Zichtbaar tevreden liet de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zich afgelopen dinsdag, omringd door hoge militairen, fotograferen op de strategisch gelegen berg Hermon. Met zijn ruim 2.800 meter is dit het hoogste punt van Syrië, gelegen aan de noordkant van de eerder al grotendeels door Israël geannexeerde Hoogvlakte van Golan.
„We zullen blijven”, verklaarde Netanyahu, doelend op een nieuwe bufferzone die Israël vorige week in het gebied creëerde na de val van het Assad-regime, „tot er een nieuwe regeling is gevonden die de veiligheid van Israël garandeert”. In het voorbijgaan gooide hij de oude regeling, die al vijftig jaar van kracht was en voor een zekere stabiliteit zorgde tussen Israël en Syrië, in de prullenmand.
Velen in de regio verdenken Israël ervan ook deze nieuwe zone weer bij Israël te willen trekken, zoals het dat in 1981 na een jarenlange bezetting al – in strijd met het internationaal recht – met de rest van het gebied deed. Die verdenking werd nog gevoed door Israëls aankondiging kort tevoren dat het meer nederzettingen op de Hoogvlakte van Golan wil bouwen. De Israëlische bevolking daar – nu zo’n 20.000 mensen, naast circa 20.000 Druzen – zou de komende jaren moetenverdubbelen.
Israëls territoriale expansie
De Hoogvlakte van Golan is niet het enige gebied buiten zijn eigen internationaal erkende territorium waar Israël de grenzen probeert te verleggen, met als argument steeds dat dit nodig is om Israëls veiligheid te waarborgen. Ook in Zuid-Libanon, de Gazastrook en op de bezette Westelijke Jordaanoever lijkt dat gaande. In Zuid-Libanon en Noord-Gaza wijst veel erop dat Israël bezig is bufferzones op Libanees, respectievelijk Palestijns grondgebied aan te leggen door alle dorpen en civiele infrastructuur daar weg te vagen en de bewoners voorgoed te verjagen. Tot elke prijs moet namelijk volgens Israël worden voorkomen dat zich een nieuwe dodelijke aanval voordoet als die door Hamas van 7 oktober 2023 in Zuid-Israël.
Zuid-Syrië
Maar volgens velen zit er meer achter. „Netanyahu wil worden herinnerd als degene die Groot Israël creëerde, niet alleen als een van corruptie beschuldigde politieke intrigant die honderd gijzelaars in de steek liet”, schreef de hoofredacteur van het Israëlische dagblad Haaretz deze week. „Daarom zal hij de Israëlische controle over noordelijk Gaza proberen te consolideren. Daarom zal hij zich niet haasten om zich uit het onlangs nieuw bezette gebied in de Golan terug te trekken, hij zou het zelfs kunnen uitbreiden.”
Zuid-Libanon
In Zuid-Libanon, dicht bij de grens met Israël, heeft het Israëlische leger dorpen veelal volledig platgebombardeerd. Ondanks een staakt-het-vuren dat eind november van kracht werd, heeft Israël bewoners van die grensstrook bovendien uitdrukkelijk verboden om al terug te keren. Deskundigen, onder meer van Human Rights Watch, stellen dat Israël bij zijn bombardementen in deze zone witte fosfor heeft gebruikt. Dit kan nog lang nabranden, met schadelijke gevolgen voor onder meer gewassen en mensen.
Volgens het akkoord van november moet het Israëlische leger zich binnen zestig dagen terugtrekken uit Libanon, waarna het Libanese leger en de VN toezicht op de gebieden ten zuiden van de rivier de Litani (dus inclusief de goeddeels verwoeste grenszone) zouden moeten houden. Israëls vijand Hezbollah zou zich voortaan alleen nog ten noorden van de Litani mogen ophouden.
Gazastrook
In de Noordelijke Gazastrook voert Israël al weken zware aanvallen uit. Ook daar is van de civiele infrastructuur weinig meer over. De resterende bevolking heeft al in oktober het bevel gekregen van de Israëliërs om te vertrekken. Voedsel en water wordt er al maanden nauwelijks toegelaten. Volgens de VN heeft Israël maar twee van de veertig voedsel- en watertransporten voor Noord-Gaza goedgekeurd. Israël zelf heeft overigens ontkend dat het een bufferzone wil creëren in Noord-Gaza en dat de Palestijnse bevolking daar nooit meer zou kunnen terugkeren.
Westelijke Jordaanoever
Op de Westelijke Jordaanoever gaat het vooral via de uitbreiding van steeds massalere Joodse nederzettingen en bijbehorende civiele infrastructuur. Het aantal kolonisten in het gebied neemt nog steeds toe en periodiek worden er nieuwe nederzettingen gelegaliseerd, al zijn die volgens het internationaal recht allemaal illegaal.
Ook langs andere kanalen proberen voorstanders van Israëlische expansie op de Westelijke Jordaanoever steeds meer greep op de situatie te krijgen. Zo werd juist deze week bekend dat leden van de Knessett, het parlement, wetgeving willen invoeren die bepaalt dat elk akkoord over de toekenning van land aan de Palestijnen in ruil voor vrede vergezeld moet gaan van een referendum in Israël. Daarin zou de Israëlische bevolking moeten aangeven of ze zo’n akkoord steunen. Naar alle waarschijnlijkheid zou zo’n akkoord dan sneuvelen. De facto kan zo’n nieuwe wet dus een Palestijnse staat – of de aanzetten daartoe, zoals de Oslo-akkoorden van de jaren negentig – tegenhouden. Dit is ook precies het oogmerk van de indieners.
De huidige extreemrechtse regeringscoalitie en haar aanhangers voelen dat ze de wind in de rug hebben na Israëls recente militaire successen. Ook extremistische kolonistengroepen ruiken nieuwe kansen. Zo gaf het Israëlische leger deze week schoorvoetend toe dat een groepje van de kolonistenbeweging Uri Tzafon bij het Zuid-Libanese dorp Maroun al-Ras was geweest. De beweging is actief in gebieden die het als Joods beschouwt.
Nog meer kolonistengroepen hebben het vizier gericht op de Gazastrook. In oktober hielden ze al een manifestatie bij de Gazaanse grens, waarbij veel sprekers – onder wie minister Itamar Ben-Gvir van Nationale Veiligheid – aandrongen op de snelle vestiging van nederzettingen in de Gazastrook.
Lees ook
In Zuid-Libanon zijn complete dorpen vernietigd. ‘Ik ga er weer wonen, als het moet in een container’