Het campagneteam van de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump heeft de Britse Labour-partij beschuldigd van „flagrante buitenlandse inmenging” in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Dit omdat vrijwilligers van de linkse Britse partij naar de Verenigde Staten reisden om te helpen bij de campagne voor Kamala Harris, Trumps Democratische uitdager. Dat is te lezen in een aanklacht die Trumps campagneteam maandag heeft ingediend bij de Federale Verkiezingscommissie in Washington.
De zaak draait om een inmiddels verwijderde LinkedIn-post van Sofia Patel, hoofd operaties bij Labour. Daarin schreef ze dat er nog „tien plekken beschikbaar” zijn voor Labour-leden die naar North Carolina wilden om campagne te voeren voor Harris. Verder schreef ze dat al „bijna honderd” mensen op de lijst stonden om voor de verkiezingsdag naar de VS te vertrekken, om Harris’ team te ondersteunen.
„De buitenlandse inmenging gebeurt recht onder onze neus”, staat in de brief met een verwijzing naar de LinkedIn-post. Buitenlandse vrijwilligers mogen van de Federale Verkiezingscommissie campagne voeren in de VS, zolang ze daar niet voor betaald worden.
Volgens de Britse Labour-leider Keir Starmer is er weinig aan de hand. Hij zegt dat Labour-vrijwilligers bij bijna iedere recente Amerikaanse presidentsverkiezing naar de VS zijn gereisd. „Ze doen het in hun vrije tijd als vrijwilligers en ze verblijven daar volgens mij bij andere vrijwilligers”, zei hij tegenover een verslaggever van Reuters.
De verstoring van gps-signalen in Noord-Noorwegen door stoorzenders op Russisch grondgebied is zo constant dat de Noorse overheid geen afzonderlijke incidenten meer registreert. Volgens het Noorse telecomagentschap Nkom vormen de „min of meer permanente verstoringen in [het luchtruim boven] Finnmark” een ernstig risico voor de burgerluchtvaart, die daar in hoge mate van gps afhankelijk is.
De verstoring van het gps-sgnaal toont – naast fysieke sabotage van data-infrastructuur en cyberaanvallen – „de kloof tussen het huidige veiligheidsniveau en de toenemende afhankelijkheid van de samenleving van digitale diensten bij een steeds ernstiger dreigingsniveau”, zei Nkom-directeur John-Eivind Velure eerder deze maand in zijn jaarlijkse veiligheidsbriefing.
Noorse verkeersvliegers spraken tegenover tech-platform Wired van „het nieuwe normaal”. Gps-verstoring komt in twee varianten: het wegdrukken van het signaal door een sterkere zender (jamming), of het vervalsen van de gegevens over positie en vlieghoogte (spoofing). Vluchten op een aantal vliegvelden in het noorden van Noorwegen en Finland zijn volledig afhankelijk van gps-gegevens, omdat andere landingssystemen, zoals een ‘glijpad’ langs elektronische bakens er ontbreken.
Moermansk
Jamming, waardoor gps uitvalt en alarms afgaan, lijkt dominant. Spoofing is gevaarlijker, omdat het minder snel wordt opgemerkt en tot verkeerde aannames in de cockpit kan leiden. De verstoringen treden doorgaans op gedurende zes tot acht minuten, op vlieghoogtes boven de zesduizend voet (tweeduizend meter). Op lagere hoogtes worden de stoorsignalen door de kromming van de aarde tegengehouden. Volgens Nkom bevindt de bron van de verstoring zich in de omgeving van de Russische havenstad Moermansk, waar eenheden voor elektronische oorlogvoering zijn gestationeerd.
Vliegverkeer in het Oostzeegebied heeft eveneens last van gps-verstoringen. De bron daarvan zou zich in de Russische exclave Kaliningrad bevinden. In april legde de Finse luchtvaartmaatschappij Finnair de vluchten naar de regionale luchthaven van Tartu in Estland enkele weken stil, nadat een vliegtuig een kwartier voor de landing moest terugkeren omdat het gps-signaal was uitgevallen.
Hotspots
Sinds de grootscheepse Russische aanval op Oekraïne in februari 2022 is de gps-verstoring langs de Russische grenzen enorm toegenomen, zo is sinds juli van dat jaar onder meer te zien op Gpsjam.org, een dagelijks bijgewerkte open source-website die een wereldkaart combineert met data die vliegtuigen zelf uitzenden over de betrouwbaarheid van hun navigatiesystemen.
Naast bovengenoemde gebieden zijn bij Gpsjam vrijwel elke dag ook hotspots te zien rond de Zwarte Zee, en in de oostelijke Middellandse Zee, waar, zo wordt aangenomen, ook Israël gps stoort om drone- en raketaanvallen te pareren. Volgens John Wiseman, bouwer van Gpsjam, is „de overgrote meerderheid van verstoringen het werk van militaire stoorzenders nabij conflictgebieden”.
Aanvankelijk werd er rekening mee gehouden dat de verstoring een bij-effect was van Russische maatregelen tegen aanvallen door raketten of drones, die met gps naar hun doel navigeren. Die aanname is intussen verlaten. Behalve de luchtvaart zijn ook andere sectoren die zich van precieze locatiegevens bedienen kwetsbaar voor gps-verstoring, van hulpdiensten tot pakjesbezorgers en de scheepvaart.
Volgens Nkom is het „essentieel” om de weerbaarheid tegen gps-uitval te versterken. Met dat doel organiseert Noorwegen jaarlijks een zogeheten Jammerfest op het eiland Andøya, waarbij alternatieven en tegenmaatregelen worden getest. Juist dit jaar werd een glasvezelverbinding met Andøya verbroken, volgens Nkom „het resultaat van opzettelijke actie”.
Voor de dader is het bij dergelijke zogeheten grey zone operations de ‘kunst’ om net onder de drempel te blijven die militaire vergelding onvermijdelijk maakt. Volgens Maria Domanska, verbonden aan de transatlantische denktank CEPA, toont de „toenemende schaal van Russische subversieve activiteiten dat Moskou in oorlog is met het Westen”. Maar „omdat het Westen de Russische operaties te weinig beschouwt als onderdeel van een gecoördineerde militaire inspanning”, moedigt het Rusland aan om „steeds agressiever” te opereren, aldus Domanska in een recent artikel.
KAL 007
De meeste vliegtuigen maken gebruik van het Amerikaanse Global Positioning System, een constellatie van enkele tientallen satellieten die rond de aarde cirkelen. Een ontvanger kan zijn positie berekenen door de signalen van ten minste vier ‘zichtbare’ satellieten met elkaar te vergelijken. Andere zogeheten global navigation satellite systems (GNSS) zijn het Europese Galileo, het Chinese Beidou en het Russische Glonass.
De ontwikkeling van gps kwam in een stroomversnelling nadat Rusland in 1983 vlucht KAL 007, een Zuid-Koreaans lijnvliegtuig dat van de route was afgedwaald, had neergeschoten. Sinds het jaar 2000 is gps voor zogeheten en route navigation de norm, maar het gebruik voor precisienavigatie bij slecht zicht of in de laatste fase van de nadering van een vliegveld wordt gps nog maar tien jaar algemeen gebruikt in de burgerluchtvaart.
Voor navigeren zonder gps bestaan alternatieven, maar die „zetten ons dertig jaar terug”, zei een Noorse piloot tegen Wired. Het is onduidelijk hoe civiele gps-systemen zich op korte termijn moeten beschermen tegen elektronische oorlogvoering. Militaire ontvangers zijn beter beveiligd. Experts zoeken een oplossing onder meer in het toepassen van antennes die zich softwarematig preciezer richten op de gps-satellieten en ongevoeliger zijn voor een signaal uit een andere richting. Of het veroorzaken van zogeheten „destructieve interferentie” in de richting van de stoorzender, feitelijk ook een vorm van elektronische oorlogvoering.
Op termijn wordt ook gekeken naar de invoering van systemen van zogeheten inertial navigation, met een gyroscoop en versnellingsmeters, die afzonderlijk of in combinatie met gps kunnen worden gebruikt. Zulke systemen waren vroeger ook in gebruik, maar minder betrouwbaar, zoals onder meer bij het incident rond KAL 007 bleek.
Lees ook
Toename van Russische verstoring Europese luchtvaart
De derde vaccinatieronde tegen polio in Noord-Gaza moet worden stilgelegd, meldt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) woensdag. Door aanhoudende bombardementen, massale ontheemding en gebrek aan toegang tot het gebied is het volgens de WHO onmogelijk geworden om de vaccinatieronde te vervolgen.
De vaccinaties, die door de WHO, Unicef en lokale partners worden toegediend, hebben als doel om kinderen onder de tien jaar in Gaza te beschermen tegen polio. In de eerste vaccinatieronde in september werden 559.000 Palestijnse kinderen gevaccineerd met een eerste dosis.
In de tweede fase, half oktober, ontvingen 443.000 kinderen in Zuid- en Centraal-Gaza een tweede dosis. In de huidige derde vaccinatieronde zouden 119.000 kinderen in Noord-Gaza de tweede dosis van het vaccin toegediend krijgen. De WHO en Unicef vragen „alle partijen” om in te zetten op een staakt-het-vuren, zodat de vaccinatiecampagne kan worden voortgezet.
Het poliovirus werd in juli via watermonsters aangetroffen in Gaza. In augustus werd de eerste besmetting geconstateerd. Polio is zeer besmettelijk, en kan leiden tot de verlamming van ledematen. In oorlogsgebied als Gaza kan het virus zich snel verspreiden vanwege tekorten aan schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen. Eind augustus bereikten Israël en Hamas een overeenkomst over tijdelijke dagelijkse gevechtspauzes van acht of negen uur om de vaccinaties toe te kunnen dienen.
De Oostenrijkse president Alexander van der Bellen (Groenen) passeert bij een poging om tot een regering te komen de radicaal-rechtse verkiezingswinnaar Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ). De president heeft de tweede partij, de conservatieve ÖVP van bondskanselier Karl Nehammer, opdracht gegeven om een regering te vormen met de sociaal-democraten (SPÖ). Dat melden Oostenrijkse media dinsdag.
De radicaal-rechtse FPÖ, een Europese fractiegenoot van de PVV, won eind september de landelijke verkiezingen en het is in Oostenrijk gebruikelijk dat de grootste partij als eerste aan zet is in de coalitievorming. Een gebruik maar geen wetmatigheid, benadrukt Van der Bellen. Als een partij geen absolute meerderheid haalt, moet ze partners en de president overtuigen, zei de president dinsdag. „Aangezien de FPÖ geen coalitiepartner kan krijgen, is dit de enige optie.”
FPÖ-leider Herbert Kickl raakte deze verkiezingen in opspraak omdat hij zichzelf omschrijft als Volkskanzler, een titel die de nazi’s vroeger voor Adolf Hitler gebruikten. Ook staat de FPÖ onder meer bekend om een openlijk pro-Russische houding. Over het besluit van de president om Karl Nehammer aan te wijzen, zegt Kickl in een bericht op Instagram dat zijn overwinning „voor veel van jullie een klap in het gezicht is”. Hij verzekert zijn volgers ervan dat „het laatste woord nog niet gesproken is”.
Lees ook
Herbert Kickl, de leider van het radicaal-rechtse FPÖ, perfectioneerde het populisme
Nehammer heeft de opdracht een regering te vormen dinsdag aanvaard. De ÖVP en SPÖ komen als nummer twee en drie net aan een meerderheid. Maar Nehammer meldde de Oostenrijkse pers dinsdag dat hij een coalitie van drie partijen in gedachten heeft. Welke derde partij hij wil betrekken, zei hij niet. Dat schrijft de Oostenrijkse krant Der Standard. Dat het om de huidige regeringspartij De Groenen gaat, lijkt onwaarschijnlijk. Het huwelijk tussen de huidige coalitiepartners ÖVP en de Groenen was niet erg gelukkig. Nehammer klaagde eerder zijn Groenen-minister van Klimaat Leonore Gewessler zelfs aan voor ambtsmisbruik omdat zij, tegen de zin van Nehammer in, in Brussel vóór een natuurherstelwet stemde.