Strenge corruptie-aanpak houdt Sánchez voorlopig in het zadel, maar hij kan zich geen fouten permitteren

Na zware weken die gedomineerd werden door een groot corruptieschandaal binnen zijn socialistische partij PSOE, kan de Spaanse premier Pedro Sánchez weer voorzichtig ademhalen. Met een ambitieus plan tegen corruptie probeerde hij woensdag zijn coalitiepartners gerust te stellen, de oppositie de wind uit de zeilen te nemen en zijn wankele positie te verstevigen. Die aanpak lijkt te werken.

De storm begon vorige maand, toen er belastende geluidsopnamen naar buiten kwamen. In de fragmenten spreken Koldo García, voormalig rechterhand van ex-transportminister José Luis Ábalos (PSOE), en partijsecretaris Santos Cerdán openlijk over het doorsluizen van forse geldbedragen. Volgens de opnames zouden er via overheidsopdrachten aan bevriende bedrijven miljoenen euro’s zijn weggesluisd en verdeeld onder de drie partijgenoten. Het zou onder meer gaan om contracten voor mondkapjes tijdens de coronacrisis. Daarnaast bevatten de opnames seksistische en seksueel getinte opmerkingen over vrouwen.

Dat bracht Sánchez, die in 2018 juist aan de macht kwam door corruptie binnen de Partido Popular aan de kaak te stellen, in een lastige positie. Hoewel hij niet persoonlijk betrokken is, speelt het schandaal zich af in het hart van zijn partij en schaadt het zijn imago. Coalitiepartners namen afstand van Sánchez, de oppositie eiste nieuwe verkiezingen.

Daar komt nog bij dat er ook een justitieel onderzoek loopt naar zijn vrouw en broer – die iedere vorm van schuld ontkennen. Toch wil Sánchez niets weten van verkiezingen.


Lees ook

Regering van Spaanse premier Sánchez wankelt door corruptieschandaal binnen zijn partij

De Spaanse premier Pedro Sánchez tijdens een persconferentie op het hoofdkantoor van de socialistische partij in Madrid deze week. Foto Oscar del Pozo/AFP

Hardnekkige corruptie

Om zijn positie te redden trok Sánchez woensdag alles uit de kast. Hij erkende dat hij fouten heeft gemaakt door bepaalde politici te benoemen, bood openlijk excuses aan in het parlement én introduceerde het Plan Estatal de Lucha contra la Corrupción: een nationaal anti-corruptieplan met vijftien maatregelen. Een opvallende stap, want de hardnekkige corruptie in Spanje wordt over het algemeen alleen met vrijblijvende beloften bestreden.

Dit plan is anders: het pakt zowel de partijfinanciering als het toezicht op overheidsopdrachten aan. Er komt een onafhankelijk bureau voor publieke integriteit en Sánchez beloofde snellere procedures en zwaardere straffen voor politici die zich verrijken met publiek geld. De transparantie wordt ook verbeterd: partijdonaties vanaf 2.500 euro moeten gepubliceerd worden. Daarmee probeert hij zijn coalititepartners, oppositiepartijen en de Spaanse kiezer midden in de crisis te overtuigen dat de regering zelf schoon schip maakt.

Toch liet de oppositie zich niet zomaar paaien. De rechts-conservatieve Partido Popular-leider Alberto Núñez Feijóo zei dat Sánchez „een gebroken politicus” is, wiens premierschap berust op „corrupte deals”. De ultrarechtse Vox-leider Santiago Abascal weigerde naar Sánchez’ plannen te luisteren. Nadat hij de premier uitmaakte voor een leugenaar die „het land gijzelt”, verliet hij de zaal. Beide oppositiepartijen, waarbinnen ook corruptiezaken spelen, eisen nieuwe verkiezingen. Een motie van wantrouwen bleef uit. De twee rechtse partijen hebben samen geen meerderheid en vrezen gezichtsverlies als een motie wordt afgewezen.

De rechts-conservatieve Partido Popular-leider Alberto Núñez Feijóo noemde Sánchez „een gebroken politicus”

In zijn toespraak tijdens de presentatie van de plannen zei Sánchez nadrukkelijk dat hij alle opties had overwogen, inclusief aftreden, maar dat hij die gedachte verwierp – ook omdat hij zelf „schone handen” zegt te hebben. „De makkelijkste weg zou zijn om op te stappen. Maar de makkelijkste weg is niet altijd de juiste weg. De handdoek in de ring gooien is geen optie”, zei hij. Sánchez’ coalitiepartners reageerden wel voorzichtig positief. Ze noemden de strengere regels een stap in de goede richting, maar benadrukten dat daden zwaarder wegen dan woorden.

De premier weet dat hij zich geen misstappen kan permitteren. Het anti-corruptieplan geeft hem ademruimte, maar het vertrouwen blijft dun. Nieuwe onthullingen over het schandaal of een andere affaire zoals de Koldo-zaak zijn naar alle waarschijnlijkheid genoeg reden voor Sánchez’ coalitiepartners om de regering te laten vallen. En dan rest Sánchez weinig anders dan waar hij zich nu met hand en tand tegen verzet: vervroegde verkiezingen en mogelijk het einde van zijn politieke carrière.