Strijd bij D66 brandt los om Europees lijsttrekkerschap

D66-Tweede Kamerlid Salima Belhaj stelt zich kandidaat voor het lijsttrekkerschap voor de Europese verkiezingen volgend jaar. In een brief aan haar partijgenoten schrijft ze vrijdag dat ze het „sterke sociaalliberale geluid” dat ze in de afgelopen vijftien jaar in Rotterdam en Den Haag heeft laten horen „nu luid en duidelijk in Europa wil laten doorklinken”. Belhaj (44) is sinds 2016 Kamerlid en leidt sinds vorig jaar de parlementaire enquêtecommissie naar het Toeslagenschandaal. Dat onderzoek wil ze nog voltooien voor ze volgend jaar eventueel naar Brussel vertrekt.

Als zich meerdere kandidaten melden kunnen de leden van de D66 de lijsttrekker kiezen. Verschillende bronnen binnen D66 bevestigen dat Belhaj door de top van de partij is gevraagd zich te kandideren.

Op het partijcongres van D66 zaterdag in Amsterdam wordt de profielschets voor de komende Europese lijsttrekker besproken die door het partijbestuur is opgesteld. Daaruit blijkt dat de partij serieus werk wil maken om sociale veiligheid binnen de organisatie beter te garanderen. D66 kampte de laatste jaren met verschillende integriteitskwesties rond prominente partijfunctionarissen.

Voorbeeldfunctie

Anders dan in 2019 vraagt de profielschets dit keer veel meer dan alleen politieke competenties. Nadrukkelijk worden ook vaardigheden gevraagd als „werkgever van de D66-delegatiemedewerkers”, waaronder het „motiveren en coachen van een team” en het „creëren van een teamspirit in een veilige werkomgeving”.

Daarmee lijkt één potentiële kandidaat zich niet te kwalificeren. Binnen de partij wordt alom vermoed dat de huidige Europarlementariër Samira Rafaela de ambitie heeft om ook volgend jaar lijsttrekker te worden. Maar de officiële waarschuwing die Rafaela vorig jaar kreeg wegens grensoverschrijdend gedrag binnen de D66-fractie in Brussel is nog niet van tafel.

De integriteitskwestie met Samira Rafaela (34) die een jaar geleden speelde is nog altijd niet afgerond. Rafaela kreeg in mei een waarschuwing van het partijbestuur nadat drie voormalige medewerkers klachten tegen haar hadden ingediend over machtsmisbruik, pestgedrag, intimidatie en bedreiging, en de interne Commissie integriteitsonderzoeken deze gegrond had verklaard. Het bestuur was van oordeel dat Rafaela „flinke steken heeft laten vallen die niet sporen met de voorbeeldfunctie die een D66-volksvertegenwoordiger heeft”.

Rafaela werd in 2019 met voorkeursstemmen in het Europarlement verkozen. Ze voelde zich tijdens die campagne tegengewerkt door de toenmalige partijtop, die openlijk een andere kandidaat steunde.

De onderzoekscommissie stelde eerder vast dat Rafaela voor de drie betrokken medewerkers juist voor een „onveilige werksituatie” gecreëerd had. Binnen D66 worden de eisen die aan de volgende lijsttrekker worden gesteld gezien als een poging om Samira Rafaela te diskwalificeren. „Dit profiel is geschreven om Samira uit te sluiten”, zegt een partijfunctionaris. Ook het naar voren schuiven van Belhaj als kandidaat-lijsttrekker ziet hij als poging „om van Samira af te komen”.

Geen rehabilitatie

Anderen bronnen rond de top van D66 bevestigen dat het partijbestuur niet wil dat Samira zich kandidaat stelt zolang de waarschuwing niet is ingetrokken. Het bestuur heeft als voorwaarde voor rehabilitatie gesteld dat Rafaela haar grensoverschrijdende gedrag zou erkennen en excuses zou maken aan de drie slachtoffers ervan. Onderhandelingen over de vorm en inhoud van zo’n gesprek liepen op niets uit. Eerdere pogingen tot bemiddeling tussen het partijbestuur en de Europarlementariër mislukten juli vorig jaar ook al.

Hoewel Rafaela met succes in beroep was gegaan tegen de waarschuwing die ze een jaar geleden heeft gekregen, heeft het bestuur deze niet willen intrekken. Het geschillencollege van D66 oordeelde vervolgens dat het onderzoek naar de misdragingen van Rafaela op een aantal punten „onzorgvuldig” was verlopen. Inhoudelijk velde het geschillencollege geen oordeel over de zaak, alleen procedureel.

Desgevraagd wil Rafaela niet zeggen of zij van plan is zich te kandideren voor het lijsttrekkerschap volgend jaar.

Leegloop in Kamerfractie

In de profielschets vraagt de partij van de komende lijsttrekker ook „ervaring in leidinggevende functies” en „bewezen leiderschap en managementvaardigheden”. Gelet op haar ervaring lijkt dat eerder van toepassing op de tien jaar oudere Salima Belhaj. Zij is Tweede Kamerlid sinds 2016 en was in de jaren 2008-2016 fractievoorzitter in de gemeenteraad van Rotterdam.

Mocht Belhaj volgend jaar inderdaad naar Brussel gaan dan ziet de 24-koppige Tweede Kamerfractie opnieuw een lid vertrekken. Begin juni wordt Paul van Meenen fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Marijke van Beukering is benoemd tot burgemeester van Nieuwegein.