N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/gruyter-caroline-de-2019-01-b.png)
Super dat Duitsland Oekraïne Leopard-gevechtstanks gaat leveren. Zonder deze tanks kan Oekraïne de gebieden die Rusland heeft bezet moeilijk terugveroveren, zou de oorlog langer kunnen duren en zou Vladimir Poetin alle tijd krijgen om Oekraïne compleet te vernietigen – huizen, elektriciteitscentrales, scholen, ziekenhuizen. Om dat te voorkomen was het vitaal dat Oekraïne Leopard-tanks zou krijgen van Duitsland en dat Duitsland andere Europese landen die Leopards hebben toestemming geeft om die naar Oekraïne te sturen.
Het is begrijpelijk dat sommige Europese landen zich afgelopen weken mateloos hebben geërgerd aan het getreuzel van Olaf Scholz, de Duitse bondskanselier, over de levering van die Leopards. Maar het Duitse getreuzel is óók te begrijpen.
Ten eerste wil Duitsland nooit voorop lopen in Europa, en zeker niet militair. Het trauma van de nazitijd beïnvloedt nog altijd bijna alles wat Duitsland in Europees verband doet. De Amerikaanse veiligheidsadviseur Zbigniew Brzezinski schreef eens: „Als het op Europese integratie aankomt, wil Frankrijk reïncarnatie en Duitsland verlossing.”
Scholz begreep wel waarom Oekraïne Leopards moest hebben. Die tanks zijn het meest geschikt. Er zijn er tweeduizend van in Europa, die redelijk snel geleverd kunnen worden. Ze zijn zuiniger, en ook makkelijker te bedienen en onderhouden dan Amerikaanse Abrams-tanks. Maar Scholz weigerde om als Duitser het startsein te geven voor de inzet van Duitse tanks tegen Rusland – een land waar de nazi’s miljoenen mensen hebben uitgemoord. Als Rusland als wraak een EU- of NAVO-land zou aanvallen, zou Berlijn verantwoordelijk zijn. Daarom benadrukte Scholz dat hij wel tanks wilde leveren, maar niet als eerste en enige. Iedereen die zich herinnert hoe Angela Merkel tijdens de eurocrisis als Hitler werd afgebeeld, kan dit begrijpen. De tirades tegen Scholz van afgelopen weken, ook van de Poolse premier, tonen dat Duitsland nog altijd extreem voorzichtig moet zijn.
Maar er speelde meer, zeggen betrokkenen: industriële concurrentie met de VS. Als Duitsland en andere Europese landen Leopard-tanks aan Oekraïne leveren, moeten ze snel hun reserves aanvullen. Duitsland kan geen honderden nieuwe Leopards uit de hoge hoed toveren. Zouden de Europeanen dan Amerikaanse Abrams kopen? Scholz vreesde dat de Amerikaanse defensie-industrie hier een dik orderboek aan over zou houden. En dat Abrams-tanks, niet de Leopards, op termijn de Europese ‘standaard’-tank konden worden.
Die vrees is niet ongegrond. Europese landen, Duitsland incluis, kopen steeds meer Amerikaans wapentuig – omdat dit ruim beschikbaar is, en als dank voor Amerikaanse militaire steun aan Europa en Oekraïne. Scholz’ vrees is evenmin los te zien van het Amerikaans-Europese conflict over de Amerikaanse Inflation Reduction Act, waarbij royale staatssteun voor Amerikaanse groene-energieprojecten Europese bedrijven op achterstand zet.
Daarom koppelde Scholz, terwijl de druk op hem hysterische vormen aannam, achter de schermen de levering van Duitse Leopards aan Oekraïne aan de levering van Amerikaanse Abrams. De Amerikanen protesteerden: zij zijn de grootste steunpilaar aan Oekraïne (hoewel Duitsland intussen nummer 2 is). En in het laatste Amerikaanse steunpakket aan Oekraïne (47 miljard dollar) zitten geen Abrams. Levering van deze tanks zou ten koste gaan van andere wapensystemen die wel in dat pakket zaten.
Door voet bij stuk te houden, en dit tot Amerikaans ongenoegen aan de pers te lekken, heeft Scholz uiteindelijk een Alleingang voorkomen: naast Leopards gaan er Abrams, Britse Challengers en wellicht Franse Leclercs naar Oekraïne.
Je kunt zeggen: Amerika is weer de lijm die Europeanen bijeen houdt. De stugge, zwijgzame Scholz mag, zoals altijd, beroerd met andere regeringsleiders gecommuniceerd hebben. Maar intussen heeft zijn koppigheid er wel voor gezorgd dat er nu waarschijnlijk méér tanks naar Oekraïne gaan dan er anders gegaan zouden zijn.
Niet slecht, al met al.
