Terug naar de kibboets vlak bij Gaza? âMijn verstand zegt dat ik er nooit meer naartoe moet gaanâ

Posted on February 20, 2024 by admin

Het is een zonnige ochtend in Mishmar Ha-Emek, een kibboets in het noorden van Israël. Een smalle asfaltweg kronkelt tussen de huizen en het groen door. Het is er stil. Een enkeling rijdt op een golfkarretje over het terrein.

Hier verblijven al vier maanden ongeveer vierhonderd geëvacueerde bewoners van Nahal Oz, een zuidelijke kibboets, vlak bij Gaza. Ook tijdens eerdere Gaza-oorlogen weken zij uit naar het noorden; de bewoners van de twee kibboetsen kennen elkaar inmiddels goed.

De geëvacueerden uit Nahal Oz hebben in Mishmar Ha-Emek een eigen deel op het terrein, met een gezamenlijke eetzaal en aangrenzend kleine woonvertrekken, bestaande uit een slaapkamer met stapelbedden, een keuken en een badkamer. Kinderen gaan naar een aparte basisschool. De middelbare school, net buiten de kibboets, wordt bezocht door kinderen uit zowel Mishmar Ha-Emek als Nahal Oz.

Gemeenschappelijk bezit

Op een terrasje voor de eetzaal zit Dani Rahamim (69), die tot zijn pensioen als woordvoerder van Nahal Oz werkte. Hij is vol lof over Mishmar Ha-Emek: „Hier wordt nog vastgehouden aan de ideologie van de kibboetsbeweging”, zegt hij, doelend op het gemeenschappelijk bezit. Nahal Oz, in 1951 opgericht, werd in de jaren negentig geprivatiseerd.

Het leven als geëvacueerde valt Rahamim echter zwaar. In Mishmar Ha-Emek woont hij samen zijn vrouw, hun dochter en haar gezin. „Het is helemaal niet makkelijk.” In totaal zijn sinds 7 oktober circa 200.000 bewoners uit het zuiden en noorden van Israël geëvacueerd; zij verblijven nu al maanden in hotels en kibboetsen verspreid over het land. Op het hoogtepunt afgelopen november verbleven er in Mishmar Ha-Emek ongeveer 500 geëvacueerden. Die kwamen niet alleen uit het zuiden, maar deels ook uit het noorden als gevolg van de confrontaties daar tussen Israël en Hezbollah.

Ruim vier maanden na de evacuatie stimuleert de Israëlische regering bewoners uit het zuiden om terug te keren. Bewoners die op een afstand van vier tot zeven kilometer van de grens met Gaza wonen, ontvangen een subsidie indien zij in de komende weken al terugkeren. Wie dichter bij Gaza woont, op minder dan vier kilometer afstand, mag van de regering nog niet terug, in ieder geval tot aan het einde van de zomer. Nahal Oz ligt 1,6 kilometer van Gaza vandaan.

Spullen ophalen

Rahamim en zijn vrouw zouden „liever vandaag dan morgen” naar huis terugkeren. Hij is één keer terug geweest om spullen op te halen. Dat was moeilijk, vertelt hij. Op 7 oktober werden vijftien bewoners van Nahal Oz gedood en zeven gegijzeld bij de door Hamas geleide aanval in het zuiden van Israël, waarbij in totaal 1.200 mensen werden gedood. Vijf van de gijzelaars zijn inmiddels vrijgelaten. Rahamim benadrukt dat de situatie in Nahal Oz onvergelijkbaar is met die in andere kibboetsen die veel zwaarder vernield raakten.

Lees ook
In de kapotgeschoten kibboets hebben overlevers geen ruimte voor empathie met Gazanen: ‘We moeten voort, tot de knock-out’

Een man die vanuit het raam van zijn woning op Hamas-strijders schoot werd door het Israëlische leger aangezien voor een terrorist en doodgeschoten

Vlak bij hun huis waren er vuurgevechten tussen het Israëlische leger en strijders uit Gaza. Een man die vanuit het raam van zijn woning op Hamas-strijders schoot, werd door het Israëlische leger aangezien voor een „terrorist” en doodgeschoten, vertelt Rahamim.

Uren bleven ze in de schuilkelder, tot Rahamim rond één uur ’s middags Hebreeuwse stemmen hoorde. „Toen was het me duidelijk dat dit onze soldaten waren en niet Hamas.” Na een dag in onzekerheid, zonder contact, kwamen ze eindelijk te weten dat hun zoon en zijn gezin verderop in de kibboets nog in leven waren.

Militaire basis

De bewoners van Nahal Oz werden in de nacht van 7 op 8 oktober eerst naar een militaire basis gebracht in de Negevwoestijn. Van daar uit werden ze met bussen naar Mishmar Ha-Emek gebracht.

Sagit Lilo (48), die vanuit Mishmar Ha-Emek het contact met Nahal Oz-bewoners coördineert, herinnert zich hoe zij die nacht „in hun pyjama uit de bus stapten”. De eerste weken waren chaotisch; er moesten een kinderdagverblijf en scholing worden opgezet, vervoer voor begrafenissen worden geregeld. De regering betaalt inmiddels honderd shekel (25 euro) per geëvacueerde persoon per dag aan de kibboets.

geëvacueerd uit Nahal OzDani Rahamim Ik weet dat er enkelen zijn die wraak willen, maar ik geloof dat ons leger volgens de wet optreedt

De bewoners van Nahal Oz krijgen in Mishmar Ha-Emek ook psychologische hulp. „Het ergste wat er met ons gebeurd is, los van de verschrikkingen die dag, is dat we door angst worden beheerst”, zegt Rahamim. Hij noemt zichzelf een vredesactivist: „Tegen mensen die zeggen dat er geen vrede meer komt, zeg ik: wat er nu gebeurt heeft niets met het conflict te maken tussen ons en de Palestijnen.” Het heeft daarentegen alles te maken met Hamas, meent Rahamim, een „islamitische extremistische organisatie” die zich „tegen alle niet-moslims keert”.

Hij vindt het moeilijk om te denken aan wat er in Gaza gebeurt: „Ik weet dat er enkelen zijn die wraak willen, maar ik geloof dat ons leger volgens de wet optreedt.”

Joodse opvoeding

Kort na het middaguur zit nog een enkeling te lunchen in de eetzaal van Nahal Oz. Mirjam Reijnen (43) is alvast bezig om de zaal te bezemen, een dagelijkse taak die zij op zich heeft genomen sinds haar aankomst hier, vier maanden geleden. Ze is inmiddels verhuisd naar een plaatsje in de buurt, maar komt nog dagelijks naar de kibboets vanwege de schoolbus die vanuit hier vertrekt.

Reijnen verhuisde zes jaar geleden met haar man en drie jonge kinderen vanuit Nederland naar Nahal Oz. Ze wilden de kinderen een joodse opvoeding geven. Voordat ze emigreerden, verbleven ze eerst twee weken ‘op proef’ in de kibboets. „Toen werd ons verteld dat het na de Gaza-oorlog van 2014 rustig was en dat er ook de komende jaren niks zou gebeuren.” Op de dag dat ze verhuisden, in 2018, werden er raketten afgeschoten vanuit Gaza. „Het is nooit meer stil geworden.” Gedurende de zes jaar dat ze er woonden zijn ze acht keer geëvacueerd.

De Nederlandse Mirjam Reijnen is sinds haar verhuizing naar Israël zes jaar geleden al acht keer geëvacueerd.

Haar man werkte in de veehouderij op de kibboets. Reijnen gaf in een bezoekerscentrum vlak bij de grens met Gaza voorlichting aan toeristen, soldaten en schoolkinderen over hoe het is om aan de grens te wonen „onder dreiging van terreur”. „De muur om Gaza is er gekomen omdat Israël ons moest beschermen tegen aanslagen”, meent Reijnen. „Hamas is de oorzaak van de situatie waarin mensen daar leven.”

Reijnen en haar man zeiden altijd tegen elkaar dat zolang het bij raketten bleef, het wel goed zou komen. Ze hadden immers een ‘veilige kamer’ in hun huis, om te kunnen schuilen tijdens raketaanvallen. „Op mijn werk vertelde ik dat terroristen onmogelijk Israël binnen kunnen komen, de muur om Gaza loopt diep onder de grond door, tot waterniveau. Na 7 oktober dacht ik: wat ik heb daar nou staan te vertellen?”

geëvacueerd uit Nahal OzMirjam Reijnen Op mijn werk vertelde ik dat terroristen onmogelijk Israël binnen kunnen komen. Na 7 oktober dacht ik: wat ik heb daar nou staan te vertellen?

Ze betreurt het dat er zoveel doden vallen in Gaza, maar vindt het verkeerd om daar alleen Israël de schuld van te geven. „Egypte had ook kunnen zeggen, we doen de grens open voor de twee miljoen Palestijnen die nu in het zuiden van Gaza zitten. De Sinaï-woestijn is hartstikke groot, er is daar zat plek. Maar dat doen ze niet omdat ze weten wat ze binnen zouden halen.”

Een maand geleden heeft de kibboetsgemeenschap van Mishmar Ha-Emek gestemd over het verblijf van de geëvacueerden. Een meerderheid vond dat Nahal Oz mag blijven tot de regering het veilig acht om terug te gaan. „We willen dat ze hier in alle rust kunnen blijven zo lang nodig is”, zegt coördinator Sagit Lilo.

Stacaravans

In een uithoek van Mishmar Ha-Emek zijn graafmachines bezig op een grote zandhoop. Hier worden stacaravans gebouwd voor de inwoners van Nahal Oz, die al dit voorjaar klaar moeten zijn.

Tot die tijd zit Ella (37), die niet met haar achternaam in de krant wil, nog met haar man Felipe en kinderen van twee en vier in een krap tweekamerappartement, met een bomvolle keuken. Ze werkt als veiligheidsonderzoeker voor de Amerikaanse chipproducent Intel, en verhuisde afgelopen augustus met haar gezin vanuit Tel Aviv naar Nahal Oz. Het voelde meteen als thuis. Felipe zat in het leger tijdens de vorige Gaza-oorlog en Ella kwam vaak naar Nahal Oz om bij hem in de buurt te zijn.

Ella en haar man Felipe wonen tijdelijk in een krap tweekamerappartement in Mishmar Ha-Emek.

Zelf was ze als soldaat in 2005 in Gaza gestationeerd bij de ontruiming van de joodse bevolking van Gush Katif, een cluster van zeventien nederzettingen in het zuiden van Gaza. „Wat we daar hebben gedaan, bleef bij me hangen. We hadden die mensen nooit uit hun huizen moeten halen. Het was overduidelijk fout, dat weet iedereen nu.” Ella verwoordt een sentiment dat in Israël vaker klinkt: dat de ontmanteling van de – volgens het internationaal recht illegale – nederzettingen en de (gedeeltelijke) militaire terugtrekking uit Gaza in 2005 een fout is geweest, en heeft bijgedragen aan het militaire „falen” op 7 oktober.

Ze hoopt, behalve op een terugkeer naar Nahal Oz, ook op een terugkeer van Israëlische nederzettingen in Gaza, maar ziet dit niet snel gebeuren. „Er is nu teveel verzet tegen. Maar op den duur zal het gebeuren.”

Lees ook
Israëlische historicus Shlomo Sand: ‘Voor het eerst in mijn leven heb ik de hoop verloren dat het hier goed komt’

De kibboets Mishmar Ha-Emek in noordelijk Israël.

Foto Kobi Wolf

Braziliaans armoedeplan aangenomen bij G20-top

admin
November 19, 2024
0

Dat de Braziliaanse president Luiz Inacio ‘Lula’ da Silva, deze week gastheer van de G20 in Rio de Janeiro, het evenement in zijn land ook zou willen inzetten voor een stevige sociale agenda was de verwachting. In aanloop naar de G20 ging een gedurfd voorstel rond. Zo komt er als het aan Lula ligt een speciale belasting voor duizenden superrijke miljardairs op deze wereld.

Dit hangt samen met het tijdens de top gelanceerde plan van Lula: een ‘internationale alliantie voor wereldwijde honger en armoedebestrijding’. Dit voorstel waar inmiddels 81 landen hun handtekening onder plaatsten, waarvan achttien van de negentien G20 landen, moet meehelpen in de strijd tegen ongelijkheid, armoede en honger in de wereld. Met deze alliantie wil Lula tot 2030 honderden miljoenen mensen uit lage en middeninkomenslanden steunen, en onder meer voor 150 miljoen kinderen schoolmaaltijden verstrekken.

Het enige G20 land dat aanvankelijk niet wilde tekenen is buurland Argentinië, dat sinds vorig jaar wordt geregeerd door de ultrarechtse president Javier Milei.

Gespannen relatie

Bij aankomst, maandagochtend lokale tijd, viel de koele begroeting tussen Lula en Milei al op. Behalve een zakelijke handdruk voor Milei en diens zus Karina — die de facto als first lady fungeert tijdens officiële gelegenheden en buitenlandse reizen — bleef Lula zeer formeel. Heel anders was de begroting van Lula met andere leiders zoals de Franse premier Macron, minister-president Modi van India of de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum, die allemaal op een warme omhelzing met veel enthousiasme en vrolijkheid van Lula konden rekenen. De Braziliaanse analist Míriam Leitão die het G20-spektakel duidt voor de Braziliaanse TV zender GLOBO vroeg zich bezorgd af of Lula en Milei het met zoveel kilheid wel ,,zouden redden’’ deze top, die — zo voegde ze er aan toe — ,,voor hen gelukkig maar twee dagen duurt’’.

In Latijns-Amerika is de gespannen relatie tussen de twee buurlanden — ontstaan nadat er in Argentinië onder leiding van Milei een ultrarechts regime aan de macht kwam — bron van speculaties. Er is veel handel over en weer en een intensief personenverkeer. Van spanningen tussen de twee landen was onder de vorige linkse regering geen sprake. Maar Milei heeft weinig op met de linkse Lula, die hij eerder al uitschold voor communist en crimineel. Met ex-president Bolsonaro daarentegen kan Milei lezen en schrijven: onlangs was de eigenzinnige Argentijnse leider op een conservatief congres in Brazilië waar ook Bolsonaro aanwezig was en waar de twee innig en uitbundig samen werden gefotografeerd.

Milei is tevens dik bevriend met Elon Musk en de aanstaande Amerikaanse president Trump, terwijl Musk juist in Brazilië — zeker bij Lula — zeer omstreden. Eerder dit jaar waren er oplopende spanningen rondom de sluiting van X in Brazilië vanwege de verspreiding van desinformatie via accounts van ultrarechtse Bolsonaristas; aanhangers van Bolsonaro.

,,Honger en armoede is het ultieme symbool van onze collectieve tragedie. Het is een plaag die de mensheid te schande maakt’’, aldus Lula in het Museum van Moderne kunst in Rio (MAR), waar de leiders van de G20 — de grootste economieën ter wereld — deze dagen vergaderen.

Eerlijke verdeling welvaart

Lula, die zelf opgegroeide in armoede en als kind honger kende, voert al jaren een strijd voor een eerlijkere verdeling van de welvaart in Brazilië, een van de meest ongelijke landen ter wereld. Nog altijd wordt de sociaaldemocraat geprezen voor zijn verdienste tijdens zijn eerste regeerperiode (2003-2011), toen dankzij sociale programma’s van zijn regering zo’n veertig miljoen Brazilianen uit de armoede opklommen richting de middenklasse. ,,Het is onacceptabel dat de wereld 6 miljard ton voedsel produceert en dat er toch nog honderden miljoenen mensen ondervoed zijn’’, zei Lula, waarbij hij zich specifiek richtte tot wereldleiders zoals de Amerikaanse president Biden en de Chinese president Xi.

Hoewel Lula de G20 inzet om onderwerpen zoals armoedebestrijding en klimaat te adresseren, is er ook een andere realiteit die boven deze internationale vergadering hangt. Internationaal spelen nogal wat zaken waar de G20 leden zwaar verdeeld over zijn zoals de oorlog in Oekraïne, Gaza en de economische macht van China, waar de VS vooral bang voor is. Bovendien neemt Biden afscheid en hangt de komst van Trump als nieuwe realiteit boven deze G20 waartoe iedereen zich zal moeten verhouden. ,,Je ziet allerlei bilaterale gesprekken die gevoerd worden, en hoogstwaarschijnlijk echoot de naam van Trump overal in door’’, aldus analist Míriam Leitão.

Voorafgaand aan de top bezocht scheidend president Biden als eerste zittende Amerikaanse leider de Amazone. Hij vloog boven het door brand en droogte verwoeste bos, en ontmoette inheemse groepen. Met deze reis wil Biden ook het statement maken dat zijn regering in elk geval wel het belang van klimaatproblematiek en behoud van de Amazone inziet. Vorig jaar maakte de VS al bekend het Amazonefonds voor het behoud van dit tropische regenwoud te steunen met vijfhonderd miljoen Amerikaanse dollar, waarvan inmiddels honderd miljoen is gestort. Door zelf te gaan kijken in de Amazone wil Biden zijn nalatenschap rondom het onderwerp klimaat bestendigen: de kans is groot dat als Trump in januari officieel aantreedt de VS uit het klimaatverdrag van Parijs stapt. De angst is dat er ook voor het Amazonefonds onder Trump geen Amerikaanse geld meer komt.

Belasting voor miljardairs

Minder enthousiast is Amerika voor het plan van Lula om een groep van extreemrijke miljardairs een jaarlijkse belasting van twee procent te laten betalen over hun inkomsten en vermogen. Het zou gaan om een wereldwijde groep van bijna drieduizend extreem vermogende mensen, die gezamenlijk een geschat kapitaal hebben van bijna 14 biljoen Amerikaanse dollar. Het afgelopen jaar vergaderden G20 ministers van Financiën al in Rio over dit ambitieuze plan, om uit die belastingheffing de ongelijkheid aan te pakken, en hiermee landen en mensen in grote armoede en met klimaatproblematiek te steunen. Zowel vanuit de VS maar ook vanuit Duitsland klonk al hevig verzet. Terwijl G20 landen als Spanje, Brazilië en Frankrijk juist enthousiast zijn over het plan.

In de slotverklaring hebben de landen na veel debat toch besloten om zich samen voor deze zaken in te zetten. Zelfs Milie heeft getekend, nadat hij zich in een aanvullende brief distantieert van een aantal zaken in de overeenkomst. Maar omdat hij het proces voor de andere landen niet wil belemmeren, heeft hij toch zijn handtekening gezet, ook voor Lula’s armoedeplan.

NIEUWS

Winnen de bomen of het asfalt in Amelisweerd?

admin
November 19, 2024
0

Natuurliefhebbers, de gemeente en de provincie verzetten zich al jaren tegen een verdere aantasting van het Utrechtse natuurgebied Amelisweerd. Maar als het aan minister Barry Madlener ligt, maken honderden eeuwenoude bomen plaats voor vier extra rijstroken van snelweg A27. Heeft het kabinet wel oog voor de regio?

Lees ook/luister ook: Protest tegen verbreding A27 bij Amelisweerd: ‘We hebben behoefte aan bos en zuurstof, niet aan asfalt’

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected]

Gast:: Koen Marée
Presentatie:: Egbert Kalse
Redactie:: Felicia Alberding
Montage:: Misja van Waterschoot
Foto:: ANP Sander Koning

Het boek Ont past mooi in de kast-met-bankje te Antwerpen

admin
November 19, 2024
0

Ook boeken verdienen bescherming tegen de herfst, moet de timmervrouw hebben gedacht die de Antwerpse Coquilhatstraat trakteerde op een grote, wind- en regendichte straatboekenkast. Maar hout en hamer stromen waar het niet gaan kan, dus timmerde de vrouw (die ook best een man had kunnen zijn) voort tot er een bankje aan de kast vast zat. Want wie eenmaal een fraaie ontdekking van de plank heeft gelicht, wil natuurlijk meteen ontspannen op dat bankje gaan zitten lezen.

Als er dan maar niet, eind oktober, een noodweer boven de stad losbreekt, zoals op de eerste pagina van Het boek Ont van Anton Valens, waarin de held aanschouwt hoe de kerk tegenover zijn huis wordt gegeseld: „Verticale rivieren stroomden langs de muren, verzamelden zich in goten en raasden zich verder de diepte in. De goten overstroomden, de regenpijpen spuwden het uit maar konden de toevloed niet aan.” De kerk van dienst staat trouwens in Groningen – maar dit exemplaar van Het boek Ont (2012) is van de bibliotheek in Antwerpen geweest. Een zelfklever met regels van dichter Maud Vanhauwaert moedigt de vinder aan tot doorgeven, zodat er iets nieuws ontstaat: „blaas in mij nieuw leven/ maak gauw een nieuwe vriend/ Aan wie je mij kan geven.”

Vrienden maken is niet de grootste kracht van Isebrand Schut, de onweerstaanbare antiheld van deze roman. Hij is een gesjeesde biologiestudent in wie een mensenvrees is ontbolsterd die maakt dat hij op straat amper nog vóór zich durft te kijken, uit angst voor een ontmoeting die hem ertoe zou dwingen een voorbijganger te groeten. Inderdaad, dit is een man die voor bijna alles bang is geweest, figuren op het kleed wellicht, en zeker brieven. Maar zijn angst ontpopt zich als het begin van iets nieuws, wanneer hij in een café twee lotgenoten meent te ontwaren, van wie de een voor de ander een envelop opent: postvrezers.

Daar zit zelfhulp in. Isebrand plaatst een advertentie ter oprichting van ‘Man&Post’, waarvan de lezers elkaar bij hem thuis ontmoeten met een eenvoudige missie: „Ik maak jouw post open en jij de mijne. Samen bergen we het op. Gedeelde post is halve post.” Het trekt het type man aan dat bij dat opmerkelijke kerkvormige Antwerpse kastje-met-bankje past: figuren die de beschutting van de kast zoeken, maar niet kunnen ontkennen dat ze ook op dat bankje nat zullen regenen. Hun ontregeling zit van binnen.

Valens (die drie jaar geleden op zijn 57ste stierf) beschrijft buitengewoon geestig en met groot gevoel voor ironie hoe de postvrezers zich aan hun lang niet altijd postgerelateerde ellende proberen te ontworstelen. Ook Isebrand voelt dat er iets moet gebeuren: „Ik moet iets dóén, schreeuwde een stem in zijn hoofd, ik moet ontvlammen want anders ontplof ik.”

De man die de grootste invloed op Isebrand heeft is de ondernemer Cor Meckering, die onder veel meer werkt aan een grote publicatie: ‘Het boek Ont’, waarin hij – een Battus in het diepst van zijn gedachten – tracht de verschillende betekenissen van het voorvoegsel Ont te ontsluieren. Soms betekent het een einde (ontstoppen, onthand), soms juist een begin. De omgang met Meckering leidt bij Isebrand tot een ontwaken. Hij keert zich stap voor stap naar de wereld toe. Intussen wemelt het van de onweerstaanbaar onhandige scènes uit de levens van Valens’ postvrezers. Die maken hem tot een van de ontroerendste schrijvers die ik ken.

Wilt u het besproken exemplaar van Het boek Ont hebben? Mail dan naar [email protected]; het boek wordt onder inzenders verloot, de winnaar krijgt bericht.