Strafzaak Ali B heeft niet veel te maken met schandaal rond The Voice

Bijna tweeënhalf jaar na zijn val kijkt Ali B ernaar uit om zijn kant van het verhaal te doen, zegt zijn advocaat. Tegen de media maar vooral tegen de strafrechter. Woensdag en donderdag dient zijn zaak in de rechtbank van Haarlem, waarbij rapper en tv-presentator Ali B terechtstaat voor twee verkrachtingen en twee aanrandingen. Het gaat hierbij om drie vrouwen, van wie er één door de artiest aangerand én verkracht is volgens het OM. Ali B ontkent alle tenlasteleggingen.

De zedenzaak tegen Ali B kwam aan het licht na de onthullingen in januari 2022 over seksueel grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland (RTL). De talentenshow werd hierna van de televisie gehaald. Naar vier medewerkers werd een strafrechtelijk onderzoek ingesteld. Drie van de vier zaken zijn inmiddels geseponeerd.

In een geruchtmakende uitzending van het YouTube-programma Boos (BNNVARA), die elf miljoen keer is bekeken, schetsten meerdere anonieme vrouwen onafhankelijk van elkaar Ali B’s seksueel opdringerige gedrag. Eén vrouw beschuldigde hem aarzelend maar expliciet van verkrachting, kort nadat zij als achttienjarige was afgevallen als deelnemer bij The Voice. Een andere vrouw, geen Voice-deelnemer, verklaarde ongevraagd te zijn gepenetreerd met zijn vingers bij een feest in Heiloo in augustus 2018, nadat Ali B eerder al zijn hand tussen haar benen zou hebben gestoken. Beide vrouwen deden aangifte, de zaak van de eerste is geseponeerd.

Kort daarop beschuldigde zangeres Ellen ten Damme de rapper van verkrachting in Marokko in 2014, rond opnames van het TROS-programma Ali B en de muziekkaravaan. Ze deed geen aangifte, maar wel een politiemelding om zo het onderzoek en de andere vermeende slachtoffers te steunen. Het OM ziet deze tien jaar oude zaak niettemin als bewijsbaar. En tot slot deed Jill Helena, een voormalig Voice-deelnemer, aangifte van aanranding in Amsterdam in mei 2018. Haar advocaat bevestigt dat ze ter zitting gebruik zal maken van haar spreekrecht. Ook Ten Damme en de anonieme vrouw uit Boos zullen van zich laten horen tijdens de zitting. Mogelijk via hun advocaat, maar die wil hier nog niets over zeggen.

Ali B is de meest prominente BN’er die voor de strafrechter moet verschijnen als gevolg van mediapublicaties over seksueel wangedrag sinds de MeToo-beweging van 2017. Vaak zijn geuite beschuldigingen niet te bewijzen of bevat het beschreven gedrag geen strafbaar feit. Slechts bij een paar zeer ernstige zaken kwam het tot vervolging van prominente figuren, zoals mode-prominent Martijn N. en kunstenaar Julian Andeweg.

Knuffelrapper

De Almeerse rapper Ali B brak twintig jaar geleden door en werd bekend met zijn duet ‘Wat zou je doen?’ met de toen toonaangevende popster Marco Borsato. Hij won de Zilveren Televizier-ster in 2012 met Ali B op volle toeren. Hij ging de theaters in en publiceerde eind 2021, kort voor de beschuldigingen, het boek De Ali B-methode. Van het imago als knuffelrapper is sinds de uitzending van Boos nog weinig over. Gedurende het onderzoek stopte hij met zijn werk voor zijn managementbureau SPEC. Hij heeft laten weten uit te zien naar de zitting omdat hij hoopt zijn naam te zuiveren.

Volgens slachtofferadvocaat Richard Korver, niet betrokken, is het belangrijk dat rond een zedenzaak duidelijk gemaakt wordt aan het publiek dat de bewijsmaatstaf hoog is. „Iets dat wel degelijk niet in de haak kan zijn geweest, hoeft niet per se een strafbaar feit te zijn.” Dat nu reikhalzend naar dit proces uitgekeken wordt „kan leiden tot het romantiseren ervan”, wat hij „onwenselijk” vindt. Korver stelt dat het „cancellen enkel en alleen op basis van verhalen zonder wederhoor riskant en brisant is”.

De vraag is of het seponeren van zaken rond The Voice en een eventueel succesvolle verdediging van Ali B afbreuk doet aan het maatschappelijk debat over seksueel geweld. Willy van Berlo van kenniscentrum Rutgers verwacht dat niet. „Aandacht rondom deze zaken versterkt slachtoffers en wakkert het maatschappelijk debat aan”, zegt ze. „Wel laat het zien hoe moeilijk het is om je recht te halen. Seponering doet niks af aan wat er is gebeurd.” Ze is blij dat de Boos-uitzending, waar ze zelf in optrad om duiding te geven, „de vele gradaties van seksueel geweld ter sprake bracht, in plaats van het clichébeeld van iemand die jou in de bosjes trekt onder dreiging van een mes.”

Het relaas van de vrouw die centraal stond in de uitzending van Boos is wat Van Berlo betreft exemplarisch. Zij vertelde hoe zij, destijds achttien jaar, bevroor toen Ali B seks met haar had in zijn studio. Haar aangifte is geseponeerd. Van Berlo denkt dat deze vrouw meer kans zou hebben gemaakt onder de nieuwe zedenwetgeving die per 1 juli dit jaar ingaat. Vanaf dan geldt dat een passieve opstelling ook moet worden begrepen als niet-instemmen. Dwang is dan niet langer vereist om tot een veroordeling voor verkrachting te komen.

Amper connectie met The Voice

Met The Voice heeft de strafzaak tegen Ali B amper nog te maken. Eén van de vrouwen die aangifte deden, Jill Helena, was weliswaar ooit deelnemer, maar de vermeende aanranding door Ali B was vijf jaar daarna. De zaken tegen drie andere mannen, die wel nauw verwant waren aan het programma, zijn geseponeerd. Zoals die tegen bandleider Jeroen Rietbergen. Ex-kandidate Nienke Wijnhoven zei aan tafel bij RTL-talkshow Beau te zijn betast door Rietbergen, wat leidde tot een aangifte tegen hem. Afgelopen maand werd deze zaak in een zeer laat stadium alsnog geseponeerd omdat het OM vrijspraak verwachtte. Daarbij tekende het OM aan dat „gedrag dat maatschappelijk mogelijk als grensoverschrijdend wordt ervaren, niet altijd strafbaar is volgens de wet.”

Dan was er nog de zaak tegen de regisseur van The Voice, tegen wie twee aangiftes werden gedaan wegens betasten en ongevraagd zoenen. Deze werden in november 2022 geseponeerd wegens gebrek aan steunbewijs. En tot slot was er een enkele aangifte tegen coach Marco Borsato, die handtastelijk zou zijn geweest. Ook daarbij gold: geen steunbewijs. Hij wordt nog wel vervolgd voor een zaak in de privésfeer, na aangifte van een vrouw die zegt als minderjarige door hem te zijn misbruikt. Borsato voert op zijn beurt een smaadzaak tegen haar en haar moeder, een voormalige vriendin.