Bo van Maurik, 39, verpleegkundig GGZ-specialist in opleiding, komt al twintig jaar in sportscholen. Tot vier jaar geleden sportte ze in gemengde clubs, maar na een proefles bij Fitbody Bootcamp-Ladies only in IJmuiden besloot ze dat ze alleen nog samen met vrouwen wil sporten. Ze voelt „minder schaamte”, zegt ze.
Neem die keer dat ze per ongeluk een kapotte broek in haar sporttas had gepropt. Daar kwam ze pas op locatie achter. In de tijd dat ze nog bij een gemengde sportschool kwam, had ze gedacht: wat nu? Bij déze sportschool werd ze gerustgesteld: waar maak je je druk over? We zijn toch met vrouwen onder elkaar?
Iets meer dan de helft van de jonge vrouwen in Nederland (16-34) kreeg in de afgelopen twaalf maanden te maken met ongewenst seksueel gedrag tijdens het sporten, blijkt uit onderzoek van het Mulier Instituut dat deze vrijdag verschijnt. Maar ook vrouwen in andere leeftijdscategorieën hebben er last van. In de meeste gevallen gaat het om ongewenst aanstaren (17 procent), nafluiten (14 procent) en seksueel getinte grapjes over het uiterlijk van vrouwen (14 procent). Vrouwen krijgen ook te horen dat ze moeten afvallen (12 procent) en in 7 procent worden ze zonder toestemming betast.
De toenemende populariteit van de ladies only gym (exacte aantallen ontbreken, maar branchevereniging NL Actief herkent de trend) kan deels door deze ervaringen worden verklaard. Zonder mannen voelen veel vrouwen zich tijdens het sporten meer op hun gemak. Zo introduceerde Basic Fit sportscholen voor vrouwen en kunnen vrouwen in veel steden een trainingsprogramma van ‘Hart for her’ volgen.
Zwembad, park of sportschool
Voor het Mulier-onderzoek vulden 576 vrouwen die de afgelopen twaalf maanden minimaal één keer sportieve activiteiten beoefenden een vragenlijst in – een representatieve afspiegeling van de samenleving. Degenen die met ongewenst seksueel gedrag te maken kregen, zwommen in een zwembad, liepen hard in het park of sportten bij een sportvereniging of in een sportschool.
Opvallend is het relatief hoge aantal vrouwen met een migratieachtergrond (51 procent) dat ongewenst seksueel gedrag rapporteerde. „Dat verschil is deels te verklaren doordat deze groep relatief jong is vergeleken met de groep zonder migratieachtergrond”, staat in het rapport. Er staat ook in dat de cijfers „vele malen hoger” zijn dan eerdere cijfers. In 2022 ging het bij vergelijkbaar onderzoek nog om een paar procent.
Bo van Maurik zegt dat ze zich „nooit onprettig” heeft gevoeld in gemengde sportscholen. Haar overstap naar de ladies only gym in IJmuiden was meer een keuze vóór dan een keuze tégen. „Het is hier warmer, vrijer”, zegt ze. „De vrouwen hebben een hechte band.”
De meeste vrouwen die op een doordeweekse avond thee drinken na een buik-billen-benen-training, denken er net zo over. Lang niet allemaal hebben ze te maken gehad met de in het rapport beschreven gedragingen. Ze schrikken ervan dat meer dan de helft van de jonge vrouwen daar last van heeft. Maar ze beseffen ook dat je niet betast of nageroepen hoeft te worden om je als vrouw onveilig te voelen tijdens het sporten.
„Laatst ging ik mijn zoon afhalen bij de sportschool”, zegt de 42-jarige Sümeyra Akca, die het midden- en kleinbedrijf adviseert bij een bank. „Dan zie ik daar al die gespierde gasten rondlopen. Deze energie voelt niet oké, dacht ik.”
Een 44-jarige alleenstaande moeder van Turkse komaf – ze wil niet met haar naam in NRC – vertelt dat ze in de gemengde sportschool waar ze vroeger kwam andere kleding droeg dan nu. Geen legging, maar een joggingbroek. Geen hempje, maar een wijd T-shirt. Een sport-bh waarbij haar tepels op koude dagen niet te zien waren. „Ik heb cup E en voel me al gauw bekeken. Zeker als ik moet springen.”
De 51-jarige Aysel Avci, medewerkster bij een drogist, vertelt dat ze jaren heeft gesport bij een grote fitnessketen. Ze deed daar aan ‘power pump’, een groepsles waarbij je alle spieren traint met behulp van gewichten en halters. „Tijdens zo’n les gingen twee mannen vlak achter me staan. Als ik een squat moest doen, konden ze goed mijn billen bekijken. Zwaar ongemakkelijk.”
Tot voor kort liep ze hard door de duinen in IJmuiden. Tot ze een artikel las over een vrouw van zeventig die op weg naar haar man in het verzorgingstehuis werd verkracht door een man van 39. „Dat heeft mij angstig gemaakt”, zegt ze. „Die vrouw liep gewoon op straat en ik rende in de natuur, waar het in de winter heel stil kan zijn. Stel dat je iemand tegenkomt, dacht ik, dan ben je machteloos.”
Meerdere vrouwen aan tafel zeggen dat zij wel eens commentaar hebben gehad tijdens het sporten in een gemengde omgeving – niet alleen van mannen – omdat zij een hoofddoek droegen. „Het is warm, doe dat ding af”, kreeg een van hen te horen. „Wat moet jij hier”, een ander.
Mud Masters
In het onopvallende pand aan de haven van IJmuiden sporten vrouwen met uiteenlopende culturele achtergronden: Syrisch, Turks, Spaans, Portugees, Surinaams, Antilliaans, Marokkaans. „Autochtone vrouwen zijn in de minderheid”, zegt Bo van Maurik. „Juist die mengelmoes van culturen maakt dat ik hier graag kom. Ik leer er veel van.”
De vrouwen sporten niet alleen samen, maar koken voor elkaar, organiseren culturele uitstapjes en doen in teamverband mee aan sportieve evenementen, zoals de Dam tot Damloop en de Mud Masters, een hindernisparcours waarbij je door de modder moet kruipen. Foto’s van hun sportieve prestaties hangen aan de muur.
„Wij geven elke dag van de week uitdagende lessen waarbij vrouwen zich vrij en veilig voelen”, zegt Hülya Dur, die Fitbody Bootcamp in 2020 oprichtte. Eerst ontmoetten de vrouwen elkaar op straat, toen in een parkeergarage en inmiddels op twee vaste locaties: in IJmuiden en in een gymzaal in Heemskerk. „Een uit de hand gelopen hobby”, noemt de de 49-jarige medewerker van Tata Steel het.
Ook Dur weet uit ervaring hoe het is om als vrouw tijdens het sporten te worden aangestaard. „Je houdt rekening met onverwachte kritiek of complimenten van mannen”, zegt ze. „Je draagt een lange broek als het warm is. Dat maakt het moeilijk lekker los te gaan tijdens het sporten.”
Dur is niet verbaasd over de conclusies uit het Mulier-rapport. Door de toenemende aandacht voor grensoverschrijdend gedrag – er waren bijvoorbeeld veelbesproken kwesties bij tv-programma’s The Voice en DWDD en voetbalclub Ajax – denken vrouwen beter na over de vraag in welke situaties zij zich goed voelen en in welke niet, denkt zij. De populariteit van sportscholen voor vrouwen is daar een uiting van.
Dur wordt steeds vaker benaderd door vrouwen die lid willen worden van haar clubs. Er is geen ledenstop, maar de lessen zijn stampvol, vooral die in de kleine vestiging in IJmuiden. Sommige vrouwen smeken haar bijna om een vrouwengym in hun woonplaats te openen. Heeft zij ooit overwogen haar reguliere baan op te geven om een keten van de grond te krijgen? Ze zou het best willen, zegt ze. Maar voorlopig blijft dat een droom.
