Het al maanden slepende onderzoek naar de meldingen over het gedrag van Khadija Arib in haar tijd als Kamervoorzitter (2016-2021) is afgerond. De bevindingen zullen over anderhalve week worden gedeeld met de Tweede Kamer. Het presidium, het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, wacht de uitkomst niet af van twee door Arib (PvdA) aangespannen juridische procedures om publicatie te voorkomen.
Daarin legt Bergkamp uit waarom ze het onderzoek wil publiceren voordat de rechter een uitspraak heeft gedaan. Dat zal naar verwachting op zijn vroegst eind dit jaar gebeuren. Daarop wachten, is volgens het presidium „niet gerechtvaardigd”. Bergkamp wijst er namens het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer op dat de advocaten van Arib, „er al in een vroeg stadium en bij herhaling op zijn gewezen dat een kort geding de aangewezen procedure is om op korte termijn en tijdig een rechterlijk oordeel te verkrijgen”. Ook de rechtbank Den Haag wees haar advocaten, Geert Jan en Carry Knoops, op die snellere mogelijkheid. Desondanks kozen zij daar niet voor. Knoops laat weten „nu geen commentaar” te geven.
Laatste mogelijkheid inzage
De gedelegeerd opdrachtgevers beschrijven in hun brief hoe Arib in de afgelopen maand „nogmaals” de mogelijkheid kreeg om op locatie „inzage te hebben in diverse relevante stukken” en in „de concept-rapportage en concept-samenvatting” van het onderzoek. Van deze mogelijkheden maakte zij volgens hen geen gebruik.
Tot en met maandag 30 oktober kan de oud-Kamervoorzitter op locatie nog inzage krijgen in de samenvatting van het onderzoek en commentaar leveren op de beoogde openbaarmaking daarvan. „Maar de kans dat mevrouw Arib daarvan nog gebruik zal maken”, schrijven de gedelegeerd opdrachtgevers, „achten wij, gezien het overige verloop, klein”.
Als ze ook die mogelijkheid onbenut laat, zal het rapport „zonder zienswijze/ visie/ reactie van mevrouw Arib” worden opgeleverd, vervolgen de hoogleraren. „Dit laatste betreuren wij, maar maakt niet dat wij het onderzoek niet kunnen laten afronden.”
Lees ook Hoe onder bejubeld Kamervoorzitter Khadija Arib de ene na de andere ambtenaar knakte
In augustus dit jaar startten de advocaten Knoops namens Arib twee juridische procedures om te voorkomen dat het feitenonderzoek zou worden afgerond en openbaar gemaakt. Dat deden ze op een moment dat al duidelijk was dat het onderzoek zich in de eindfase bevond. Om stopzetting van het onderzoek te bewerkstelligen, verzochten de advocaten de rechter een zogenaamde ‘voorlopige voorziening’ te treffen – een tussentijdse uitspraak van de rechter. Dit in afwachting van een definitieve uitspraak over de legitimiteit van het onderzoek. Volgens Geert Jan Knoops hadden het presidium en de griffier, de hoogste ambtenaar van de Tweede Kamer, nooit tot het onderzoek mogen besluiten. Knoops noemde dat eerder „onrechtmatig” tegenover NRC.
Rol van presidium
Het onderzoek zich ook op de rol en betrokkenheid van het presidium en de ambtelijke leiding van de Tweede Kamer bij de afhandeling van signalen over een onveilig werkklimaat, in de tijd dat Arib voorzitter was. Huidig Kamervoorzitter Bergkamp en PVV-Kamerlid Martin Bosma waren toen al lid van het presidium. In die rol waren beiden bekend met meerdere klachten over Arib. Bosma voerde daar in 2019 twee gesprekken over met Arib, samen met een ander presidiumlid.
Maar er veranderde daarna niets concreets aan de door een deel van de ambtenaren ervaren sociale onveiligheid. Uit het onderzoek van Hoffmann zal moeten blijken of Bergkamp, Bosma en hun toenmalige collega’s in het presidium adequaat hebben gehandeld.
Bergkamp keert na de verkiezingen niet terug in de Tweede Kamer, Bosma hoogstwaarschijnlijk wel. Hij staat op nummer vijf van de kandidatenlijst van de PVV. Ook waarnemend griffier Geert Jan Hamilton, de hoogste ambtenaar van de Kamer, vertrekt na de verkiezingen.
Op het Utrechtse Domplein zingen zo’n vierduizend mensen zaterdagmiddag mee met muzikant Florian Wolff. Het lied is gericht aan het kabinet, dat de A27 langs het historische landgoed Amelisweerd aan de zuidkant van de stad wil verbreden met extra rijstroken. Zo’n achthonderd bomen en andere natuur moeten daarvoor wijken. „Ik vind het heel erg wat er gebeurt”, zegt Anne (65) uit Utrecht, „We hebben behoefte aan bos en zuurstof, niet aan asfalt.” Haar hond Rosa is ook bij het protest: „We lopen er vaak.”
Even verderop staat de 9-jarige Ine uit Zeist met haar moeder. „Ik speel soms tikkertje in het bos. En we doen wie het vaakst een dennenappel tegen de boom kan gooien.” Op haar protestbordje staat ‘Meer bomen, minder asfalt.’ Ze vindt dat auto’s „gewoon niet zo vaak moeten rijden, omdat het niet goed is voor de natuur en voor de dieren.”
Het protest tegen de verbreding van de A27 bij Amelisweerd is weer actueel. Vanaf aankomende dinsdag buigt de Raad van State zich over de verbreding van het traject in een zaak, aangespannen door omwonenden, milieu- en natuurorganisaties. Zo willen ze de kap van honderden bomen op het landgoed voorkomen.
Een recent besluit van minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) maakt de rechtszaak extra belangrijk. Hij schoof vorige maand een door de regio aangedragen alternatief voor de verbreding terzijde. Liever houdt hij vast aan het tracébesluit van zijn voorganger Mark Harbers (VVD), dat nu bij de bestuursrechter wordt aangevochten.
Vier extra rijstroken
De omstreden plannen draaien om de verbreding van de betonnen bak waarin nu nog tien rijstroken van de A27 langs Amelisweerd lopen. Om de doorstroming op het traject te verbeteren, moet deze met vier rijstroken worden uitgebreid. Daarvoor moeten aan beide zijden van de weg over een lengte van honderden meters vijftien meter aan bomen en struikgewas worden omgehakt, met daarbovenop nog eens een soortgelijke afstand om de werkzaamheden mogelijk te maken.
In 2010 presenteerde het Rijk het idee voor de verbreding. Aanpassingen zijn nodig, omdat het wegdeel jaar in, jaar uit in de file top-50 staat, vooral tijdens de avondspits. Natuurliefhebbers keerden zich vanaf het eerste moment tegen de plannen. Voor sommigen deed het voorstel meteen terugdenken aan de jaren tachtig, toen de snelweg door het natuurgebied werd aangelegd. Ook toen moesten honderden bomen worden gekapt. Activisten ketenden zich vast aan bomen en werden door de ME uit het bos gehaald.
Zelfgebouwde boomhutten
Jos Kloppenborg was er toen ook al bij, vertelt hij tijdens een wandeling door Amelisweerd. In zelfgebouwde boomhutten bewaakten hij en zijn mede-actievoerders het bos, tot het in september 1982 werd ontruimd. Zijn band met Amelisweerd bleef en groeide met de tijd: „het geeft kracht en rust om hier te wandelen”. Als voorzitter van Vrienden van Amelisweerd en de Kerngroep Ring Utrecht, waarin meerdere actiegroepen verenigd zijn, zet hij zich al jaren in voor het behoud van het bos.
Ook nu zullen activisten zich, indien nodig, vasthangen in de bomen, zegt Kloppenborg. Maar zover is het nog niet. Tot nu toe voeren de actiegroepen hun strijd met demonstraties en in de rechtszaal. Daarbij boekten ze ook succes: in 2019 legde de Raad van State de plannen stil, omdat de gevolgen van de stikstofuitstoot voor het milieu onvoldoende onderbouwd waren.
Foto Ruchama van der Tas
Een jaar na die uitspraak kwam het kabinet met een nieuw tracébesluit, dat in 2022 nog eens moest worden herzien vanwege een nieuwe berekeningsmethodes voor stikstofneerslag op beschermde natuurgebieden. Ondertussen gloorde voor tegenstanders van de verbreding hoop uit onverwachte hoek. Het kabinet Rutte-IV gaf in het coalitieakkoord de regio-Utrecht de kans om met een alternatief plan te komen. Als dat plan gelijkwaardig of beter zou zijn dan het tracébesluit, dan zou de minister het overnemen.
„We mogen trots zijn op dit resultaat”, zei de Utrechtse verkeerswethouder Lot van Hooijdonk (GroenLinks) eind 2023 bij de presentatie van het alternatief. Door de snelheid te verlagen van 100 naar 80 kilometer per uur zouden in de huidige betonbak twee extra rijbanen kunnen worden gecreëerd. Bovendien zagen stad en provincie mogelijkheden om het autoverkeer in 2040 met 10 procent terug te brengen, onder meer door in te zetten op thuiswerken, buiten de spits te reizen en gebruik te maken van de fiets of het openbaar vervoer.
Niet alleen zou het de kap van een groot aantal bomen voorkomen, ook zou het Rijk honderden miljoenen euro’s goedkoper uit zijn, berekende ingenieursbureau Arcadis. Een gelijkwaardig alternatief, concludeerde Henk Meurs, hoogleraar ruimtelijke ontwikkeling en mobiliteit aan de Radboud Universiteit, destijds als voorzitter van een door de regio geconsulteerde expertgroep.
Tegenvaller
Voor de tegenstanders van verbreding kwam de afwijzing van minister Madlener eind oktober dan ook als een verrassing. Volgens de PVV’er is de doorstroming bij het tracébesluit beter en scoort het Alternatief Ring Utrecht minder goed op verkeersveiligheid. Verder zou er te weinig tijd zijn om het alternatief nog verder uit te werken, omdat dan een nieuw tracébesluit moet worden genomen. Dat zou woningbouwplannen in de weg staan.
Ondanks de kritiek houden gedeputeerde André van Schie (Mobiliteit, VVD) en wethouder Van Hooijdonk vast aan het alternatief, vertellen ze in een café vlakbij de manifestatie. „Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het ministerie heeft toegeredeneerd naar het tracébesluit”, zegt Van Schie. Zo laat het alternatieve plan een groot deel van het tracébesluit ongemoeid en is het bovendien technisch en juridisch gemakkelijker uit te voeren, waardoor er geen tijd verloren gaat, zegt Van Hooijdonk. Ook gaat de minister volgens haar voorbij aan het politieke belang van draagvlak in de samenleving, en worden andere voordelen van het plan, zoals bereikbaarheid met de fiets en het ov en een verbeterde luchtkwaliteit, niet meegewogen.
De twee stellen „herhaaldelijk” het ministerie te hebben gevraagd een door Rijkswaterstaat opgesteld rapport van het alternatieve plan met de provincie en de gemeente te delen, zonder succes. „Ik heb er begrip voor dat het demissionair kabinet dat niet deed”, zegt Van Schie. „Maar de verwachting was toch dat we nu in gesprek konden over de plussen en minnen.”
De minister ziet dat anders. „Om het alternatief goed te doorgronden, is er wel degelijk gesproken met de regio. Het rapport is de basis geweest voor die gesprekken”, laat zijn woordvoerder weten. Dat de uitkomst „teleurstellend” is voor de regio „realiseert de minister zich absoluut, maar op basis van de inhoud kan geen andere conclusie getrokken worden.”
Milieu-impact
En dus is nu de Raad van State aan zet. Net als in 2019 is de milieu-impact het belangrijkste discussiepunt voor de eisers. Ook zijn de opvattingen achter het tracébesluit achterhaald, zegt Kloppenborg: „De grootste groeifactor in mobiliteit in Utrecht is de combinatie van trein en fiets. Het verkeer over de A27 is nog niet eens op het niveau van voor corona.” Er is, kortom, een alternatief voor handen, geen dwingende noodzaak en onvoldoende natuurcompensatie, aldus Kloppenborg.
Tegelijk vestigt hij zijn hoop op de Tweede Kamer, die het tracébesluit eveneens kan tegenhouden. „Nieuw Sociaal Contract had in het verkiezingsprogramma staan dat voor het alternatief moet worden gekozen, mits geschikt. En de BBB is ook interessant. De strijd om stikstofruimte gaat tussen wegen en landbouw.” Ook het kostenplaatje kan volgens hem een rol spelen in de opvatting van de Kamer: met het geld dat een keus voor het alternatief bespaart, zou volgens zijn berekening de aanleg van de Nedersaksenlijn grotendeels worden bekostigd.
Lees ook
Minister zet streep door alternatief plan voor verbreding A27
Ook Van Schie en Van Hooijdonk richten zich op het informeren van Kamerleden over het Utrechtse alternatief. Van Schie reisde de afgelopen weken „vijf keer” naar Den Haag en merkt veel interesse. Madlener heeft hen inmiddels toegezegd over het alternatief in gesprek te gaan.
Op het Domplein loopt het protest na anderhalf uur op een einde. Nog één keer zingen de demonstranten uit volle borst mee met de muzikant op het podium.
Topambtenaren en de personeelsvakbond van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag betwijfelen of het onderzoek naar vermeend seksueel wangedrag van de Britse hoofdaanklager Karim Khan (54) eerlijk wordt uitgevoerd. Dat meldt The Guardian zaterdag.
De beschuldigingen tegen Khan werden afgelopen mei al onderzocht door het Onafhankelijk Toezichtmechanisme (IOM), maar de interne waakhond concludeerde na vijf dagen dat er geen sprake was van wangedrag. Het vermeende slachtoffer diende ook geen klacht in. Vermoedelijk omdat ze de onderzoekers niet vertrouwde.
Afgelopen maandag besloot het bestuursorgaan van het Internationaal Strafhof om nogmaals een onderzoek in te stellen, maar ditmaal krijgt een externe partij de zaak toebedeeld om „mogelijke en toekomstige belangenconflicten” te vermijden.
Khan wordt ervan verdacht dat hij meer dan een jaar lang zijn assistente zou hebben betast. Ook zou hij dwingend gedrag hebben vertoond en zijn macht hebben misbruikt. Khan ontkent alle beschuldigingen en „kijkt ernaar uit” om volledig mee te werken, zeggen zijn 54 advocaten. Volgens The Guardian wil het vermeende slachtoffer meewerken aan een onderzoek als het voldoende onafhankelijk is, maar betwijfelt ze of dit bij OIOS het geval is.
Arbeidsverleden
Interne bronnen melden aan de Britse krant dat het VN-bureau voor Intern Toezicht (OIOS) is gevraagd om het nieuwe onderzoek naar Khan te leiden. Dat vinden betrokkenen problematisch omdat de OIOS-hoofdonderzoeker als topambtenaar zou hebben gewerkt onder Khan bij de Verenigde Naties van 2018 tot en met 2021. Bovendien was Khans vrouw Dato Shyamala Alagendra vier jaar geleden nog werkzaam bij OIOS, waardoor ze nog veel onderzoekers zou kennen. Khan stelt dat hij al jaren geen contact meer heeft met zijn oud-werknemer of OIOS.
Het onderzoek komt op een gevoelig moment voor Khan, omdat rechters van het Internationaal Strafhof zich buigen over zijn arrestatiebevelen voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, de ontslagen Defensieminister Yoav Gallant en drie Hamas-leiders. Ze worden verdacht van het plegen van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in of vanuit Gaza.
Medewerkers van het Internationaal Strafhof zouden het besluit van Khan hekelen om geen verlof te nemen tot het onderzoek naar seksueel wangedrag is afgerond. Door het negeren van het advies van topambtenaren zouden eventuele getuigen ontmoedigd worden om zich te melden. „Het personeel kookt dat hij eenzijdig heeft besloten om aan te blijven”, meldt een bron aan The Guardian.
Lees ook
Karim Khan: angstaanjagend slim en bijzonder principieel
In Yerseke en Middelharnis is zaterdag onrust ontstaan rond de komst van actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP). Bij lokale Sinterklaasintochten hadden zich tegendemontranten verzameld die de activisten bekogelden. De politie heeft op beide plekken aanhoudingen verricht, meldt persbureau ANP.
In het Zeeuwse Yerseke protesteerden ongeveer twintig actievoerders van KOZP tegen de aanwezigheid van zwart geschminkte pieten. Een groep van ongeveer honderd mensen probeerde de demonstratie te verstoren met het gooien van eieren, stenen en vuurwerk, verklaart de politie in een persbericht.
Er zijn in vier mensen aangehouden voor het verstoren van de openbare orde, onder wie een 14-jarige jongen uit het Zeeuwse dorp. Al vooraf was volgens de politie duidelijk dat een groep mensen de KOZP-demonstratie wilde verstoren, waardoor er veel agenten op de been waren. De gemeente Reimerswaal heeft een noodbevel afgegeven.
Signalen
Ook in het Zuid-Hollandse Middelharnis moest de politie ingrijpen. Tegendemonstranten gooiden met eieren en appels. Een woordvoerder van de politie laat tegenover ANP weten dat zeker vier tegendemonstranten zijn aangehouden voor kleine feiten, zoals baldadigheid.
De leden van KOZP riepen onder meer „Middelharnis schaam je” en „weg met Zwarte Piet”. Ook KOZP-voorman Jerry Afriyie bevond zich onder de demonstranten. Een paar dagen geleden zei de gemeente Goeree-Overflakkee signalen te hebben gekregen dat tegenstanders van KOZP het protest wilden verstoren.
De landelijke Sinterklaasintocht in Vianen is zaterdag zonder problemen verlopen. Op het evenement kwamen zo’n 25.000 bezoekers af, 20.000 meer dan de gemeente had verwacht. Volgens een woordvoerster van de gemeente was de sfeer tijdens de intocht goed en vonden er geen demonstraties plaats.
Het raakte op een gegeven moment wel „echt vol” rond de plek waar de boot van Sinterklaas aanmeerde, maar delen van de route hoefde niet te worden afgesloten. „We kijken terug op een fantastische intocht, het is allemaal heel goed verlopen”, aldus de woordvoerster tegen ANP.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124502565-b01f20.jpg|https://images.nrc.nl/R9bb_1wSHTL20vUN3LUzcWiaJJc=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124502565-b01f20.jpg|https://images.nrc.nl/N_JWImjsOCJS7BgKi2b_qSIE9JE=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124502565-b01f20.jpg)
