‘Er mag gedanst worden!” Ze heeft het koud gezegd, in een fractie van een seconde geconstateerd dat het publiek aarzelt, of presentatrice Nadia Moussaid danst zelf door de studio. Het is dinsdagavond, in Studio 4 van het Hilversumse Mediapark wordt de vijfde aflevering van haar nieuwe dagelijkse talkshow Nadia opgenomen. Een vrijdagaflevering, dus het thema is niet al te zwaar: hoe word je op een leuke manier ouder. Een band in de studio maakt de muziek – inmiddels danst een aanzienlijk deel van de mensen op de publiekstribune met Moussaid mee.
Er zijn niet veel presentatoren die het opwarmen van het publiek zelf voor hun rekening nemen, zegt Irene van den Brekel, eigenaar van productiehuis Human Factor, dat de talkshow voor omroep VPRO produceert. Moussaid wel.
Vlak voordat de uitzending begint heet ze iedereen in de studio welkom, ze maakt grappen, duwt mensen alvast een microfoon onder de neus. Tijdens het opnemen van een promo draait ze zich nog eens in de richting van een stel vijftigers: „Zijn jullie een dansgroep, begreep ik dat goed?”
Het is zoals (oud-)collega’s haar kennen: tijdens etentjes voert ze het hoogste woord, ze zorgt ze dat de sfeer erin zit, als je bij haar thuis komt staat er altijd muziek aan. Op VPRO-feesten staat ze een hele avond op de dansvloer.
Vanaf 1 mei wordt Nadia uitgezonden in het tijdslot van Khalid & Sophie, om 19:00 uur op NPO1. Een talkshow zonder bekende Nederlanders, met ‘gewone’ mensen, die vertellen hoe ze omgaan met klimaatverandering, een gameverslaving, met armoede. Op een podium neemt een aantal gasten plaats, Moussaid loopt door de zaal en interviewt zowel de gasten, als het publiek. Wat dat publiek precies zal zeggen, weet niemand vooraf. „Nadia moet echt luisteren”, zegt Van den Brekel, „ze mag afwijken van het draaiboek”. Live is het programma daarom niet, Van den Brekel wil in de montage de mogelijkheid hebben „mensen te beschermen”, vertelt ze voorafgaand aan een opname. Het format doet denken aan Catherine Keyls Catherine – zelf vindt Moussaid die vergelijking een compliment, zegt ze zondagmiddag bij De Perstribune op NPO Radio 1. Maar, benadrukt ze daar ook: tussen alle talkshowtafels is dit een experiment. En dat is spannend.
Nadia Moussaid (38) groeit op in Schiedam, studeert antropologie in Amsterdam en begint haar televisiecarrière in 2012 als verslaggever bij de Amsterdamse zender AT5. Bekend in Hilversum wordt ze als presentatrice van het wekelijkse praatprogramma De Nieuwe Maan (NTR), bekend bij het grote publiek nadat ze Eva Jinek in 2018 vijf weken lang als dagelijkse talkshowhost in Laat op één (KRO-NCRV) vervangt.
De kijkcijfers doen in die periode niet onder voor die van Jinek, en recensenten zijn, een uitzondering daargelaten, lovend over Moussaid. Zij zien vooral een souplesse die je niet van een vervanger verwacht. De Volkskrant noemt haar een „natuurtalent”, NRC prijst haar vermogen tot luisteren en ogenschijnlijke gebrek aan zenuwen.
Maar hoe goed ze de spanning op het moment suprême ook kan loslaten, natuurlijk voelt ze hem wel. In een interview met Het Parool noemt ze Laat op één achteraf leuk en leerzaam, maar de „dagelijkse werkdruk” ook „heel heavy”. ’s Nachts in bed begint het grote analyseren: had ze maar zus, had ze maar zo. Dan is het zo drie uur ’s ochtends, en moet ze de volgende dag wéér. Thuis is ze uitgeput. „Ik denk dat ik toch meer van de niche dan van de mainstream talkshow ben”, concludeert ze.
Na Laat op één wordt in Hilversum volop aan haar getrokken. Ze is opeens publiek figuur: Story en Privé staan voor de deur, de interviewaanvragen stromen binnen. Eind 2018 maakt ze de overstap naar de VPRO, waar ze nu nog steeds onder contract staat. Moussaid vraagt Myrthe van Pelt, eigenaresse van MVP Management, die overstap, en alle andere dingen waarop ze opeens ‘ja’ of ‘nee’ moet zeggen, te begeleiden. Keuzes die moeilijker worden als bij haar toenmalige vriend Geert Broertjes in 2019 darmkanker wordt vastgesteld, en ze thuis moet en wil zijn om voor hem te zorgen. In interviews noemt ze die periode slopend, een „klotetijd”.
Met Van Pelt voert ze intensieve gesprekken. „Wat wil je nou écht maken?”, wil Van Pelt vooral weten. „Zij ging het liefst voor de verdieping. Toen ze dit najaar bijvoorbeeld gevraagd werd voor interviewprogramma VPRO Wintergasten – een uur lang in gesprek met de Frans-Marokkaanse journaliste Leïla Slimani – was ze meteen van de radar. Dan moet ze van zichzelf niet één, maar alle tien de boeken van Slimani gelezen hebben. Dát is waar ze op aanslaat. Interessante vrouwen, internationale onderwerpen.”
Van Pelt weet ook nog dat ze in haar eerste week bij de VPRO verbolgen was dat ze geen eigen bureau had gekregen. Ik wérk hier toch ook, vond ze, ik ben niet die presentatrice die ’s middags komt aanwaaien. Van Pelt: „Ze wilde tussen de redacteuren zitten, iets te doen hebben. Je moet haar echt tegenhouden niet overal haar neus in te steken.”
Voor Moussaid komt er daarom veel samen in VPRO-praatprogramma Mondo, dat ze in 2020 gaat presenteren. Een talkshow over kunst en cultuur, waar ze een voorliefde voor heeft, en ze is onderdeel van het maakproces, ze zit bij de sollicitatiegesprekken.
‘Nadia is die vrouw die in de bioscoop net iets te hard fluistert dat ze de film niet goed vindt’
Mondo past bij haar, zeggen (oud-)collega’s, ze kan razend enthousiast over kunst en cultuur vertellen, op het drammerige af. ‘Kén je dat niet, dat móét je lezen.’ Mondo-eindredacteur Jikke Wechgelaer: „Dat is heel erg Nadia: de wereld is zo groot, er is nog zoveel te zien, en elk stukje dat ze zelf ontdekt, dat móéten andere mensen ook gezien hebben.” Wechgelaer noemt Moussaid intelligent, kritisch. „Nadia kan niet zo goed over koetjes en kalfjes praten.”
Wat haar drijft, zegt Moussaid in interviews, is idealisme. Ze richt zich op ongelijkheid, wil laten zien wat mensen beweegt. Zelf schrijft ze die houding toe aan haar achtergrond. Haar vader kwam als Marokkaanse jongen van zeventien illegaal naar Nederland, haar moeder is half-Oostenrijks; haar oma vluchtte als communist na de Tweede Wereldoorlog uit Oostenrijk. In Schiedam groeide ze op in een witte buurt. In Rotterdam, waar ze een bijbaan had, voelde ze herkenning bij andere pubers van gemengde komaf, bij de buitenbeentjes. Het leert haar niet zomaar de deur dicht te gooien voor een ander. Die ‘ander’, dat zou jij zomaar eens kunnen zijn. Bovendien is ze ervan overtuigd dat journalisten gekleurde keuzes maken, iedereen kijkt door een andere bril naar de wereld. En háár voorkeur ligt bij het verhaal van de underdog.
De keerzijde van dat engagement is dat luchtige onderwerpen – entertainment, populaire cultuur – haar minder gemakkelijk afgaan. Het gaat aan haar voorbij. „Niet omdat ze zich er te goed voor voelt”, zegt Van Pelt, „maar omdat ze de intrinsieke interesse mist.” Televisieprogramma’s die haar niets nieuws leren, kijkt ze niet, en dat de actualiteit altijd zo gefocust is op Nederland, vindt ze jammer.
Hautain is Moussaid niet, zeggen mensen die haar goed kennen, maar een sterke overtuiging van wat belangrijk is en wat niet, heeft ze zeker. Ze is de eerste die zegt: ‘Jongens, gaan we dáár nu echt aandacht aan besteden?’ Van Pelt: „Nadia kan heel eigenwijs zijn. Sommige redacteuren vinden dat leuk, die vinden het waardevol als een presentator eigen onderwerpen aandraagt. Maar het kan ook minder goed worden ontvangen. Bij Nadia kun je er niet zomaar een draaiboek doorheen rammen.” En dat is wat er bij dagelijkse talkshows als Laat op één en Op1 wel van Moussaid wordt verwacht: meegaan in een systeem waarin ook luchtige onderwerpen de revue passeren, en waarin redacteuren het draaiboek al grotendeels hebben vastgelegd.
Na een jaar wordt de stekker uit Mondo getrokken, tot groot verdriet van de redactie, en van Moussaid. Het programma sluit „onvoldoende aan bij het NPO 2-publiek”, concludeert de NPO. In 2021 gaat ze talkshow Op1 presenteren, eerst voor de VPRO, later voor BNNVARA.
Critici storen zich soms aan haar houding. Als Moussaid ergens iets van vindt, schiet haar wenkbrauw omhoog, de kijker zíét haar kritische blik. Als ze in de zomer van 2021 cartoonist Ruben Oppenheimer interviewt, heeft ze zichtbaar moeite met zijn verweer. Oppenheimer beeldde Kaag af op een bezemsteel, en onder anderen Ingrid van Engelshoven, toenmalig staatssecretaris, zag daar seksisme in. Oppenheimer betoogt dat ze de cartoon niet goed heeft begrepen, Moussaid merkt op dat dat dan voor wel meer mensen geldt. Van televisierecensente Angela de Jong krijgt ze een dag later het predikaat „gefrustreerde feminist” mee.
„Nadia is die vrouw die in de bioscoop net iets te hard fluistert dat ze de film niet goed vindt”, zegt Van Pelt. Dat siert haar, vindt ze, maar ja, dan krijg je van anderen soms een mening terug. In een interview met de Volkskrant geeft Moussaid toe soms niet zo aardig te zijn op WhatsApp. Ze tikt meteen wat ze denkt, zonder eerst hallo te zeggen. „Het is geen gebiedende wijs, maar…” En in NRC biecht ze op: „Ik ben impulsief, rijdt een auto me bijna van mijn fiets, dan schreeuw ik ’m na of kan-ie een dreun op z’n dak krijgen. Dat is niet altijd verstandig. Er is weleens iemand uitgestapt. Gelukkig waren er mensen in de buurt.”
Ze is, zeggen de mensen om haar heen, open. Ze zegt wat ze op haar hart heeft. Wechgelaer weet nog dat ze Moussaid voor het eerst uitgebreid sprak, het was middenin de coronaperiode. „Mijn stiefzoon zou dat jaar naar Amerika gaan, dat stond on hold, en voor ik het wist was ik dat hele verhaal aan het vertellen. Nadia is oprecht geïnteresseerd en vertelt ook open over zichzelf. Dat stelt je op je gemak.”
In 2022 interviewt Moussaid in Op1 schrijfster Marieke Poelmann, zij heeft net een boek uitgebracht over haar fertiliteitstraject. „Ik vond het een heel mooi boek”, zegt Moussaid al bij aanvang van het gesprek, „en heel herkenbaar, omdat ik er zelf middenin zit.” Haar toenmalige vriend Geert blijkt een erfelijke vorm van kanker te hebben, en om te voorkomen dat hun kind dat krijgt, doen ze aan embryoselectie. „Ik ben al in de fase dat er geen babykaartjes meer binnenkomen, die golf is voorbij”, zegt Moussaid in Op1. „En dan denk je: ah ja, ik word een jaar ouder, en weer een jaar ouder. Dat vind ik een heel ingewikkeld fenomeen.” Het levert een indringend gesprek met Poelmann op.
Haar ziel en zaligheid stopt ze in 2022 in de driedelige documentaireserie Mijn vader de gelukszoeker, waarin ze samen met haar vader Alice Moussaid reist langs de steden die hij als Marokkaanse migrant zag: Parijs, Barcelona, Tanger. Onderweg luisteren de twee naar ‘gelukszoekers’ die dezelfde route afleggen: wat hopen ze te vinden in Europa? De documentaire vertelt hun verhaal, haar vaders verhaal, maar ook háár verhaal. Het gaat over heimwee, over gemis, over het schuldgevoel naar de achterblijvers. Gevoelens waarmee Moussaid opgroeide. Gevoelens die haar ook „rijker” maakten, zegt ze in 2018 tegen NRC. „Ik heb sneller empathie voor afwijkende mensen.”
Met Op1 stopt Moussaid begin april. Nu is er Nadia, toch weer een dagelijkse talkshow. En die hoge werkdruk dan? Met een dagelijkse show zet je iets groters neer dan met een wekelijks programma, weet Moussaid inmiddels – zo werkt televisie. Voorafgaand aan Nadia stopt ze met alcohol drinken, ze begint met intensief sporten. Ze piekt, en neemt daarna rust. En ze heeft moeten loslaten dat ze invloed kan uitoefenen op ieder detail, zegt producent Van den Brekel. „Als je in drie maanden tijd 34 shows opneemt, dan moet je dat enorm goed organiseren. Nadia kan niet overal bij zijn. Daar hebben we goede gesprekken over gevoerd, dat gaf haar vertrouwen.”
Bovendien, zegt Van den Brekel na vier opnames: „Nadia ís deze talkshow.” Ze mag gangmaken, luisteren, improviseren. Van Pelt: „Als je Nadia loslaat, haar eigen sfeer laat bepalen, haar eigen vragen laat stellen – dan is ze op haar best.”
