoorzitter Paetongtarn, hebben hem al opgezocht. Het bevestigt het vermoeden van velen: de oud-premier heeft zijn vrijheid in een achterkamertjesakkoord met de junta beklonken. Een koninklijk pardon zou in aantocht zijn. Shinawatra’s gloriedagen zijn dan wel voorbij, maar mogelijk zal hij zijn invloed aanwenden om zijn dochter op termijn aan het premierschap te helpen, denken analisten.

Aanhangers van Move Forward protesteerden eerder deze maand in Bangkok tegen Pheu Thai, dat een verbond sloot met de Thaise junta. Maar tot grootschalige protesten kwam het nog niet.
Foto Narong Sangnak/EPA

Wie zich ook in de handen wrijft is de junta. De pro-juntapartijen hebben succesvol de premiersverkiezing van Move-Forward-voorman Pita Limjaroenrat gedwarsboomd en zitten nu aan de regeringstafel alsof er geen verkiezingen zijn geweest. Ze hoeven geen macht of economische posities op te geven en het voornaamste programmapunt van Thavisin, het verbeteren van de economie, komt hen juist wel goed uit. Door hun wanbeleid zit de Thaise economie zit in het slop. Als Thavisin economische groei weet te bereiken zonder dat de junta daaronder hoeft te lijden, zou alleen maar toegejuicht worden.

Lees ook dit profiel over Pita Limjaroenrat: Wie is Thailands oppositieleider die bij de stembus het leger versloeg?

Maar ook Move Forward profiteert van het gemanoeuvreer van Pheu Thai, stellen analisten. Limjaroenrat en zijn partij hebben de rug recht gehouden. Zijn standpunten zijn consistent en hij zegt dat hij zijn plannen vanuit de oppositie zal blijven uitleggen. Tenzij opnieuw harde repressie wordt ingezet of als Limjaroenrat een politiek gemotiveerde celstraf krijgt, worden er op dit moment geen grootschalige protesten verwacht. De meeste mensen zullen afwachten. Over vijf jaar zijn nieuwe verkiezingen.

Analisten denken dat de aardverschuiving in het politieke bewustzijn die in mei aan de oppervlakte kwam structureel is, en verwachten bij nieuwe verkiezingen een monsterzege voor Move Forward. Maar daar heeft de kiezer, die ook deze verkiezingen al in meerderheid voor democratische hervormingen koos, nu niet veel aan.